Gurnalizmu ambjentali

Din il-gimgha kelli l-opportunita’ nindirizza lil madwar 100 student li qed jippartecipaw fil-programm Young Reporters for the Environment. L-ghan principali ta’ dan il-programm, sostnut mill-Ministeru u mmexxi minn Nature Trust, hu li jhajjar kitba u gurnalizmu fuq l-ambjent. Fl-opinjoni tieghi hemm erba' punti principali li ghandhom jigwidaw lil dawk kollha li lesti jikkontribwixxu ghall-ambjent permezz tal-pinna taghhom.

L-ewwel: Hemm bzonn li permezz tal-pinna nghinu fl-apprezzament tal-wirt li ghandna, li sfortunatament mhux kulhadd ikun konxju minnu ghax ma kellux l-opportunita’ jifhem. Uzajt l-ezempju ta’ dawk li jwahlu l-madum tac-ceramika mal-faccata ta’ xi dar fil-qalba ta’ rahal. L-intenzjoni tkun tajba, dik li tifranka l-hin biex tnaddaf jew sahansitra biex taghmel il-faccata 'pulita'. Imma fil-fatt dik il-persuna qatt hadd ma jkun fhema li dak il-materjal ma jixraqx mal-materjali tradizzjonali tal-arkitettura tac-centru antic tar-rahal.

It-tieni: Li filwaqt li wiehed jaghmel sew li janalizza sitwazzjoni, mportanti li wiehed jidhol fil-fond tal-problema u mhux sempliciment imiss l-iskorca. Barra hekk ghalkemm hu mportanti li wiehed janalizza u fejn hemm bzonn jikritika b’mod kostruttiv, huwa daqstant importanti li wiehed jimpenja ruhu biex jaghti proposti fejn hu possibli.

It-tielet: Filwaqt li hu tajjeb li nikritikaw fejn mehtieg, jehtieg ikollna l-kuragg ukoll li nsostnu l-inizjattivi li jkunu qed jittiehdu favur bidla, anke jekk din tigi mill-Gvern. Hafna drabi meta l-Gvern jiehu decizzjoni biex iwettaq bidla, jispicca kkritikat minn dawk li ghandhom interess li l-bidla ma ssirx, izda ftit isib appogg fil-miftuh minn dawk li jkunu jaqblu, mis-silent majority. Hekk per ezempju meta jittiehdu inizjattivi favur facilitajiet ghall-immanigjar tal-iskart jew energija nadifa. Hafna drabi johrog b’sahtu n-NIMBY syndrome imma jibqghu siekta dawk li jemmnu fil-gid komuni.

Ir-raba: Jekk persuna tagħżel minn jeddha, li tidħol fix-xena pubblika permezz tal-posizzjonijiet li tiehu bil-pinna taghha, din trid tkun ukoll lesta li taċċetta skrutinju pubbliku għal dak li tikteb u ghal dak li taghmel. Persuna ma tistax tipretendi li tesponi dak li skond hi huma rregolaritajiet ta' haddiehor, izda mbagħad isib diffikulta’ li ssir diskussjoni wkoll fuq l-ghemil taghha.

Censura

Il-glieda bejn l-awtoritajiet Cinizi u l-Google qed tizviluppa b’mod interessanti imma aktar minn hekk tpoggi quddiemna fatt li sa llum hadna ‘for granted’. Ahna fid-dinja tal-punent nikkonsidraw l-internet bhala medium miftuh u hieles. Nahsbu li llum jew ghada, ic-censura u l-kontroll ikollhom ibaxxu rashom, anke fic-Cina. Mhux hekk jidher.

Ic-Cina halliet l-ewwel kumpaniji tal-internet joperaw 16-il sena ilu. Dahlu anke l-Google f’dan is-suq kbir izda mhux qabel kellhom jaccettaw ammont ta’ censura. Per ezempju, jekk iddahhal Tiananmen fuq Google fic-Cina, ma jitla’ xejn. Dak iz-zmien, il-Google kienet iggustifikat l-agir taghha u argumentat li kien l-ewwel pass lejn web Ciniza aktar hielsa.

Erba’ snin wara, l-Google qed jahsbuha kemmxejn differenti. Wara diversi websites li kellhom jinghalqu minhabba kontroll mill-awtoritajiet anke fuq materjal b’kontenut politiku, il-Google qed jheddu li jitilqghu mic-Cina. Jaghmlu x’jaghmlu l-Google, u wiehed jifhem kemm hi decizjoni difficli ghal negozju meta ghandek suq kbir bhal dak, l-internet fic-Cina jibqa’ u jissahhah. Wiehed minn kull hames persuni li juzaw l-internet fid-dinja (li llum ilahhqu l-1.7 biljun), joqghodu fic-Cina. Dak li jidher li qed jigri hu li c-Cina qed tizviluppa s-sistema taghha tal-internet, kompluta bic-censura!

Kif wissiet Hilary Clinton ftit tal-jiem ilu, in-networks ta’ informazzjoni jaghmlu l-gvernijiet aktar accountabl’ imma jistghu jintuzaw ukoll biex ‘ikissru l-kritika u jirfsu d-drittijiet umani’. Nizbaljaw jekk nahsbu li ghodda tintuza bl-istess mod minn kulhadd jew kif dejjem hsibna li ghandha tintuza. Wara Copenhagen, ic-Cina jista’ jkollha sorprizi ohra ghalina.

Promozzjoni ghal ikel bnin

Dalgħodu żort l-iskola primarja ta’ Santa Monika fil-Gżira, fejn kien qed isir ghall-ewwel darba tqassim ta’ kontenitur mimli laring frisk minghajr additives bhala parti mill-iskema ta' promozzjoni tal-frott u ħaxix fl-iskejjel. Din l-iskema, li hija supported b'ghajnuna ta' 75% mill-UE, se taghmilha possibli li ghallanqas l-istudenti ta' bejn 3 u 10 snin fl-iskejjel kollha jinghataw frott jew haxix darba fil-ġimgħa skond menu li jigi stabbilit kull xahar. L-ispiza din is-sena se tkun ta' madwar €300,000.

L-għan prinċipali ta’ din l-iskema hu li ndaħħlu fit-tfal tagħna d-drawwa li jibdew jagħżlu bħala is-snack tagħhom frott flok ikel ieħor. Il-qies tal-porzjon li jiehdu t-tfal inhadem skond rakkomandazzjonijiet tal-World Health Organization. Tfal bejn 3 u 5 snin se jinghataw porzjon ta' 50 gramma filwaqt li tfal ta' bejn 6 u 10 snin se jinghataw porzjon ta' 75 gramma bejn wiehed u iehor. It-tfal mhux biss se jingħataw il-prodotti izda se jircievu nformazzjoni dwar in-nutrienti tal-prodott. Din l-iskema se tghin lit-tfal japprezzaw dejjem aktar ix-xogħol tal-bdiewa tagħna u l-ħidma u s-sagrifiċċju li huma jagħmlu sabiex jipproduċi prodott frisk u bnin.

Tajjeb li wiehed isemmi li pajjizi oħra bħal Belgju u l-Irlanda bdew iħaddmu din l-iskema għal numru ta’ ġimgħat biss fis-sena bil-kumplament tal-ġranet jkunu l-ġenituri tat-tfal infushom li jridu jaħsbu biex jagħtu lit-tfal tagħhom frott u ħaxix magħhom l-iskola. Ċipru qed tħaddem l-iskema biss għal 6,000 student u hemm pajjiżi oħra li ddecidew li ma jintroducux l-iskema minkejja l-ghajnuna tal-UE.

Bhas-soltu hadt gost niltaqa mat-tfal, li maghhom verament niehu nitkellem ghax l-entuzjazmu u s-sincerita' taghhom bhal jaghtuni raguni ghalfejn nibqa naghti sehmi fil-hidma pubblika. Kieku l-kbar jitghallmu jkunu posittivi u ghatxana ghal gdid bhat-tfal ikollna socjeta' ferm aktar dinamika.

Inwieżnu lill-bdiewa

Iddecidejt li f’dawn il-jiem nzomm numru ta’ laqgħat ma’ rappreżentanti tal-bdiewa anke ghax irrid nisma minghandhom il-prioritajiet ghar-riforma tal-pitkalija. Liema riforma hija weghda ohra taghna. Dawn il-laqgħat huma utli u beħsiebni nkomplihom fil-jiem u ġimgħat li ġejjin. Hadt gost nisma lill-mexxejja tal-bdiewa jitkellmu b’passjoni fuq settur tant sensittiv u diffiċli. Nqawwi qalbi nara rġiel u nisa, iva anke nisa, jagħtu ħinhom għall-aħjar interess tas-settur. Dan huwa settur li diga gie modernizzat izda ghad hemm bzonn ta’ riforma qawwija specjalment fil-mod kif il-prodott jasal ghand il-konsumatur.

Hawn min, ghax ghandu agenda mohbija, jiprova jagħti l-impressjoni li l-problemi kollha li jiffaċċjaw il-bdiewa jaħti għalihom dan il-Gvern. Biex nagħti eżempju, waħda mill-affarijiet li tant smajna dwarhom dan l-aħħar hi r-rimi ta’ prodotti żejda li daħlu fil-Pitkalija. Din hija kawża ta’ numru ta’ fatturi, mhux l-inqas it-temp kważi sajfi li kellna sa tmiem l-2009. Dan apparti l-fatt li għad baqa’ bdiewa li jimxu mat-tradizzjoni u li jekk f’dan iz-żmien tas-sena dejjem kabbru pastard, allura hekk jahsbu li l-ahjar jibqghu jaghmlu, irrespettivament minn l-andament tas-suq fis-sena ta’ qabel. Illum l-istil ta’ ħajja inbidel, u miegħu inbidlu wkoll il-mod ta’ kif insajru u nieklu l-ikel tagħna. Fl-istess waqt irid jinbidel ukoll il-bidwi u jara li fis-suq ikun hemm firxa ta’ prodotti mitluba mill-konsumatur.

Hawnhekk tidħol l-importanza ta’ tmexxija u ppjanar ghaqli f’dan is-settur. Il-Gvern jibqa’ kommess li joħloq policies u miżuri li jgħin lill-bdiewa izda hija wkoll responsabbilta’ tal-mexxejja tal-bdiewa biex huma wkoll ikunu xprun ta’ bidliet li jridu jsiru. Dawn il-mexxejja jridu jibqgħu jikkonvinċu fuq il-bżonn li l-bdiewa jkunu organizzati u magħquda f’Għaqdiet jew Gruppi ta’ Produtturi li jziedu l-valur tal-prodott u li jbieghuh dirett.

Jehtieg ukoll li dawn il-mexxejja jibqgħu jfiehmu wkoll il-ħtieġa li l-biedwi jinfatam mid-dipendenza zejda fuq il-pitkala, li uhud minnhom spiccaw mhux sensara izda xerrejja diretti. Ħadt gost nisma’ proposti li sa’ ftit ilu lanqas biss wieħed kien joħlom li jismahom, pero issa huwa importanti li ġaladarba nibdew ir-riforma, dawn il-mexxejja ikunu wkoll maghna l-protagonisti tal-istess riforma.

Ninvestu fil-futur tiegħek!

Hekk hemm miktub fuq sticker li twehlet fuq kull photovoltaic panel li l-kumpanija Michael Debono Ltd ghad kemm installat. Il-bierah filghodu attendejt flimkien mal-Prim Ministru l-inawgurazzjoni tal-akbar installazzjoni ta’ panelli fotovoltajiċi sa llum f'pajjizna. Gew installati 432 pannella fuq medda ta' 1,000 metru kwadru. Din l-installazzjoni se tghin lill-kumpanija tiġġenera aktar minn nofs l-enerġija li din tikkonsma f’sena. Dan l-investiment sar possibli bl-iskema li ghamel il-Gvern permezz tal-Malta Enterprise. Permezz ta' din l-iskema kumpanija tiehu għajnuna minn fondi tal-Unjoni Ewropea ta' nofs l-ispiza.

Dan l-investiment qawwi minn naħa tas-setur privat jikkumplimenta dak li qed jagħmel il-Gvern Malti fejn matul il-ġimgħat li għaddew inħarġet sejħa ta’ interess fi proġett sabiex 67,000 metru kwadru ta’ soqfa ta’ binjiet pubbliċi jintlew bil-panelli fotovoltajiċi sabiex jiġġeneraw enerġija nadifa mix-xemx. Huwa stmat li din l-installazzjoni tal-panelli fotovoltajċi se ssir b’investiment privat ta’ madwar €25 Miljun u se tkun iġġenerata enerġija daqs kemm jikkunsmaw energija 1500 familja ta' 3 persuni f'sena.

Il-Gvern irid li pajjiżna jiġġenera l-enerġija nadifa mir-riżorsi kollha li għandu disponibbli għalih fosthom ix-xemx, ir-riħ u l-iskart. Proġetti bħal dawn ikomplu jkattru ix-xogħol filwaqt li jgħinu sabiex tintlaħaq il-mira li pajjiżna għandu, dik li sas-sena 2020, jiġġenera 10% tal-ġenerazzjoni elettrika tiegħu minn sorsi nodfa ta’ enerġija. Dan l-investiment ma hu xejn ħlief investiment f’livell t’għixien aħjar. Ambjent aħjar iffisser ukoll livell ta’ saħħa aħjar għalina u għal uliedna.

Laqatni hafna ukoll il-quote li hemm mal-monitor li nstallat il-kumpanija Michael Debono Ltd biex tindika kemm il-pannelli jkunu qed jiggeneraw energija mix-xemx. Il-quote ta' Sir Robert Swan tghid hekk "The greatest threat to our planet is the belief that someone else will save it". Dan jorbot ma' diskors li ghamel l-gimgha l-ohra s-Segretarju Permanenti fil-Ministeru tieghi, Dr.Chris Ciantar. Chris qal li l-politika favur il-mitigazzjoni mit-tibdil fil-klima tkun falliment jekk nemmnu li bdil fl-atteggjament irid jaghmlu biss il-Gvern. Is-success jigi biss jekk kull wiehed minnha jaghmel l-isforz tieghu.

Ambulanza ghall-Annimali

Wara l-proġett pilota tul it-tieni nofs tas-sena 2009 fejn bdiet topera l-ambulanza tal-annimali, mill-ewwel ta’ Jannar dan is-servizz beda jiġi offrut mid-Dipartiment għat-Trattament Xieraq tal-Annimali. Irrid nirringrazzja lill-għaqda Noah’s Ark li daħlet fi ftehim mal-Gvern u ħaddmet dan is-servizz sa’ tmiem l-2009.

B’kollox mill-bidu ta' din is-sena nġabru mal-40 kelb u qattus. Huwa nkoraġġanti l-fatt li ħafna minn dawn l-annimali salvati sabu familji li jilqgħuhom fi djarhom. Napella sabiex min jista’ u min għandu għal-qalbu l-annimali biex jilqa’ kelb jew qattus id-dar tiegħu. Jidher għalhekk li l-ambulanza tal-annimali hija bżonjuża ħafna għal-pajjiżna. Dan is-servizz jinstab ukoll ġewwa għawdex permezz ta’ ambulanza li qegħda tintuża u tkun operata mill-fergħa Għawdxija tal-SPCA.

Ix-xogħol tal-hafna volontiera li jaħdmu b’risq dawn l-annimali abbandunati flimkien mal-ħidma tad-Dipartiment li issa dieħel fit-tieni sena’ mit-twaqqaf tiegħu, qegħda tissarraf f’riżultati pożittivi favur il-ħarsien tal-annimali. Irrid għal darb’oħra nerġa ntenni l-grazzi tiegħi lill-ħaddiema tad-Dipartiment għall-Ħarsien tal-Annimali li b’ħidmiethom qed jaghtu ezepmju.

Ta’ min ifakkar li l-ħidma tal-Gvern favur l-annimali tmur lil hinn mis-servizz tal-ambulanza għaliex għadu għaddej ix-xogħol biex aktar tard din is-sena jitlesta ċ-Ċentru għat-Trattament tal-Annimali f’Ta’ Qali. Dawn huma l-provi ta’ ħidma minn Gvern li tabilħaqq jemmen, u jinvesti favur ħarsien aħjar tal-annimali tagħna.

Vaganza fuq in-Nil

Ghadni kemm gejt lura minn vaganza qasira mal-familja gewwa l-Egittu. Zorna l-aktar postijiet importanti tac-civilizazzjoni Egizzjana tal-qedem. Civilizazzjoni bdiet tiehu s-sura taghha madwar 3150 QK bl-unifikazzjoni politika ta’ Upper and Lower Egypt taht l-ewwel Farauni. Kellha tlugh u nzul fuq perjodu ta’ madwar 3000 sena. Lahqet il-quccata taghha f’dak li jissejjah in-New Kingdom jew l-Imperu Egizzjan, igifieri bejn is-16-il seklu u l-11-il seklu QK. Il-hakma tal-Farauni spiccat ufficjalment xi 30 sena QK meta l-Imperu Ruman ghamel mill-Egittu provincja tieghu.

Verament hemm x’tara. L-ewwel darba li zort l-Egittu kien xi 25 sena ilu ma’ grupp ta’ studenti tal-Fakulta tal-Arkitettura, izda dakinhar kont rajt biss il-Kajr. Ili hafna nghid li rrid naghmlu dan il-vjagg. Bdejn il-vjagg gewwa l-belt ta’ Luxor. Hemmhekk l-aktar li mpressjonani kien it-tempju ta’ Karnak. Taqta nifsek tara l-maestosita’ u l-perfezzjoni ta’ dak it-tempju. Meta tkun hemm bhal kwazi tibda thewden jekk certi teoriji li din ic-civilizazzjoni kellha kuntatt ma’ xi civilizazzjoni aljena humiex veri ! L-istess it-tempju ta’ Luxor u l-oqbra tal-Faraunijiet mohbija gewwa l-gholjiet tal-Valley of the Kings.

Minn Luxor beda l-vjagg fuq ix-xmara Nil. Pajsagg indiskrevibbli. Kont nisma li sabih, imma qatt ma kont nimmagina li kien daqshekk divers u spettakolari, specjalment tul il-belt ta’ Aswan. Minn Aswan morna lejn Abu Simbel fejn hemm zewg tempji massivi maqtugha fil-blat. Dawn iz-zewg tempji li saru fit-13-il seklu Q.K. mill-Farauni Ramsis II kienu originarjament f’sit iehor izda tqattghu fi blokki u gew trasportati f’sit iehor fis-snin sittin. Inkella z-zewg tempji kienu jispiccaw meghrqa fil-Lake Nasser li l-President Egizzjan Gamal Abdul Nasser ikkrea permezz tal-Aswan High Dam reservoir li spicca gherreq bosta miz-zona tac-civilizazzjoni tar-regjun ta’ Nubia.

Insomma vakanza li mhux se ninsew malajr. Apparti l-kobor tat-tempji u l-fdalijiet storici, haga ohra li laqtitni kien l-ammont ta’ nvestiment li sar u qed isir fl-infrastruttura turistika tal-pajjiz specjalment fl-ajruporti principali. Kollha godda u jhabtuha sew mal-aqwa ajruporti tad-dinja tal-punent. L-Egittu ghad ghandu hemel problemi izda huwa car li huwa pajjiz on the move u qed jaghraf jisfrutta l-potenzjal li ghandu.