Strada Stretta

Kont ili hafna zmien ma nghaddi minn Strada Stretta.  Imma dan l-ahhar peress li qed inkun hafna aktar l-Belt fettilli nghaddi minn hemm u bqajt impressjonat bil-qabza ta’ kwalita’ li rajt. Ghal zmien twil din kienet triq mitluqa ghall-ahhar.  Niftakar li meta kont izghar biex immur l-ufficcju tal-SDM li kien fi Triq it-Teatru kantuniera ma’ Strada Stretta, kont nibza waqt li nghaddi minnha.  Hmieg u telqa kbira.   Postijiet mitluqa, specjalment fil-bicca bejn Vincenti Buildings u Triq l-Arcisqof. 

X’differenza issa. Twieldu mill-gdid bosta hwienet, restaurants u estensjonijiet ta’ stabbilimenti kummercjali.  Hemm attivita’ ekonomika gdida li tat il-hajja lil din it-triq.  Hemm illum ukoll ufficini, bosta minnhom ta’ kumpaniji ta’ avukati (legal firms).  Dan l-ahhar dhalt f’wiehed minnhom li verament sabih.  Qieghed f’din il-binja mill-isbah li giet rinnovata dan l-ahhar.  U tista tara int u mixi hemm li ghaddej ukoll bosta xoghol ta’ restawr u rinnovament f’din it-triq.  Hadu wkoll vantagg mill-incentivi li tajna matul l-ahhar snin biex wiehed jirrestawra bini antik.

Kont ili nghid li bl-upgrading ta’ Piazza San Gorg li sar madwar 4 snin ilu, certament li b’mod naturali se jkollok l-evoluzzjoni ta’ Strada Stretta.  Bil-piazza hajja l-hin kollu, zgur li kien se jkollok domanda ghall-attivita’ erba’ passi ‘l boghod minnha.  Ghen mhux ftit ukoll il-pavimentar gdid li sar tul din it-triq kollha.  Qabel kont ridt tara sew fejn int mixi ghax malajr tohodha ghal wiccek ! Bil-mod il-mod din it-triq qed issir bejta ta’ attivita’ u jekk tibqa tizvolgi bl-istess ritmu m’ghandix dubju li ssir mill-gdid wahda mit-toroq l-aktar imfittxija tal-belt kapitali taghna.

Il-generazzjoni l-gdida

Impressjonajt ruhi bil-laqgha li l-MZPN organizza l-bierah ghal zghazagh li jridu jimpenjaw ruhhom fil-partit ghall-ewwel darba.  Moving Forward Together – kienet it-tema ta' seminar organizzat mill-MŻPN bil-għan li ż-żgħażagħ ikunu jistgħu jsemmgħu l-opinjoni tagħhom dwar x'wassal għar-riżultat elettorali u kif jistgħu jikkontribwixxu għat-tiġdid fi ħdan il-Partit Nazzjonalista.  Kien hemm ‘l fuq minn 120 zaghzugh u zaghzugha li gew. Stajt thoss l-entuzjazmu kif tidhol fis-sala.  Kollha herqanin li jaghtu semhom biex igeddu lill-Partit Nazzjonalista.

Fl-intervent qasir li ghamilt tkellimt fuq il-htiega tal-formazzjoni.  Hemm bzonn li wiehed jaghraf ghaliex qabel xejn gie fil-PN u ma marx ghand il-PL.  Hemm bzonn dejjem aktar nifhmu x’inhu dak li jiddistingwina mill-PL.  Issa li l-PL ghamel hiltu kollha biex vizwalment jidher dejjem aktar il-PN gdid, hemm htiega ferm aktar li nifhmu dak li verament jiddistingwina.

Kien hemm min staqsa jekk il-partit ghandux jiehu t-triq liberali. Personalment  nemmen li l-PN ghandu l-bazi tieghu fil-kultura nisranija, izda ahna wkoll konxji li s-socjeta maltija evolviet u se tkompli tevolvi.  Hekk gara wkoll lill-valuri tas-socjeta'.  Ghalhekk filwaqt li rridu nibqghu sensittivi ghall-bidliet fis-socjeta' taghna, irridu nibqghu nsawru l-politika taghna fuq it-tlett kolonni tal-kultura nisranija: solidarjeta', tolleranza u rispett lejn il-holqien.

Tibqa l-mistoqsija ta’ kif l-ahjar ninvolvu liz-zghazagh fil-partit.  Tinvolvihom billi tohloq il-kumitati taz-zghazagh fil-lokal, distinti mill-kumitati tal-kbar ?  Jien personalment nemmen li l-forom ta’ involviment jistghu jkunu hafna, kemm dawk formali kif ukoll dawk informali.  Imma zgur li mhiniex il-persuna li nista naghti r-risposta.  Minkejja li jien kont attiv sa minn meta kelli 16, ir-realtajiet ta’ llum huma ferm differenti minn dawk ta’ zmieniu allura jridu jkunu z-zghazagh ta’ llum li jaghzlu kif l-ahjar jaghtu semhom.

Setghu bnew 15-il skola gdida !

Pajjiżna f'dawn l-aħħar snin kien qed jinvesti ħafna: fin-negozji, fl-infrastruttura, fit-turiżmu – investiment li jfisser li għada nistgħu nkattru l-attivita’ ekonomika, jigifieri l-gid aktar mil-llum. U l-aqwa investiment li kienu qed jagħmel pajjizna kien fl-edukazzjoni. Għax bl-edukazzjoni, il-bniedem mhux biss jilħaq potenzjal aqwa fix-xogħol, imma wkoll fl-oqsma l-oħrajn tal-ħajja – fil-mod kif jgħix u jgawdi ħajtu.  

 

B'xorti ħażina, gvernijiet Laburisti dejjem naqqsu l-investiment fl-oqsma tista' tgħid kollha, u l-qasam tal-edukazzjoni bata ħafna taħt gvernijiet Laburisti. Il-Gvern Laburista fl-1987 mhux ma ħalliex infrastruttura tajba, imma ma ħalliex infrastruttura. Fl-24 sena mill-aħħar 26, gvernijiet Nazzjonalisti nvestew bil-kbir fl-oqsma kollha, u speċjalment fl-edukazzjoni. 

 

Issa reġa' għandna Gvern Laburista li ħafna ttamaw li forsi seta' jkun differenti minn gvernijiet Laburisti qablu. Izda intervista mal-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo qatlet din it-tama wara biss 5 gimghat minn meta gie elett! Qalilna li mhux se jkompli bil-programm ta' bini ta' skola ġdida kull sena li ilu għaddej għal dawn l-aħħar ħames snin u li kellu jkompli sal-2020, tant li l-Prim Ministru Gonzi kien diga ta lista tal-iskejjel godda li kellhom jinbnew, inkluz Centru tar-Rizorsi ghall-Istudenti b’dizabilita. Din hija ahbar li tikkontradixxi dak li qal il-Labour Party fil-programm elettorali tieghu, fejn kien qal li jkompli bil-programm ta’ bini ta’ skejjel godda.  

 

Gvern Laburista jsib il-flus biex jiffinanzja Kabinett esegerament kbir, tant li se jispicca jonfoq mal-100 miljun ewro aktar fuq hames snin f’pagi ghall-Ministri u n-nies tal-ministeri, imma ma jsibx il-flus biex jinvesti fi skejjel godda! Skola gdida tigi tiswa madwar 11-il Miljun. B’dawn il-flus zejda ghall-Kabinett, il-Gvern Laburista kien jibni 10 skejjel godda fuq hames snin! Ahna ghazilna li nibnu l-iskejjel u mhux nonfquhom f’pagi ghall-Ministri (li issa jistghu jibqghu jahdmu f'xoghol iehor apparti) u ghall-istaff tal-Ministeri. Hawn verament tidher id-differenza fil-prioritajiet !

Land reclamation

Irrid nghid mill-bidu li bhala principju mhiniex kontra land reclamation.  Izda wiehed bilfors irid jghid li l-istudji kollha li saru sa llum jindikaw li ghandna limitazzjonijiet kbar ghall-attivita’ bhal din.  Studju kkummisjonat mill-MEPA fit-2004 lill-kumpanija maghrufa Carl Bro kien stabbilixxa li progetti ta’ land reclamation specjalment biex tinholoq xi gzira mhumiex ekonomikament viabbli, apparti li ma ghandniex il-volumi ta’ materjal biex jaghmilha possibli.  Wiehed irid jiftakar il-fond tal-bahar li ghandna u r-rata ta’ generazzjoni ta’ skart tal-kostruzzjoni. Ghal pajjizna, progett ta’ reklamazzjoni tal-art mill-bahar jaghmel sens sostenibbli aktar jekk il-progett johloq facilita halli l-materjal nadif ta’ skavar jinghata uzu. Li ngibu l-materjal minn barra halli jinholqu l-gzejjer jista’ jaghmel il-progett anqas vijabbli. 

 

Dan ir-rapport kien studja ukoll b’mod preliminari sitt siti madwar Malta.  Eventwalment gie kkummissjonat studju iehor minghand il-kumpanija Scott Wilson biex tistudja f’aktar dettall zewg siti minn dawn is-sitta.  Zewg siti  mal-kosta fejn land reclamation jista jkun possibli u saru wkoll pre-feasibility studies.  Iz-zewg siti kienu barra l-Maghtab u barra l-kosta tax-Xaghjra.  

 

Land reclamation matul il-kosta ta’ Bahar ic-Caghaq kien eskluz ghal ragunijiet ekologici anke jekk mill-aspett ekonomiku din kienet l-aktar wahda viabbli.  Progett ta’ land reclamation matul il-kosta tax-Xghajra kien indikat li jigi jiswa bejn €250 and €440 miljun.

 

Issa rrid nghid li matul l-ahhar xhur tal-Gvern kienet giet proposta biex tinbena marina ezatt barra l-kosta ta’ fejn kien hemm il-Jerma Hotel. U biex fuq l-art reklamata jinbnew numru mdaqqas ta’ vilel.  Fil-principju ma konniex kontra izda lill-izviluppaturi kien intqal “morru ghand il-MEPA u ghamlu l-istudji kollha necessarji.”  Wiehed irid ovvjament jistudja l-impatt fuq il-kosta u l-ekologija u l-ambjent tal-bahar. Wiehed ma jridx ikun entuzjast izzejjed.  Hemm limitazzjonijiet realistici. Wiehed ghandu jimxi b’kawtela.  

 

Il-Gvern tal-Labour ilu kommess b’mod apert favur riklamazzjoni tal-art imma qatt ma ta xi dettalji ta’ x’irid li jsir.  Issa l-Prim Ministru talab lil kull min ghandu xi proposti f’din il-linja biex javvicina lill-gvern.  Ghandi feeling li din tar-riklamazzjoni tal-art hija marbuta maz-zjara sigrieta li numru ta’ kuntratturi kienu ghamlu flimkien ma’ delegazzjoni tal-istess Partit Laburista f’Dubai ftit tas-snin ilu.  F’Dubai saru l-famuzi Palm Islands.  Imma wiehed irid jiftakar li l-bahar hemmhekk huwa fond biss madwar 12-il metru u huwa ramel.  Fil-kaz taghna hekk kif thalli l-kosta hafna drabi l-fond jitla ghal 50 metru jew aktar u l-ekologija hija ferm aktar sensittiva.

 

Ta’ min isemmi illi l-Gvern Nazzjonalista irnexxilu jpoggi r-reklamazzjoni tal-art fil-prattika meta tul dawn l-ahhar 10 snin irreklama art li kienet sparpaljata fil-passat, barrieri, mizbliet, ecc u radd lura din l-art ghal uzu rekreattiv, agrikolu, industrijali, ecc.

Ghadu ma fehem xejn !

Ergajna bi gvern bhal dak ta’ Alfred Sant li mohhu biex jikkummissjona r-rapporti biex jistahba warajhom.  Rapporti fuq rapporti biex jezaminaw in-“nuqqasijiet” tal-Gvern precedenti.  Igibu skuzi fuq kollox.  L-aktar tipiku l-Ministru Leo Brincat.  Idur minn post ghall-iehor biex ifittex id-difetti, u jispicca jirrepeti nuqqasijiet li skond hu jkunu qalulu n-nies minghajr biss jindenja ruhu jiccekja dak li jkunu qalulu !  Jghidilna li talab rapport minghand xi teknici, imma mbaghad meta mistoqsi min huma t-teknici, fi spirtu ta’ trasparenza kbira ma jghidilniex ! 

Kaz tipiku kien meta ghamel zjara qasira li ghamel fil-Park tal-Familja f’Wied il-Ghajn.  Dak li l-eluf ta’ familji Maltin zaru’ bi hgarhom u apprezzaw bil-kbir, il-Ministru Brincat pprova jxejnu biex minghalih jumilja lill-gvern precedenti. Nesa’ jghid li dan il-Park sar fuq miżbla li nħolqot minn Gvern Laburista tas-sebghinijiet, meta hu dahal fil-politika, u li kien biss Gvern Nazzjonalista li ttrasforma din il-miżbla fi spazzju pubbliku ta’ rikrejazzjoni li llum hu kkalkulat li mat-30,000 persuna jzuru kull nhar ta’ Hadd.  Park li kien jifforma parti mill-vizjoni li kellu l-Gvern precedenti ghan-nies tan-nofs in-nhar ta’ Malta meta investa mas-sitt miljun ewro fi spazju pubbliku l-gmiel tieghu.  

 

Qalilna li se jwaqqaf kumitat tekniku biex jezamina l-impatt fuq l-arja tal-madwar.  Lanqas biss jaf li s-Sindku ta’ Wied il-Ghajn (li ghal giehna huwa Laburist) diga jippartecipa fuq kumitat indipendenti li ghandu l-ghan li janalizza l-kwalità tal-arja u s-saħħa ambjentali.   Qalilna li fil-park ghadu ghaddejin ix-xoghol fuqu u jmissu ma nfetahx.  Veru li ghadhom ghaddejjin xi xoghlijiet f’bicca zghira mill-park  imma dawn ma jfixklu bl-ebda mod l-uzu tal-park, kif jafu jghidu l-eluf kbar li diga zaru l-post.  Imbaghad qal li ma hsibniex ghan-nies biex imexxuh.  Il-verita’ hi li l-Ministru Brincat qieghed f’paniku ghax fejn qabel il-Parks Unit kien ikun assistit mit-Taqsima tax-Xogholijiet issa dawn iz-zewg entitajiet infirdu u Leo Brincat baqa’ bla haddiema u bla security officers u qed jikkundanna lill-Gvern precedenti li ma hasibx ghan-nies !  

 

Il-Ministru Brincat, ghandu bzonn jifhem li hu Ministru u mhux aktar kelliem tal-Opposizzjoni u allura xoghlu hu li juza l-fondi ghall-progetti li l-Gvern precedenti kien ivvota taht il-Ministeru ghar-Rizorsi u Affarijiet Rurali u jibda x-xoghol fuq il-waterpark li thalla spazju ghalih fil-Park ghall-Familja.  Jekk issa li sparpaljaw il-Ministeri u l-Ministeru tieghu spicca minghajr fondi kapitali dik hija xhieda ta’ nuqqas ta’ ko-ordinazzjoni f’dan il-gvern gdid.  Issa sta ghalih li jsib soluzzjoni u mhux joqghod isib l-iskuzi biex jitfa’ t-tort fuq haddiehor.  

 

Meta Leo Brincat jitkellem fuq l-immaniggjar tal-iskart jikkonferma kemm ma kien fehem xejn fl-Opposizzjoni u issa fil-Gvern ukoll ghadu ma fehem xejn.  Jidher car li ghadu ma fehemx li l-WasteServ mhijiex l-entita li tirregola s-suq fl-immaniggjar tal-iskart. Nibza li qed jaghmel il-kritika li qed jaghmel ghax ghandu agenda biex jiggustifika xi tkeccijiet ta’ nies li hemm diga.

Energija nadifa

Fid-diskors tal-President qalulna li “flimkien mas-settur privat se jinvestu b’mod aggressiv fl-energija gejja mix-xemx u teknologiji rinovabbli ohra” u aktar tard qalu li dan huwa pajjiz “li ghadu kompletament dipendenti fuq iz-zejt”.   Kaz iehor fejn jsiru statements biex joskuraw lill-gvern t’ qabel halli taparsi issa telghet ix-xemx u se nibdew mill-bidu. 

 

Tajjeb naghtu ftit fatti. Bl‐iskemi li konna nhedejna fl‐2009 u fl‐2010, kwazi 6,800 familja bbenefikaw minn għotja biex jixtru pannelli fotovoltajċi b’investiment ta’ 18‐il miljun ewro.  Dan apparti li bi €16-il miljun ohra sostnejna 270 sid ta’ negozju jew fabbrika b’ biex jinvestu f’sistemi ta’ enerġija alternattiva.  Illum ghandna diga 20MW mill-pannelli fotovoltaici. 

 

Barra minn hekk bit-tender li hareg il-Gvern u bl-iskema ta’ 21M Euro li gibna minghand l-EU hu kkalkulat li notjenu 21MW iehor.  Dan ifisser li matul il-gurnata se jkollna kapacita ta’ 41 MW, igifieri kwazi 10% tal-Maximum Peak Demand ta’ pajjizna li hi ta’ 430MW.  Mela allura mhux veru li ghadna dipendenti totalment fuq iz-zejt.  Veru li ghadna lura ghax bdejna tard, imma ghamilna passi sostanzjali fl-ahhar 5 snin.   

 

Hu diga konna hadna l-passi mehtiega biex ikollna solar farms, tant li proprju fl-ahhar budget qabel ma waqa l-Gvern, konna stabbilejna r-rati tal-Feed In Tariff ghal sistemi akbar minn 1MW.  Minkejja li nifhmu li pajjizna hu ristrett fl-ispazju fuq l-art u ma jistax ikollu s-solar farms kbar li ghamlu pajjizi ohra, dan ma jfissirx li ma jistax ikollna solar farms ta’ qies iżgħar anzi aħna favur tagħhom dejjem jekk ma jkunux f’żoni sensittivi ekoloġikament jew estetikament.

 

 

Riflessjonijiet fuq il-vjagg li rridu niehdu

Hekk kif illum ghalqu n-nominazzjonijiet ghal Kap tal-PN, irrid nirrifletti.  Fejn sejjer dan il-partit ? Huwa tajjeb li niflu r-ragunijiet tat-telfa izda l-isfida li ghandna quddiemna tmur lil hinn minn hekk.   Fl-opinjoni tieghi, l-isfida ewlenija hija li nergghu nikkonnetjaw lill-partit nazzjonalista mal-poplu Malti.   Li nergghu norbtu l-aspirazzjonijiet tal-Maltin mal-politika li jhaddan il-partit, li kull Malti u Maltija ssib sens ta’ kburija li jkun/tkun parti mill-partit nazzjonalista.    Irridu nergghu noholqu partit popolari, partit tal-hafna, li fih il-hafna jirrikonoxxu ruhhom bhala atturi u protagonisti li jinsabu fi sforz kollettiv partecipi fil-bicca xoghol  li jaghtu nifs gdid lill-partit li ghal ghexieren ta’ snin xpruna dak li hu sabih f’pajjizna.  Nhoss li dan hu dak li rnexxielu jaghmel il-partit laburista – u naghmlu zball jekk ma niehdux ukoll lezzjonijiet minnu.

Identifikata l-isfida,  il-pass li jmiss huwa li nahsbu kif se niffacjawha.  Huwa f’dan is-sena li t-tmexxija tal-partit hija krucjali.  Il-PN jehtieg aktar minn xejn tmexxija li tispira.  Kap gdid tal-PN irid ikun ghall-elettorat sors ta’ ispirazzjoni, persuna li fiha l-poplu jara vizjoni u konvinzjoni izda li tbiddel mill-qiegh ukoll il-mod ta’ tmexxija.  Kap gdid irid jaghraf jiehu mieghu lil kulhadd minghajr izda mal-enfazi tkun fuqu.  Huwa f’dan is-sens li nhoss li l-persuna maghzula irid ikollha oltre mill-hiliet li wiehed forsi jahseb jistghu jkunu l-aktar importanti – kemmxejn esperjenza parlamentari, l-gharfien ta’ kif jahdem il-partit, l-access ghal atturi mportanti fis-socjeta’ lil hinn mill-partit.  Dan ghandu valur, izda mhux, fl-opinjoni l-akbar valur. 

F’dan il-mument, meta r-ruh tal-partit tinsab mtaqqla, il-persuna l-aktar idonea biex tmexxi l-partit huwa dak li jkun kapaci jinzel fil-profond tal-qalb tal-akbar numru ta’ nies u jispirahom joholmu li l-PN ghad ghandu mmensita’ x’joffri lill-pajjizna.  U ghalhekk il-kwalitajiet  li jispikkaw tal-mexxej il-gdid ghandhom ikunu l-kapacita’ li jkun innovattiv, li ma jhossux imxekkel minn metodi u prattici li hadmu fil-passat, il-kwalita’ li ma jkunx skjav tal-opinjoni pubblika, li jaghti piz mhux biss lill-“acquired wisdom” izda wkoll lill-intuizzjoni tieghu.  Irridu kap li huwa fuq kollox bniedem tal-poplu, bniedem li n-nies ihossu qribhom ghax il-progett tieghu huwa wkoll il-progett taghhom. 

Id-daqqa kbira fl-elezzjoni li ghaddiet taghtina cans uniku biex naghmlu bidliet radikali, bidliet mill-qiegh, bidu gdid ghall-partit li kien protagonist ewlieni f’25 sena ta’ tmexxija tal-pajjiz.  Izda li llum jehtieg ifittex fir-ruh tieghu biex jiskopri mill-gdid x’inhu, ghaliex jezisti, x’inhuma l-valuri ewlenin li jsawwruh, fejn irid jiehu – mhux lill-pajjizna – izda lil kull wiehed u wahda minnha.   Il-Partit Nazzjonalista huwa l-partit tan-nies, u rridu naghmlu l-almu kollu taghna biex nigbdu mill-gdid l-immaginazzjoni ta’ dan il-poplu, poplu b’identita’ li evolviet u se tkompli tevolvi u ssir nittamaw wahda aktar ewropea.  

Kulhadd isaqsini

Kull fejn immur kulhadd isaqsini:  Allura x’int taghmel bhalissa ?  It-twegiba pronta tieghi: Mort lura ghall-professjoni.  Tajt probabilment l-aqwa 15-il sena ta’ hajti lill-partit u lill-pajjiz.  Imma issa ergajt qbadt nahdem fil-professjoni. Ovvjament mhux facli li wara li tkun ilek 15-il sena ‘l boghod minn ufficcju professjonali terga taqbad.  Li ghandi favur tieghi huwa l-fatt li ghamilt 10 snin vicin il-MEPA, u allura bqajt in touch mal-pjani u l-policies u fl-istess hin l-ahhar 5 snin ghamilthom Ministru tax-xoghlijiet pubblici u allura dejjem nara pjanti u naghti l-input tieghi fuq disinji ta’ progetti, apparti fuq il-lant tax-xoghol.

Qed nghix il-hajja wkoll daqsxejn aktar mal-familja u zidt ftit il-kontribut tieghi fid-dar anke billi f’xi okkazzjonijiet insajjar jien, xi haga li niehu gost naghmel.  Il-hin kollu nara x’se nivvinta. Biex inkun onest jien mhiniex wiehed minn dawk li naf wisq nohodha easy.  Ghadni nqum filghodu fl-istess hin kmieni u ndum hafna biex nidhol norqod.  Nara x’se nivvinta biex inzomm ruhi okkupat il-hin kollu.  Fil-verita’ l-qabza mhijiex wahda facli.  Imma bhal kollox fil-hajja trid taddatta ruhek. U tara l-latt posittiv tal-hajja.  Jien wiehed minn dawk li nemmen li l-hajja hija kollha kapitli u issa bdejt kapitlu gdid.

Ovvjament gearing up ukoll biex naqdi dmiri mill-ahjar bhala raprezentant tal-poplu fil-Parlament bhala parti mill-Opposizzjoni.  Biex naghmel dan behsiebni mhux biss naghti sehmi fil-Parlament imma fuq kollox f’kuntatt man-nies. Qed niprova wkoll nerga naqra ftit aktar milli kont naghmel fl-ahhar 15-il sena, fejn l-aktar li kont naqra kienu memos, emails u dokumenti relatati mal-Ministeru.  Diga bdejt infittex ukoll materjal li jzommuni au courant ta’ certi hsibijiet politici specjalment dawk marbuta mal-izvilupp sostenibbli u l-politika ewropea.

Statistika xokkanti

Sitta mis-sebgha miljun ruh fid-dinja ghandhom mobile phone imma erbgha miljun u nofs minnhom biss ghandhom facilitajiet sanitarji.  Statistika xokkanti li ghadha kemm harget f’rapport tan-Nazzjonijiet Uniti. Din l-istatistika waslet biex spingiet lin-NU biex tibda kampanja ghat-titjib sanitarju ghal zewg miljun u nofs persuna. Id-Deputat Segretarju Generali tan-NU, Jan Eliasson, iddiskriva l-qaghda ta’ dawn in-nies bhala “id-dizastru sieket”, ezempju car tal-ingustizzji li nsibu fid-dinja taghna.  

Irridu niftakru li wiehed mill-2015 Millenium Goals tan-NU, specifikament Target 7.C jghid hekk: Halve, by 2015, the proportion of the population without sustainable access to safe drinking water and basic sanitation. Il-mira tal-access ghall-ilma tajjeb ntlahqet 5 snin qabel id-data peress li bejn l-1990 u 2010,  2 biljun ruh rebhu access ghal sors ta’ ilma.  Minkejja dan izda sa llum 11% tal-poplazzjoni tad-dinja, igifieri 783 miljun ruh, ghadhom minghajr access ghal ilma tajjeb. 

Irrid nghid li meta nghidu access ghall-ilma tajjeb dan ma jfissirx li ghandhom access ghall-ilma fid-dar taghhom.  Jista jun li l-access ghas-sors tal-ilma qieghed kilometri ‘l boghod ! Bir-rata ta’ titjib li mexjin bhalissa sal-2015, xorta se jkunu hawn f’din id-dinja ‘l fuq minn 600 miljun ruh minghajr access ghall-ilma tajjeb !  Kuljum imutu 4,000 tifel u tifla minhabba mard kawzat minn nuqqas ta’ access ghal ilma tajjeb.   Tal-wahx ! 

Minn naha l-ohra ghadna lura hafna fuq il-mira ghal titjin sanitarju, igifieri imqar toilet.  L-access ghal titjib sanitarju zdied minn 36% fl-1990 ghal 56% fl-2010 fil-pajjizi li qed jizviluppaw.  L-aqwa titjib sar fl-Asja.  Minkejja dan it-titjib izda xorta hawn aktar minn zewg biljuni u nofs ruh (2500 miljun ruh) minghajr facilitajiet sanitarji. Fl-Indja biss ghandek 60% tal-popolazzjoni li jaghmlu l-htigijiet taghhom mhux go facilitajiet sanitarji ! Imma minn naha l-ohra illum hemm 1,000 miljun mobile phone, meta sal-2002 kien hemm biss 45 miljun mobile phone !

Cipru u ahna

Pajjiż li jixbaħna. Eks kolonja Ingliża. Gżira fil-Mediterran b'industriji qawwijin tat-turiżmu u tas-servizzi finanzjarji. Daħal magħna fl-Unjoni Ewropea u anke fl-ewro. Kellu prospetti sbieħ ħafna sa ħames snin ilu. Imma x-xebħ jieqaf hemm. 

 

Minn ftit tas-snin ilu 'l hawn, Ċipru beda jiżbalja. Intlaqat mill-kriżi finanzjarja dinjija. Żdiedlu l-qgħad. L-iżbilanċ tal-Gvern kiber ħafna. Ma qagħadx attent li jifred il-banek bejn dawk li jservu s-suq lokali u dawk li jagħtu servizzi purament lill-barranin.  Ġibed lejh depożiti dubbjużi mir-Russja u silef lill-Greċja. Kellu power station ħdejn ħażna ta' munizzjon li splodiet u magħha tajret il-power station. Faqa' s-suq tal-propjetà li x'ħin waqgħet għaffġet il-banek taħtha. Issa qed ikollu jittallab u jiddejjen 10 biljun ewro. Il-banek ewlenin għoddhom falluti. Se jkunu salvati imma billi jikkonfiskaw biċċa mid-depożiti li hemm fihom. Il-Gvern ta' Ċipru żied it-taxxi u qed jara l-qgħad ikompli jiżdied. 

 

Aħna f'Malta konna f'kuntrast kbir. Fl-aħħar ħames snin bilkemm ħassejna l-kriżi dinjija. Il-qgħad hu fost l-aktar baxxi fl-Ewropa. L-iżbilanċ tal-Gvern hu taħt it-3 fil-mija. Għandna l-aktar banek sodi fl-Ewropa immexxijin bi prudenza kbira. Il-Gvernijiet kollha tal-passat issellfu biss mingħand il-Maltin. 

 

Dak li għaddej minnu Ċipru jgħallimna ħafna, u jgħallimna wkoll x'tip ta' Gvern għandna issa. Għax id-deċiżjoni tal-Unjoni Ewropea li titfa' l-piż tal-problemi ta' Ċipru fuq id-depożitanti tal-banek għandha għax tħassibna. Din id-deċiżjoni ttieħdet f'laqgħa li fiha kien hemm il-Ministru tal-Finanzi Malti, Edward Scicluna. Jidher li l-Ministru tal-Finanzi Laburista ma tkellimx kontra din il-manuvra fejn id-depożitanti fil-banek Ċiprijotti se jkollhom biċċa minn flushom ikkonfiskati biex ikunu salvati l-banek Ċiprijotti. Addio l-protezzjoni lid-depożitanti. 

 

Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna kien ferħan li kien on the right side of the table.  Imma ħa niftehmu, ma kienx on the receiving end mhux b’dak li għamel hu jew sħabu l-Ministri l-ġodda, imma għax l-amministrazzjoni ta’ qabel din kienet waħda li mxiet bil-għaqal u bi prudenza kbira.