Is-sena 2009...fiha l-aktar roddejna lura spazji.

Dan hu żmien ideali biex wieħed iħares lura lejn dak li wettaq matul is-sena li qed tintemm u fl-istess waqt iħejji għal dak li jrid iwettaq fix-xhur tas-sena l-ġdida. Ħarsa lejn dak li wettaq il-Ministeru tiegħi fl-2009 huwa xhieda ta’ ħidma sħiħa, liema ħidma hija biss xprun biex inkomplu nħaddmu u nwettqu l-programm ta’ ħidma fis-sena l-ġdida.

Il-Gvern għandu viżjoni li jkompli jagħti lin-nies aktar spazji pubbliċi miftuħa għar-rikreazzjoni tal-familji. Is-sena 2009 tibqa’ mfakkra għal kemm il-Gvern irnexxielu jagħti lura lin-nies spazji miftuħa. Bizzejjed insemmi Piazza Sant'Anna f'Tas-Sliema fejn qabel kien hemm kiosk johnoq l-ispazju. Insemmi wkoll Piazza San Gorg fil-qalb tal-Belt Valletta li kienet sempliciment carpark u li issa diga saret piazza li tat stimolu gdid lil belt kapitali.

U ftit tal-granet ilu tajna lill-publiku l-Adventure Park f'Ta' Qali. Dan l-Adventure kien fgat bil-familji li gharfu juzawh. Tajjeb infakkar ukoll filwaqt li ghamilna ukoll upgrade tal-parti l-antika ta' Kennedy Grove.

Għas-sena li ġejja se nkomplu naħdmu fuq Park f’Wied il-Għajn fuq żona fejn fis-snin sebgħin kienet isservi bħala miżbla kif ukoll nibdew il-proġett ta’ Park f’Delimara. Hemm ippjanati proġetti oħra ta’ tisbiħ u aċċessibilità ta’ spazji għar-rikreazzjoni. Fosthom upgrade totali tal-promenade u tal-gnien gewwa Qui-si-Sana f'Tas-Sliema. Irrid nghid li ahna determinati li nkomplu ntejbu u nestendu l-Park Nazzjonali f'Ta' Qali inkluz bil-bini ta' petting farm. Ahna determinati li nkomplu nghollu l-kwalita’ tal-ħajja għall-poplu anke billi mhux biss noffru aktar spazji miftuha izda noffru spazji ta' kwalita'. Is-sena t-tajba lil kulħadd.

Ftit sforz..għal tibdil kbir

Hija mpressjonanti c-cifra li tawni dan l-ahhar : hu stmat li Malta se tkun qed tiffranka mas-€6 miljuni f’elettriku matul is-sena d-dieħla b’riżultat tal- introduzzjoni ta’ numru ta’ skemi u inizjattivi li jiffrankaw l-enerġija u jħarsu l-ambjent. Dan l-iffrankar huwa ekwivalenti ghall-enerġija li tintuża minn madwar 10,000 familja ffurmata minn tliet persuni skond il-kontijiet tad-dawl il-ġodda inkella biex wiehed jifhem ahjar, ser jiġi ffrankat elettriku daqs kemm jintuża mid-djar kollha ta’ Pembroke, Tas-Sliema u San Ġiljan.

Dan l-iffrankar ġej primarjament mit-tlett skemi ta’ effiċjenza fl-enerġija li implimenta l-Gvern fl-aħħar snin li huma r-rebate fuq l-appliances bhal fridges, u apparat ieħor li jaħli anqas, l-iskema ta’ tqassim ta’ bozoz energy saving b’xejn lil kull familja, u s-sussidju fuq xiri ta’ sistemi ta’ panelli fotovoltajici u solar water heaters.

Wieħed irid ifakkar li apparti l-għajnuna fuq xiri u użu ta’ apparat li jħares l-ambjent, il-Gvern investa wkoll f’kampanja informattiva bħalma hi l-kampanja Switch li tnehdiet matul din is-sena u li kienet immirata biex toħloq għarfien akbar fost il-poplu.

Quddiem dawn iċ-ċifri malajr wieħed jikkonkludi li dan huwa veru każ li bi ftit sforz ta’ ħafna nistgħu nagħmlu tibdil kbir u effettiv li minnu ngawdu aħna, wliedna u l-ambjent ta’ madwarna.

X'avventura !

Minkejja t-temp ikrah tal-bierah, kienu bosta dawk li gew jesperjenzaw l-Adventure Area li ghadna kemm ftahna fil-Park Nazzjonali ta' Ta' Qali. Irbahna Adventure Area minn dik li kienet parti minn runway. Hloqna spazju mhux biss għat-tfal iżda għal persuni ta’ kull eta’. Spazju fejn mhux biss wiehed jikrea ruhu izda jkun ukoll attiv u jissocjalizzaw ruhu ma' ohrajn f'arja nadifa u mingħajr il-periklu tal-karozzi.

Dan il-progett li sewa mal-€ 1.3 miljun sar ukoll bl-ghajnuna tal-BOV li ta donazzjoni ta' € 250,000 u l-Gvern Amerikan li tana $250,000. Fost l-attrazzjonijiet principali hemm Rope Course kbira ghaz-zghazagh. Il-bierah meta staqsejt lil wiehed miz-zghazagh li uzha x'jahseb wegibni "Taghtik kick tal-genn !" Din hija facilita' li tghin hafna f'team building u m'ghandix dubju li se ssir facilita' popolari hafna fil-gimghat u x-xhur li gejjin.

Nixtiequ li dan il-post jintuza wkoll fis-sajf u ghalhekk hadna hsieb li ninstallaw hames funtani biex izomm dan il-post frisk anke fis-sajf. Minbarra hekk il-funtani huma ukoll interattivi kif jafu tajjeb it-tfal li dahlu fihom il-bierah ! Rajt hamest itfal isiru ghasra l-bierah ! Aktar kemm qabzu aktar qabez l-ilma ! Dan hu dak li aħna ridna noħolqu permezz ta’ dan il-proġett. Li t-tfal iħossu li l-park huwa tagħhom, jużawħ b’responsabilita’ u fl-istess ħin jiddevertu flimkien ma' sħabhom u l-membri tal-familja.

Dan hu park aċċessibbli għal kulħadd tant li kemm id-disinn tal-park kif ukoll xi logħob huma anki aċċessibbli għal-persuni bi bżonnijiet speċjali. Dan hu s-sigriet ta’ dan il-park. Post miftuħ, sabiħ, u għal-kulħadd. Inridu narawħ jiġi utillizat ukoll mill-iskejjel, ghaqdiet sportivi u volontarji. Dan il-progett huwa ezempju iehor tal-politika taghna li naghtu lura lin nies spazji publiċi aċċessibli għat tgawdija ta’ kulħadd.

Process iffrizat

Il-Konferenza go Copenhagen dwar it-Tibdil fil-Klima fl-opinjoni tieghi kienet kwazi falliment totali. Dak li gie msejjah il-Copenhagen Accord certament li ma jilhaqx l-aspettattivi li kellha l-UE. Dan is-suppost ftehim lanqas ma joffri binding emission targets ghal USA, Cina u pajjizi ohra for US, China and other emerging economies subhal Indja u Brazil. Lanqas ma joffri pakkett komprensiv ta' ghajnuna finanzjarja ghal adattazzjoni mill-aktar pajjizi vulnerabli ghal dan it-tibdil fil-klima.

L-unici zewg rizultati posittivi huma (a) il-‘commitment’ biex il-pajjizi kollha jahdmu halli t-temperatura ma toghlix aktar minn 2 degrees C u (b) pakkett limitat ta' ghajnuna finanzjarja. Huwa car li dawn iz-zewg rizultati gew biss bl-insistenza tal-Unjoni Ewropea. Ic-Cina u l-Indja kienu z-zewg pajjizi li kienu qed jopponu kull pass 'l quddiem. Kienu il-hin kollu jfittxu l-least common denominator halli jifrizaw kull cans ta' ftehim sostantiv f'Copenhagen.

Ghall-ewwel darba dak li jissejjah il-Grupp 77 li jigbor fih il-pajjizi li qed jizviluppaw kien maqsum. L-istati gzejjer u l-pajjizi vulnerabli bdew jiehdu posizzjonijiet simili tal-UE. Infatti hafna minn dawn apprezzaw fil-miftuh l-ghajnuna finanzjarja tal-UE ta' € 7.4 biljun ghal 3 snin li gejjin li l-UE xorta ntrabtet li taghti minkejja r-rizultati dizappuntanti ta' din il-Konferenza. Ikolli nghid li l-offerta tal-USA li taghti biss €2.5 biljun fuq 3 snin hija wahda dizappuntanti meta wiehed jikkonsidra l-istqarrija inizjali tal-US Secretary of State, Hilary Clinton fl-istess Konferenza.

Kien hemm arja ta' dizappunt u frustrazzjoni waqt l-ahhar briefing session
tal-Prim Ministri + Ministri tal-Ambjent Ewropej li sar fis-1.15am. Fl-ahhar jumejn il-President tal-Kummissjoni Barroso u l-PM Svediz Reinfeldt kienu qed jispjegaw fid-dettall in-negozjati kif kienu qed jiprocedu mal-blokki l-ohra. Din il-Konferenza definittivament kienet taghlima ghal kulhadd. Kif qal tajjeb wiehed mill-leaders Ewropej “We have experienced a new World Order at this Conference”. Ordni li zgur ma nistghux niftahru bih. Hekk kif fit-3.00am konna hergin mic-Centru tal-Konferenza ma stajtx ma nahsibx fuq id-dizappunt ta' Connie Hedegaard, il-Ministru tal-Ambjent Daniza. Din ghamlet kull ma setghet matul l-ahhar sentejn biex il-Konferenza ta' Copenhagen tkun success ghall-umanita'.

Dalghodu qomna fis-6.30am biex nirritornaw Malta. Irqadna anqas minn tlett sieghat. L-impenji komplew hekk kif wasalna meta llejla flimkien mal-PM Gonzi inawgurajt l-Adventure Park gewwa Ta' Qali. M'ghandhiex dubju li dan il-Park se jkun hit kbir fil-perjodu tal-Milied u l-Ewwel tas-Sena !

Hope-n-hagen

Bil-mod il-mod jidher li bdejna mexjin f'din il-Konferenza tat-Tibdil fil-Klima f'Kopenhagen. Il-bierah bhal speci n-nies bdew jintebhu li l-hin ghaddej gmielu u hemm bzonn isir xi haga biex forsi jkun salvat xi haga. Il-President Franciz Sarkozy, li tkellem ftit wara l-PM Gonzi, ghamel diskors tajjeb hafna u pprova jqajjem lid-delegati mir-"raqda". Jidher li l-bierah l-Istati Uniti u c-Cina bdew jitharku mill-posizzjonijiet rigidi taghhom. L-Istati Uniti offrew li sa 2020 jaghtu $100 biljun fis-sena ta' ghajnuna lil pajjizi li qed jizviluppaw u c-Cina bdiet tikkoncedi li jkun hemm monitoragg trasparenti fuq l-emissjonijiet taghha ta' carbon dioxide.

Jidher car izda li c-Cina u l-pajjizi kbar li qed jizviluppaw bhal Brazil u Indja ghadhom l-akbar xkiel ghal meaningful agreement f'din il-Konferenza. Anke jekk jintlahaq xi forma ta' ftehim jidher car li l-emissjonijiet tad-dinja se jibqghu gholjin wisq sal-2020 u allura hu previst li t-temperatura tizdied aktar mit-2 degrees C. Bosta xjenzati jsostnu li jekk it-temperatura tizdied aktar minn 2 degrees C allura se jkollna problemi kbar hafna bit-tibdil fil-klima.

Ghadna kemm spiccajna laqgha ohra ta' ko-ordinazzjoni tal-Ministri Ewropej tal-Ambjent u ma tantx hawn arja ta' ottimizmu minkejja dak li qed tirraporta certu media. Is-sitwazzjoni hija konfuza ghall-ahhar. Jien u diehel ghal laqgha ta' dalghodu rrealizzajt li f'dan ic-centru tal-konferenzi hawn ukoll "meditation and prayer room". Dort fuq Chris Ciantar u ghidtlu, "Nahseb ahjar hafna jigu hawn dalghodu !" Ghadni nittama li din l-opportunita' tittiehed u is-sens komun jirbah fuq l-intransigenza.

Sadanittant diga bdejt nahseb fuq il-fatt li ghada nifthu l-Adventure Area fil-Park Nazzjonali, progett iehor ta' fejda. U l-gimgha d-diehla nittama li nqatta ftit hin mal-familja fil-granet tal-Milied li gejjin.

S'issa ftit li xejn progress

Inkun onest s'issa ma tantx ghandi ottimizmu fuq il-Konferenza dwar il-Klima go Kopenhagen. Ftit tal-minuti ilu spicca jitkellem il-President Chavez tal-Venezuela u hlief paroli ta' demagogija ma smajtx. Jekk kien zdiedli l-ottimizmu nisma c-capcipa li nghata l-Ministru Svediz, l-ottimizmu niezel fl-art bid-diskors ta' Chavez u certi kelliema ohra. Chavez ghamel diskors ta' kwazi 30 minuta meta suppost dam biss 3 minuti ! Il-President hallih ghaddej. Ghal mument is-sala kien qisha cirku.

S'issa il-posizzjonijiet ghadhom wisq 'l boghod minn xulxin. Suppost li sa nhar il-Gimgha jintlahaq xi tip ta' ftehim li permezz tieghu it-temperatura ma tizdiedx aktar minn 2 degrees C billi l-emissjonijiet tas-CO2 jonqsu drastikament fuq livell mondjali.

L-UE lesta li tnaqqas l-emissjonijiet bi 30% tal-livell li kellha fl-1990 sakemm pajjizi ohra jikkontribwixxu ukoll. Mhux bizzejjed jikkontribwixxu l-pajjizi biss li s'issa accettaw il-Protokoll ta' Kyoto. Dawn jikkontribwixxu biss 30% tal-emissjonijiet. Pajjizi bhal USA, Cina, Brazil u pajjizi ohra li qed jizviluppaw jehtieg ukoll jaghtu l-kontribut taghhom inkella l-isforz tal-UE jkun ghalxejn. Dawn jikkontribwixxu ukoll u jehtieg inaqqsu huma wkoll.

L-udjenza barra c-centru tal-konferenza qed tistenna azzjoni konkreta. S'issa izda ftit jidher li se jkollna xi forma ta' ftehim li verament jkollu valur u jhalli rizultat li jinhass. Nittama li fis-sieghat li gejjin jkun hemm progress u jizdied is-sens ta' koperazzjoni fid-dawl tal-urgenza li qed tiffaccja d-dinja.

Qed Nistenniek Nieżla Max-Xita

Il-gimgha l-ohra waqt l-attivita' li saret mill-PN f'gieh Eddie Fenech Adami sirt naf lil Pierre J. Mejlak, esponent tal-letteratura Maltija gdida. Wara kuntatt li ghamilt mieghu Pierre bghattli kopja tal-ktieb tieghu "Qed nistenniek niezla max-xita", li huwa gabra ta' novelli qosra li whud minnhom kienu dehru fuq il-blog tieghu.

Ikolli nammetti li mill-mument li qbadtu f'idi ma stajtx inhallih minn idejja. Pierre huwa kittieb li jzewwaq il-kitba tieghu bis-sabih u l-morr tal-hajja, b'pinna verament mexxejja. Juza lingwagg hafif, frisk izda meqjus. Juza lingwagg tal-generazzjoni l-gdida ta' pajjizna, kliem tal-generazzjoni hi-tech. L-isfond tal-istejjer tieghu huma jew f'Ghawdex b'mod specjali fil-Qala fejn twieled u ghex inkella fi bliet ewropej bhal Ruma, Brussels jew f'xi gzira Griega. Izewwaq kif qal haddiehor "Il-parrokkjaliżmu mal-kosmopolitan."

Laqatni b'mod specjali l-kapitli "Ir-rih tal-Bidla" u "Dar ix-Xoghol" fejn Pierre jitkellem dwar kif qatta tfulitu fil-Kazin tal-PN fil-Qala u jirrakonta dakinhar tal-elezzjoni tal-1987. L-ahhar kapitlu rebhu l-Malta Journalism Award. Hassejtni nghix mieghu mill-gdid dawk il-mumenti. Dhaqt bil-mod kif jiddiskrivi l-kazin u l-persunaggi politika b'tant dettall u ironija. Qabizli d-dmugh izda meta jirrakonta kif nannuh ta l-ahbar tar-rebha elettorali tal-1987 "Irbahna, Irbahna". Emmnuni meta nghid li jiddispjacini li qrajt dan il-ktieb issa u ma qrajtux qabel !

Bellezza ta' skola f'Pemroke

Il-bierah filghodu kont prezenti ghal ftuh tal-iskola primarja ġdida f'Pembroke mill-Prim Ministru. Skola li tifforma parti mill-Kulleġġ Santa Klara. Hadt gost niltaqa ma' uhud mill-madwar 300 tifel u tifla, li b'ghajnejhom jixghelu juruk bic-car l-entuzjazmu taghhom ghal din l-iskola li verament hija sabiha, moderna u mghammra bil-facilitajiet kollha.

Din hi r-raba' skola ġdida li nbniet mill-Gvern f'dawn l-aħħar erba' snin permezz tal-Fondazzjoni għall-Iskejjel ta' Għada (FTS) immexxija mill-habrieki C'Man taghha, Ray Fenech. Minbarra l-klassijiet f'kull livell, l-iskola se tilqa' fiha wkoll Childcare Centre ġdid li se jilqa fih madwar tmenin tifel u tifla.

Ghadni niftakar il-jum li fih flimkien mal-Ministru tal-Edukazzjoni ta' dak iz-zmien Louis Galea kont zort flimkien ma' Dolores Cristina is-sit fejn kellha tinbena din l-iskola wara li flimkien mal-MEPA konna identifikajna fejn l-ahjar tinbena. Mur ghidilha lil Dolores Cristina li eventwalment kellha tiftah hi dik l-iskola flimkien mal-Prim Ministru !

Din l-iskola hi l-ewwel binja f'Malta li ma tirċevix kont tad-dawl. Anzi, tiġġenera aktar elettriku milli għandha bżonn u trodd l-elettriku żejjed lill-pajjiż. Fuq il-bejt tal-iskola ġew stallati solar water heaters, turbina tar-riħ u sistema ta' pannelli fotovoltajiċi li jipprovdu biżżejjed enerġija għall-iskola kif ukoll għal seba' familji oħra ! Niehu gost li l-Gvern qed jaghti l-ezempju.

Il-Pjazza tal-Poplu

Il-bierah f'lejla meraviljuza (anke ghax zamm it-temp !) inawgurajna Pjazza San Gorg - Il-Pjazza tal-Poplu. Hawnhekk ma nixtieqx nikteb jien x'nahseb fuq din il-Pjazza. Ktibt diga fuq din il-blog u esprimejt ruhi fid-diskors tieghi il-bierah. Se nirriproduci uhud mill-sms u emails li rcivejt sa dalghodu minn nies li gew jew li raw is-serata fuq it-televizzjoni.

Jitkellem il-poplu fuq il-Pjazza tieghu:

• Prosit tassew ghax-xoghol sabih li sar fi pjazza san gorg!!...grazzi tas-serata meraviljuza li kellna ilbierah, hadna pjacir hafna - AnneMarie D.
• Prosit ta' din il-bicca xoghol li sejra ttella lil Belt taghna 'l fuq fl-eleganza u s-sbuhija - Mario P.
• Grazzi x'gawhra ta' pjazza ghamiltulna ! - Fabio C.
• Gejna....prosit...pjazza impekkabli u serata meraviljuza. - Paul B.
• Fantastic way u organised it yesterday. Forward looking music, very mediterranean, unstuffy , a breath of fresh air and unusual display - Mario D.
• Prosit KBIRA ta kollox anki ta speech mirqum u GRAZZI - Jacqueline V.
• Prosit for the work carried out on St George's Square in Valletta. I can see large-scale works being performed there, including opera & ballet, against the Palace facade ... Well done & thank you for yet another wonderful job - Maria F.


• Ippermettili nifrahlek minn qalbi ghal gojjell kbir li tajtna lura. Jien twiliet u ghext kantuniera bot minn din il pjazza. - Henry F.
• Two words. Cool and impressive. Prosit ministru and thanks for everything. - Alexiei D.
• Prosit ! Cerimonja sabiha u pjazza tal-genn ! - Annabelle V.
• That was totally innovative a big PROSIT - Janice D.
• Hi well done for this phenomenal project. - J.D.
• Prosit what a nice change! Watching on dive. - Berenice A.
• Watching it. So nice. Wish I was there - Francesca Z. minn Helsinki
• Grazzi li sa fl-aħħar il-Belt ġawhra tagħna qegħda tkompli tiġi mpoġġija fuq pedestal kif fil-fatt jixirqilha!! - Anna G.

Se nieqaf hawn. Jekk ghadek ma rajtx il-Pjazza allura ma jimportax. Mill-llum sas-Sibt ghandna gimgha t'attivitajiet. Ejja u gawdi dak l-ispazju li rbahna mill-gdid !

https://opm.gov.mt/pjazzasangorg

http://www.timesofmalta.com/articles/view/20091206/local/palace-square-starts-a-new-lease-of-life

Imn'alla !

Aktar ma jghaddi z-zmien aktar nirrealizzaw kemm kienet ghaqlija u f'waqtha d-decizzjoni taghna li naddottaw l-Euro sa minn Jannar 2008. Jekk qatt kellna bzonn konferma hadniha waqt iz-zjara li ghamilna l-Prim Ministru Gonzi u jien il-bierah lil Prim Ministru tal-Latvja, Valdis Dombrovskis. Il-Latvja, pajjiz b'populazzjoni ta' ftit aktar minn zewg miljun ruh, spicca kwazi kkrolla taht il-piz tal-krizi kbira finanzjarja u ekonomika anke ghax kien ghadu ma addottax l-Euro.

Il-PM tal-Latvja fil-laqgha li kellna mieghu nformana li l-Latvja diga kienet kostretta matul l-ahhar sena biex tnaqqas il-pagi tal-haddiema kollha li jahdmu mal-Gvern b'40% u l-pensjonijiet bi 20% ! Barra hekk temmew l-impjieg lil 12,000 haddiem mal-Gvern. Minkejja li ghaddew il-Budget wara diskussjonijiet twal mal-Unions u l-partijiet socjali, il-Gvern se jkollu jaddotta mizuri ohra ta' tnaqqis fin-nefqa inkluz aktar taxxi minn dawk diga mhabbra fil-Budget ! Fil-fatt aktarx li se jghollu l-Income Tax minn 23% ghal 26% u se jziedu ukoll il-Capital Gains Tax.

Bizzejjed nghid li fil-Budget ghal 2010 il-Latvja se jkollha tkompli tnaqqas in-nefqa tal-Gvern b'mhux anqas minn 680 Miljun Euro halli l-Fond Monetarju Internazzjonali (IMF) joffrilhom programm ta' support permezz ta' self. Meta tara dan kollu tkompli tikkonvinci ruhek kemm l-ghazliet li ghamilna fl-ahhar snin kienu bil-ghaqal u kemm pajjizna kien aktar ippreparat jirkeb il-mewg. Dan ma jfissirx li m'ghandniex problemi imma verament tikkonsla meta tisma b'realtajiet bhal dawn tal-Latvja. Ghal darb'ohra tirrealizza ukoll kemm konna serji u responsabli ahna meta ma hadniex il-pariri zbaljati ta' Sant, Muscat & Co biex l-Euro ma naddottawhiex fl-2008 imma nistennew !

Science is fun !

Din il-gimgħa fl-Universita’ qed jittella’ Science and Technology Festival. Dan il-festival organizzat mill-MCST (Malta Council for Science and Technology) għandu l-għan li jħeġġeġ lit-tfal tal-iskejjel jagħżlu suggetti ta' xjenza. L-S&T Fest jipreżenta s-suġġetti tax-xjenza b’mod mill-aktar attraenti, innovattiv u fuq kollox interattiv fejn l-istudent u l-pubbliku jmissu b'idejhom ix-xjenza. Ghoxejt indur l-istands mal-Prim Ministru u tara ghajnejn it-tfal jixghelu bl-entuzjazmu. Rajthom jesperjenzaw terremot go kamra binija ghal tal-apposta, rajthom jaffaxxinaw ruhhom b'robot jizfen, jifhmu kif tigi generata l-energija mir-rih, kif tifforma buzzieqa, rajthom jipruvaw jifhmu l-univers u tant affarijiet ohra.

Interessanti li uhud mill-exhibits ghadhom mill-ewwel S&T Fest li l-MCST kien organizza fil-1995 meta kont ghadni CEO tal-MCST ! Maghhom kien hemm exhibits ohra li nbnew minn kumpanija lokali permezz ta' fondi li gibna mill-UE. Exhibits verament sbieh. Il-holma tieghi hija li jkollna Centru Interattiv ghax-Xjenza u Teknologija b'mod permanenti. Fil-fatt sibna l-post gewwa l-Park Nazzjonali ta' Ta' Qali fejn naghmluh. Fil-gimghat li gejjin behsiebni nnhiedi kompetizzjoni ghad-disinn ta' Centru bhal dan li ghandu jkun anke ezempju ta' energu saving building. Ghaliex f'Ta' Qali. Ir-raguni hija semplici: irridu niprezentaw ix-xjenza bhala fun u niprezentaw fi spazju assocjat ma' hekk.

Irridu li aktar tfal u żgħażagħ jidħlu għal-karrieri vasti li x-xjenza qegħda toffri. Qegħdin f’perjodu fejn it-teknoloġiji jinbidlu mill-lum għal-għada. Dan kollu jfisser li aktar ma hu qed jgħaddi ż-żmien aktar hemm bżonn ta’ taħriġ sabiex iż-żgħażagħ jitħarġġu f’suġġetti li fihom hemm futur, futur għal-karriera kif ukoll futur li joffri garanzija ta’ xogħol mhux biss barra minn xtutna iżda anki f’pajjiżna. Nista nsemmi bħala eżempju Smart City, il-Biotechnology Centre li se jibda jinbena f'San Gwann, kumpaniji tal-farmacewtika kif ukoll proġetti ta' energija nadifa li daħal għalihom il-Gvern.

Universita' miftuha

F'dawn il-granet ghaddejjin ic-cerimonji tal-gradwazzjoni. Il-bierah attendejt dik fejn Lourdes nghatat Masters fl-Istudji Diplomatici. Ghal darba qlibna l-irwoli. Minflok ma l-mara tisma diskors tieghi, smajt jien diskors ta' marti ! Ghax il-bierah giet mitluba taghmel id-diskors bhala raprezentant tal-gradwati. U mhux ghax sar minn marti imma kien diskors tajjeb hafna. Biex niccajta ghidt lil Prim Ministru u dawk ta' madwari li jien ktibtulha. Fil-verita' lanqas biss kont rajtu !

L-aktar bicca li ghogbitni mid-diskors ta' Lourdes kienet din "..my plea extends beyond this auditorium... I would like to reach out in a special appeal to mothers who may consider their learning a hindrance to their family life, juggling between children and employment. The investment in higher education is not self-seeking but benefits your family, your children and enriches the society you live in." Appell hiereg mill-qalb mhux biss ghax omm imma ghax hi wahda minn dawk li hadmet f'partit li dejjem emmen li l-edukazzjoni hija c-cavetta ghal milja tal-persuna.

Waqt ic-cerimonja tal-bierah irrealizzajt kif biddilna pajjizna. Meta ggradwajt jien ta' perit fl-1990 kien ikun hemm cerimonja wahda ta' gradwazzjoni b'numru zghir hafna ta' gradwati jiksbu Masters jew PhD. Sat-tmiem tas-snin tmenin fl-Universita' kien hemm b'kollox xi 900 student fis-snin kollha ! Illum jigu organizzati kull sena hmistax ic-cerimonja ta' gradwazzjoni ! Din is-sena se jkunu ggradwa biss biss 2734, li minnhom 921 kisbu Masters jew PhD. X'differenza !

Il-verita' hija li bl-investiment li saru fl-ahhar 22 sena fil-qasam edukattiv biddilna il-fizjonomija tas-socjeta' taghna. Minn Universita' elitisti li biex tidhol taqla fwiedek, illum ghandna Universita' mhux biss miftuha izda b'korsijiet li sa ftit tas-snin ilu lanqas biss konna smajna bihom. Wisq anqas kien hemm opportunitajiet ta' Masters u PhD. U jonqosna x'ninvestu aktar. Dan kien l-appell f'l-orazzjoni ta' Dr.Noelle Brockdorff. Talbet biex l-Universita' tikkonsidra li toffri kors f'cognitive science. 22 sena ilu lanqas il-korsijiet bazici ta' Bacellerat fix-Xjenza ma kellna !

100 sena Scouting f'Tas-Sliema

Wahda mill-esperjenzi li jiddispjacini li ma kelliex f'hajti kienet dik li nkun membru tal-scouts. Meta kont tifel ghamilt zmien twil abbati u anke membru fil-kor tal-parrocca ta' San Girgor izda minkejja li l-bini tal-1st Sliema Scouts Group (Bernard's Own) kien ftit metri 'l boghod, propju taht l-iskola Primarja, qatt ma ersqat 'l hemm. Kelli diversi hbieb li kienu, izda jien sfortunatament qatt ma bdejt dik l-esperjenza. Jien tlift.

Dalghodu attendejt l-attivita' li organizzaw l-Scouts biex jiccelebraw il-100 sena minn meta twaqqfu. Kienet attivita' helwa li bdiet b'quddiesa fil-Knisja ta' San Girgor. Ghaliha attendew ukoll uhud mill-Scouts ta' Northern District. B'sorpriza talbu lili sabiex nikxef l-irhama kommemorattiva f'din l-okkazzjoni. F'kelmtejn li ghamilt ghidt li nhares lejn il-moviment bhala celebrazzjoni kontinwa tal-hajja. Ghandi ammirazzjoni kbira lejn dan il-moviment ghax jghin lit-tfal u z-zghazagh jifhmu zewg valuri mportanti. L-ewwel il-valur tal-komunita', fejn wiehed jirrealizza li ma jezistiex wahdu imma jrid kontinwament jahseb fil-komunita' ta' madwaru. It-tieni valur, is-sens ta' dixxiplina u li l-affarijiet li naghmlu jridu jirrispettaw in-natura li ddawwarna.

Nahseb li fis-socjeta' "moderna" taghna fejn it-tfal qed jikbru f'socjeta' teknologika li xi kultant tisseparhom minn kuntatt socjali, nahseb li dawn iz-zewg valuri jehtieg ikunu aktar presenti fis-socjeta' taghna. Hu ghalhekk li kull meta nigi mitlub nghin b'xi mod jew iehor xi grupp tal-Scouts niprova naghmel hilti biex nghin. Nemmen li hu dover taghna l-politici li nghinu movimenti bhal dawn li jikkultivaw kultura ta' teamwork u rispett lejn il-membri l-ohra tal-komunita'.

Ilma tal-pjan - lejn sistema regolata

Aktar ma jghaddi z-zmien aktar qed tikber il-htiega li naraw li l-uzu tal-ilma tal-pjan isir sostennibbli. Sa llum hu kkalkulat li nigbdu madwar 34 miljun metru kubu ta' ilma minn taht l-art, filwaqt li hu kkalkulat li fil-fatt suppost li nigbdu 23 miljun metru kubu ta' ilma fis-sena. Mela qed nigbdu 11-il miljun metru kubu aktar kull sena !

Il-bierah habbart pass iehor f'sensiela ta' passi li dan il-pajjiz irid jiehu fix-xhur u s-snin li gejjin. Sal-ahhar ta' Novembru ta' din is-sena kull operatur li jiprovdi jew ibiegh ilma tal-pjan permezz ta’ bowsers jew tankers, irid japplika għal-ħruġ ta’ liċenzja biex ikun jista’ jopera, jġorr u jbigħ l-ilma. Permezz tal-ħruġ ta’ liċenza lill-operaturi bil-bowser, dawn se jkunu suġġetti għal ċertu kundizzjonijiet fosthom li l-vetturi li jintużaw għal din l-attività se jkunu armati b'loading cell u tracking device elettroniku li jindika l-ammont ta' ilma li qed jingarr u l-moviment tal-vettura waqt il-ġarr tal-ilma. Irridu naraw ukoll li s-sorsi tal-ilma użati mill-operaturi jkunu metered. Il-bowsers tal-ilma jridu jkunu immarkati sabiex il-konsumatur jkun jaf liema tip ta' ilma jista jgorr, jekk hux ilma tax-xorb, ilma sekondarju (jiġifieri ilma li mhux tajjeb għax-xorb iżda tajjeb fost oħrajn għat-tisqija) jew ilma baħar.

B’dan li qed nagħmlu għandna nasslu sabiex inkomplu t-triq li qbadna is-sena l-oħra sabiex ikollna stampa aktar ċara dwar is-sitwazzjoni preżenti ta’ din ir-riżorsa. Is-sena l-oħra l-MRA għamlet proċess ta’ notifikar ta’ boreholes u spieri tal-ilma sabiex bih tittieħed stampa ċara ta’ kemm jeżistu minnhom f’pajjiżna. Irridu naraw fuq kollox li nassiguraw li l-biedwi jibqa jkollu ilma tajjeb ghat-tisqija tal-ucuh tar-raba' tieghu. Ghalina dan jibqa settur strategiku u ghalhekk b'responsabilita' qed niehdu dawn il-passi, wiehed wara l-iehor. Nistgħu nagħżlu t-triq il-faċli, dik li ma nieħdux azzjoni, iżda ma nkunu qed nagħmlu xejn ħlief nigravaw is-sitwazzjoni ta’ għada.

Investiment ghax-Xoghol

Ix-Xogħol. Din hija t-tema tal-Budget li għadu kemm tressaq. Budget li jħares il-postijiet tax-xogħol filwaqt li jfittex li jkompli joħloq l-opportunitajiet ta’ tahrig. Dan se jsir ukoll b’investiment qawwi fir-riċerka u fl-innovazzjoni. Dan huwa settur li kull ma jmur qiegħed jinghata mportanza akbar minn dan il-Gvern. Fi żmien ta’ kriżi ekonimika mondjali l-iżvilupp fir-riċerka u l-inovazzjoni jista’ mhux biss isalva l-impjiegi iżda jkun ukoll ċavetta għal-ħolqien ta’ aktar xogħol u xogħol aħjar.

Fost il-mizuri ghar-ricerka nsibu: 1. Il‐Fond ta’ Riċerka u Innovazzjoni jiġi rduppjat għal €0.7M, 2. Se tingħata rifużjoni ta’ 15.2% fuq spejjeż li fuqhom tkun tħallset it‐taxxa f’proġetti ta’ riċerka approvati mill‐Kunsill Malti għax‐Xjenza u t‐Teknoloġija (MCST), 3. Għotja ta’ €0.5M biex jinbeda l-Malta University Research, Innovation and Development Trust Fund, bil-għan li jinkoraġixxi r-riċerka fl-Universita’ għal skopijiet kummerċjali, 4. Se titfassal Strateġija Nazzjonali għal-iżvillupp tal-Industrija tal-logħob diġitali mill-MCST, il-Malta Enterprise u l-Universita ta’ Malta. Barra hekk ghall-industrija il-Gvern iddeċieda li jestendi l-iskema 20millionforindustry b’investiment addizjonali ta’ €7 miljun, wara s-suċċess miksub matul ix-xhur li għaddew. Prova cara li l-Gvern determinat li jkompli jinvesti bis-sħiħ fil-kreativita’.

Dan hu budget ukoll karatterizzat mill-fondi nvestiti għal-proġetti ta' infrastrutura u tisbih fil-pajjiz. Fil-Budget issemmew xejn anqas minn €430 miljun għal proġetti. Dawn il-miljuni fl-ekonomija tagħna jwasslu mhux biss biex ikolna pajjiż aktar sabiħ iżda wkoll iwasslu sabiex jitkattru aktar impjiegi. Fost il-proġetti li l-Ministeru tiegħi se jkun qed jidħol għalihom insibu; r-restawr tas-swar, it-tisbiħ u faċilitajiet ġodda fil-promenade ta' Qui-si-Sana f’Tas-Sliema u t-tkomplija tax-xoghol tax-Xatt ta' Marsaxlokk , 10 progetti ta'titjib ta' zoni turistici, estensjoni tal-ispazji rikreattivi inkluz Park Nazzjonali gdid gewwa Delimara u oħrajn.

Fuq kollox dan huwa wkoll budget li qed ikompli jmiss sabiex jitwettqu 72 proposta elettorali oħra. Dan kollu qed isir fl-ewwel sentejn ta’ dan il-gvern li mhux biss iwiegħed iżda jwettaq bil-fatti u b’għaqal.

20 sena ilu - beda jinhatt il-hajt

Fid-9 ta’ Novembru, 1989 sehhet il-grajja politika l-aktar importanti fil-memorja ta’ hafna minnha. Dakinhar li kien beda jaqa' l-hajt kont f'laqgha taz-Zghazagh Demokratici Kristjani gewwa Brussels. Kien gie wiehed jghidilna mmorru naraw it-TV u ghall-ewwel hadnih biz-zufjett. Ma stajniex nemmnu. Id-9 ta’ Novembru, 1989 fisser il-liberta’ ghall-miljuni ta’ nies msakkra ghal ghexieren ta’ snin wara purtiera tal-hadid u gab fix-xejn konflitt dinji li kien qasam id-dinja f’zewg kampijiet u li ghal aktar minn darba setgha wassal ghall-qerda nuklejari.

Ix-xkiel tac-cittadini ta’ dawn il-pajjizi kien doppju – kien hemm dak politiku u kien hemm dak ekonomiku. It-tnejn konnha nifhmuhom ahna ghax sa certu punt, doqnihom ukoll ghalkemm zgur mhux fl-istess mizura ta’ shabna l-Polakki jew ic-Ceki. Ghoxrin sena wara, dawn il-pajjizi ghamlu avanzi kbar, politici u ekonomici. Illum ghaxra minnhom huma sahansitra pajjizi membri tal-Unjoni Ewropeja, miljuni ta’ nies jivvjagjaw, jahdmu, jinvestu bla xkiel f’pajjizi ohra. Id-demokrazija f’dawn il-pajjizi regghet hadet ir-ruh.

F’dan kollu irridu niftakru f’dak li gara fil-Jugoslavja, pajjiz mhux boghod minnha wisq li wara l-waqa’ tal-hajt ta’ Berlin, nizel fl-abbissi ta’ gwerrer u atrocitajiet li konnha ilna ma naraw fl-Ewropa mit-tieni gwerra dinjija. Mal-140,000 ruh mietu fil-gwerer tal-Bosnija, l-Krozja u l-Kosovo ghax in-nazzjonalizmu, ir-religjon u forsi wkoll ir-reghba ghall-poter tilfulhom rashom.

Ir-rebha tal-demokrazija u tal-ekonomija tas-suq ma tistax tittiehed for granted. Xi kultant, il-bniedem jasal biex jaghmel, sforz il-kburija u x-xenofobija, l-kuntrarju ta’ dak li jkun logiku. Id-demokrazija rridu nahdmu ghaliha kuljum u d-demokrazija nahdmu ghaliha mhux biss billi niddefendu u nippromwovu d-drittijiet tal-bniedem izda wkoll billi ntejbu l-kwalita’ tal-hajja tan-nies, fuq kollox billi nkabbru l-opportunitajiet tax-xoghol.

Rigenerazzjoni tas-Salini

F'dawn il-granet zort ix-xogħlijiet li saru tajjeb fil-kanal tas-Salini magħruf bħala s-sukkursu fejn reġgħet inħolqot iċ-ċirkolazzjoni tal-ilma baħar madwar is-salini tal-melh ta' hdejn Burmarrad.
Din il-korsa tal-ilma kienet maħluqa apposta meta nbnew is-salini mill-Kavallieri. Il-kurrenti fil-bahar u it-tides kellhom parti importanti fil-funzjoni tas-salini u l-mod kif kienu jintlew. Bil-moviment tat-tides, l-ilma kien idur madwar is-salini skond il-kurrenti u l-qawwa tal-mewg. Wara li dan safa bblukkat bil-hama, veġetazzjoni u materjal iehor li niezel go fih matul l-ahhar 20-30 sena, din ic-cirkolazzjoni tal-ilma waqfet, is-salini ma baqgħux jiffunzjonaw u l-ilma sar qiegħed.

Għalhekk il-Ministeru daħal għal dan il-proġett fejn mill-kanal inġabar xejn inqas minn 10,000 tunnelata ta’ skart li ngabar matul is-snin matul mhedda ta' madwar 900 metru ta' kanal. Dan il-proġett li sar b’investiment ta’ madwar €250,000, kien jinkludi wkoll it-tisħiħ u r-restawr ta’ ħajt ta’ madwar 90 metru li jmur lura għal żmien il-Kavallieri u li kellu numru ta’ ħsarat kawża tal-maltemp. Kull min jgħaddi minn hemmhekk illum se jkun jista jgawdi id-dehra tal-mgħodija tal-ilma li reġgħet tagħat il-ħajja lill-post. Iżda fuq kollox ir-riħa xejn pjaċevoli li kienet tinxtamm f’dawn l-inħawi spiccat għal-kollox.

Dan li sar s'issa huwa l-ewwel pass sabiex tiġi rrijabilitata ż-żona kollha tas-Salini. Dan ix-xogħol ser jikkonsisti wkoll fir-restawr u r-rijabilitazzjoni tas-salini, fir-restawr tal-huts li kienu jintużaw biex jiġi proċessat u mahzun il-melħ, fir-restawr tax-Ximenes Redoubt kif ukoll fir-rijabilitazzjoni tal-marshland fuq in-naha ta' Kennedy Grove. Dan il-progett b'kollox se jkun sewa mas-7 Miljun Euro. Fil-fatt diha applikajna sabiex nuzaw fondi Ewropej halli fit-3 snin li gejjin inkunu nistghu naghmlu dan ix-xoghol.

Dan huwa progett importanti sabiex noffru attrazzjoni mportanti fuq l-ghatba ta' wahda miz-zoni turistici l-aktar mportanti f'pajjizna. Apparti minn hemm nkomplu naghmlu minn din iz-zona dejjem aktar park ta' mistrieh ghal Maltin, kif diga jaghtu xhieda l-mijjiet li johonqu s-Salini Park li llum jokkupa spazju sitt darbiet akbar minn dak li kien Kennedy Grove.

Qargha hamra minflok il-kurcifiss ?

Id-deċiżjoni mħabbra nhar it-Tlieta mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem fi Strasburgu dwar l-użu ta’ kurċifissi fl-iskejjel hija fl-opinjoni tieghi zbaljata u mhux ta' b'xejn qajmet kontroversja sħiħa. Il-Qorti tal-Kunsill tal-Ewropa ġiet mitluba tippronunzja ruħha dwar każ imressaq minn omm Fillandiża ta’ nazzjonalita’ Taljana li talbet li l-kurċifissi jiġu mneħħija mill-klassijiet tal-iskejjel. Il-Qorti laqgħet it-talba ta’ din l-omm.

Nifhem is-sentiment ta’ Monsinjur Arċisqof Pawlu Cremona li f’reazzjoni għal din is-sentenza ddeskriviha bħala forma ġdida ta’ "ċensura". Naqbel mal-Arċisqof meta jgħid li r-realta’ illum tfisser li persuna tista’ tesprimi ruħha fuq kwalunkwe ħaġa, ħlief fuq ir-reliġjon. Din mhijiex kwistjoni bejn reliġjonijiet imma hija tendenza ġdida li qed dejjem tikber li trid tneħħi kull forma jew simbolu ta’ twemmin jew reliġjon.

Kif qal tajjeb l-ispeaker tal-Parlament Taljan Gianfranco Fini, din mhijiex sentenza favur il-lajċita’ tas-soċjeta’, imma hija espressjoni ta’ negazzjoni tat-twemmin tagħna. Kif ġa kelli okkażjoni nikteb f’dan il-blog, f’moħħi jiġini kliem il-mibki Papa Ġwanni Pawlu t-Tieni li f’Settembru tal-2002 kien qal: "f’dinja dejjem aktar sekulari u materjalista, il-preżenza ta’ simbolu tal-fidi, bħalma hu l-kurċifiss qed isir dejjem aktar importanti f’postijiet pubbliċi."

Fl-opinjoni umli tiegħi, dawn id-deċiżjonijiet qed ikomplu jgħinu biex jikber sentiment fis-soċjetajiet moderni li nistghu nghixu minghajr Alla. Kurċifiss m’għandux jitqies bħala simbolu tal-Kristjaneżmu, imma huwa xhieda ta’ mħabba estrema. Hija ħasra li dawn it-tradizzjonijiet kulturali b’tant egħruq tul snin twal ta’ ċivilizzazzjoni qed jispiċċaw fil-mira ta’ sentenzi li qed ikunu superfiċjali żżejjed. B'sentenza bhal dawn se nispiccaw biss bil-qargha hamra ta' Halloween !

Energija mir-rih : jibda l-moniteragg

Dalgħodu fl-inħawi tal-Aħrax tal-Mellieħa, zort flimkien mal-media l-Monitooring mast, arblu ta' madwar 80 metru tul, li gie nstallat sabiex isir monitoraġġ tar-rih fl-inhawi tas-Sikka l-Bajda. Mir-riżultati ta’ dan il-monitoring mast, tkun tista’ tittieħed deċiżjoni jekk ikunx vijabli li jsiru t-turbini tar-rih fuq is-Sikka li tinsab bejn kilometru u nofs u tliet kilometri ‘l barra mill-kosta tal-Aħrax tal-Mellieħa. Is-Sikka l-Bajda intagħżlet wara studji preliminari li saru minn tim tekniku.

Jekk wara li tigi analizzata d-data jinstab li l-progett huwa viabbli allura hu kkalkulat li minn windfarm fuq is-Sikka l-Bajda niproduċu mal-40% ta’ enerġija nadifa li l-Unjoni Ewropea titlob li Malta jkollha sa’ ħdax-il sena oħra. Jekk il-progett ikun viabbli allura hu mistenni li jsir investiment ta’ madwar €300 miljun mis-settur privat. B'kollox hu kkalkulat li fuq is-Sikka l-Bajda jitqiegħdu bejn 18 u 20 turbina. Kull turbina tkun qed tiġġenera mal-5 megawatts, b’total ta’ bejn 90 u 100 mega watt.

Dan hu pass ieħor konkret fit-twettiq tal-viżjoni tal-Gvern favur enerġija nadifa. Sal-2020, 10% tal-enerġija li tikkonsma Malta trid tkun nadifa, u għalhekk, il-Gvern Malti qed jiffoka fuq tliet riżorsi biex jiproduċi enerġija aktar nadifa: ix-xemx, ir-riħ u l-enerġija mill-iskart. Fuq il-produzzjoni ta' energija nadifa ma nistghux nieqfu mal-kliem sabiħ. Jehtieg niehdu d-decizzjonijiet li jwasslu ghal azzjoni konkreta. Aħna nieħdu deċiżjonijiet, li għalkemm mhux dejjem popolari, huma meħtieġa biex mill-kliem ngħaddu għall-fatti. Għax il-politika mhi xejn jekk mhux akkumpanjata minn sens ta’ tmexxija, determinazzjoni u impenn.

Pawlu Mizzi - Missier il-ktieb Malti

Hawn ftit nies li jirnexxielhom jghaddu mill-hajja minghajr storbju izda jirnexxielhom ihallu wirt kbir. Pawlu Mizzi huwa wiehed minn dawn. Pawlu huwa bniedem kwiet, tarah aktarx rasu baxxuta, bl-Ingliz nghidulu unassuming. Illum ghalaq 80 sena u l-bierah sala nies distinti marret troddlu hajr ghal dak li ghamel ghal pajjizna. Pawlu Mizzi, jista’ jissejjah ‘missier il-ktieb Malti’ . 40 sena ilu, ftit snin wara li Malta kisbet l-Indipendenza, Pawlu Mizzi, holom li l-ktieb Malti kellu postu u waqqaf il-Klabb Kotba Maltin.

Zgur li l-Professur Oliver Friggieri, l-President Emeritus Ugo Mifsud Bonnici, l-Ispeaker Louis Galea, id-deputat laburista Evarist Bartolo u l-Prim Ministru Lawrence Gonzi fissru b’mod mill-aktar tajjeb u hafna ahjar minn dawn il-ftit kliem tieghi, x’fissret il-vizjoni ta’ Pawlu Mizzi. Uhud, bhal Professor Friggieri u Ugo Mifud Bonnici jafuh mill-qrib u setghu jirrakkuntaw kemm kienet kbira il-holma ta’ Pawlu u b’liema hila rnexxielu jwettaqha. Il-professur Friggieri stqarr li l-politiku tana l-indipendenza politika, Pawlu Mizzi tana, permezz tal-ktieb Malti, l-indipendenza tal-hsieb. Kien permezz tieghu li l-awturi Maltin setghu jippublikaw ix-xogholijiet taghom, ta’ kull generu.

Aktar minn hekk, Pawlu fehem li biex il-ktieb Malti jiehu postu fil-hwienet tal-kotba u jinqara mill-Maltin u l-barranin, irid ikun maghmul professjonalment. Kif qal tajjeb xi hadd, hemm il-ktieb ta’ qabel zmien Pawlu u l-ktieb ta’ wara , daqshekk kienet kbira l-bidla fil-pubblikazzjonijiet f’Malta li gab. Kien Pawlu Mizzi bil-Midsea Books Ltd. li ppublika l-Miklem Malti ta’ Erin u Mario Serracino Inglott, l-erba’ volumi ta’ Rajt Malta Tinbidel ta’ Herbert Ganado, is-sensiela facsimile ta’ kotba rari dwar Malta fosthom Della Desrittione di Malta ta’ G.F. Abela. Mizzi kiteb ukoll bosta artikli ta’ natura antropologika u storika. Il-generazzjoni tieghi forsi ltaqghet l-ewwel darba mal-istorja u l-kultura Maltija propju bil-magazin Heritage, li ghadni nghozz sa llum fil-librerija tieghi. Nghid ghaliha kont naqrah b’assidwita.

Il-lejla li hejjew il-familja Mizzi, specjalment ibnu Joe, ghal missierhom kellha tkun u kienet tassew, lejla ta’ unur ghal Pawlu Mizzi. Kien privilegg ghaliha li nkun f’dik il-migemgha biex naghti gieh lil Malti u Ghawdxi, dehen ta’ pajjizu.

Zgur li ma kienx rigal tal-Milied

Ghadni spiccajt nara l-programm Question Time fuq il-BBC. Dan wiehed mill-programmi favoriti tieghi. Imma llum kien probabilment aktar segwiet mis-soltu ghax il-BBC ghazlet li tistieden fil-programm lil Nick Griffin, il-mexxej tal-BNP, British National Party, il-partit tal-lemin estrem. Decizzjoni li qajmet kontroversja ghax hafna sostnew li esponenti tal-BNP m'ghandhomx jinghataw platform prominenti bhal dik. Ikolli nghid li wara li rajt il-programm nahseb li d-decizzjoni tal-BBC kienet ghaqlija ghal zewg ragunijiet principali.

L-ewwel raguni: Il-fatt li l-BNP tella zewg deputati fil-Parlament Ewropej ma jistax jinkines taht it-tapit u qiesu ma kien xejn. Qabez it-threshold u llum sar realta'. It-tieni raguni: Ideat bhal ta' Griffin ghandhom esposti u jkunu kkonfrontati fil-miftuh. Dawn in-nies tal-lemin mhux qed jistennew lil moderati biex jaghmlu l-kampanja maghhom. Il-kampanja qed jaghmluha kuljum fil-one to one mal-elettorat u f'dawn il-laqghat jghidu li joghgobhom u li jridu. Jigdbu u jaqilghu minn zniedhom. Allura mportanti li jkun hemm okkazzjonijiet li fihom dawn l-ideat ikunu kkonfrontati u johorgu l-argumenti sodi kontra l-ideat zbaljati tal-lemin estrem. Griffin deher debboli hafna quddiem l-argumenti tal-kelliema tal-Partit Konservattiv, Sayeeda Warsi, ta' origini Asjatika, u tal-Ministru tal-Gustizzja mill-Partit Laburista, Jack Straw.

David Dimbleby, li jinghad li ma kienx daqshekk favur il-presenza ta' Griffin, bhas-soltu mexxa l-programm b'mod impekkabli. Il-programm li lahaq udejenza ta' 8 miljun ruh, l-akbar udjenza fl-ahhar 30 sena, certament li ma kienx "an early Christmas present to BNP" kif wiehed politiku sejjahlu. Naqbel ma' Warsi li qalet li l-programm kixef il-wicc veru ta' Griffin u l-BNP, u l-htiega li l-mainstream parties jifhmu aktar id-dwejjaq tan-nies li ghax frustrati qed iduru ghal partiti bhal BNP biex juru l-protesta taghhom.

Nkomplu nbiddlu l-attitudni

F’dawn il-jiem kelli l-opportunita’ li nżur id-Dar għat-Tfal f’Tas-Sliema, immexxija mis-Sorijiet tal-Ursolini, u ħabbart li d-djar fejn joqgħodu aktar minn għaxar persuni, nkluż istituti residenzjali u kunventi, se jingħataw allokazzjoni akbar ta’ bozoz energy saving b’xejn. Il-Gvern, konxju mill-bżonnijiet ta’ dawn l-organizzazzjonijiet, ħass li jkun opportun li jsir aġġustament biex dawn id-djar jingħatawlhom vouchers addizzjonali li jintitolawhom għal għaxar bozoz għal kull għaxar residenti fi djar bhal dawn.

Dan għamilnih għax ħassejna li jkun gust li l-iskema tkun aġġustata din l-iskema biex tkompli tiżdiet l-għajnuna ħalli dawn id-djar inaqqsu l-konsum tal-enerġija taghhom. Ghamilna dan permezz ta’ skema li ghaliha b’mod totali vvutajna mal-€4 Miljuni minn fondi nazzjonali. Skema li kellha thabbat wiccha ma’ numri ta’ problemi, fosthom xi kawzi bejn agenti. Ghal grazzja t’Alla dawn il-kawzi nghalqu wara li ntervjena bhala medjatur c-Chairman tal-MRA.

Kellna nhabbtu wiccna ukoll ma’ numru ta’ kazijiet fejn persuni ma rcievewx il-vouchers. Irrid nghid li l-vouchers inhaddmu skond kemm hemm persuni rregistrati mal-Korporazzjoni ghas-Servizzi tal-Ilma (WSC) fuq kull residenza. B’hekk seta jkun stabbilit in-numru ta’ bozoz li kull familja kienet intitolata ghalihom. Tiskanta per ezempju kemm persuni jispiccaw jizzewgu izda ma jirregistrawx lilhom infushom fuq il-kont taghhom. Allura fuq id-database tal-WSC jibqghu jidhru bhal li kieku ghadhom jghixu mal-genituri taghhom u rcevew l-intitolament tal-bozoz fir-residenza tal-genituri. Ma’ dawn kien hemm ohrajn. Il-kazijiet li dahlu gew investigati u vverifikati mill-WSC f’dawn il-granet intbaghtu l-ahhar vouchers wara li saru l-verifiki necessarji.

B’mod generali l-iskema kienet posittiva u ghenet biex issahhet b’mod prattiku l-kultura favur konsum anqas ta’ risorsa tant importanti. Meta konna hrigna b’din l-inizjattiva qabel l-ahhar elezzjoni l-Partit Laburista kien ipprova jirredikola din l-inizjattiva. Konna konvinti u ghadna konvinti halli nibqgħu għaddejin biex inkomplu nibdlu l-attitudni, u dan fl-aħjar nteress tagħna u tal-ġenerazzjonijiet futuri.

Spazju miftuħ ieħor għat-tfal u l-familji

Ħadt gost immens dalgħodu nara t-trasformazzjoni li għaddejja f’Ta’ Qali fejn fi ftit ġimgħat oħra ser niftħu r-raba' estensjoni tal-Park Nazzjonali, dik li qed insejħu bħala Adventure Park. Post li sa’ ftit ilu qabel kien runway u li fl-ahhar snin kien jintuża bħala triq, bil-perikli kollha assoċjati magħha, issa nbidel f’park li joffri l-akbar livelli ta’ sigurta’ għat-tgawdija ta’ uliedna u tal-familji tagħna.

L-għan tagħna hu li x-xogħol jibqa’ għaddej b’ritmu mgħaġġel u sostnut bil-ħsieb li l-park ikun tlesta għal żmien il-vaganzi tal-Milied u dan biex it-tfal ikollhom post ieħor fejn jiddevertu u jqattgħu ħin liberu fil-miftuħ u f’ambjent bla perikli.

L-Adventure Park se jkun maqsum fi tnejn – parti immirata lejn tfal ta’ eta bejn 6-12 il sena li se jkollhom logħob adattat, inkluz play equipment ghal persuni bi bzonnijiet specjali, u parti oħra li se jkun fiha dawk li jissejħu rope courses li fihom jistgħu jsiru diversi eżerċizzji. L-Adventure Park se jkollu fih 5 water features, uhud minnhom inter-attivi.

Irrid nirringrazzja lill-Bank of Valletta u lill-Ambaxxata Amerikana f’Malta li qed jassistuna finanzjarjament fit-twettiq ta’ dan il-proġett. Bejniethom hallsu ghal ftit nqas minn terz mill-ispiza. Il-Park se jigi jqum mal-1.3 Miljun Euro. Ringrazzjament partikolari jmur lid-Dipartiment tal-Parks u lill-ħaddiema kollha, mill-kbir saż-żgħir, li qed wettqu dan il-proġett.
http://www.timesofmalta.com/articles/view/20091016/local/adventure-park-being-set-up-at-taqali

Nefqa favur l-ambjent

Nisimgħu spiss dwar emissjonijiet, tniġġiż, miri li għandu pajjiżna u affarijiet relatati. Sfortunatament, ħafna drabi nispiċċaw ma nirrealizzawx biżejjed il-piż finanzjarju li jkollu jinġarr biex jiġu indirizzati dawn l-issues daqstant importanti.

Smajna kif il-Korporazzjoni Enemalta se tniehdi modifiki għall-boilers tal-power station li mistennija jiswew mal-€20 miljun. Dawn il-modifiki, li mistennija jitlestew sal-2011, huma neċessarji biex jonqsu l-emissjonijiet, specjalment ta' nitrogen oxides, minn dawn il-boilers. L-Enemalta ħabbret ukoll li qed tlesti applikazzjoni għal fondi Ewropej biex tkopri din in-nefqa.

Ta’ min jgħid li l-Gvern diġa kien ħa passi biex jindirizza l-problema tal-emissjonijiet, fosthom bl-introduzzjoni tal-użu ta’ żejt b’livelli ta’ kubrit baxxi (low sulphur content). Dan it-tip ta’ żejt żied in-nefqa għall-Gvern konsiderevolment, xejn anqas minn €7 miljun fis-sena bhala average, pero dan kien neċessarju biex niżguraw li l-impjanti tagħna qed jikkonformaw ma’ dak li hu mitlub minnhom.

Għal ħafna, l-ambjent jista’ jfisser biss xi ħaġa astratta. Effettivament, l-ambjent jinħtieġ investiment kbir kif jixhdu dawn iċ-ċifri. Il-Gvern huwa impenjat li jkollu faċilitajiet konformi mad-Direttivi Ewropej, pero kulħadd irid japprezza li hemm piż finanzjarju x’jinġarr.

Aktar incentivi

Kien sena ilu biss li bdejna skema ġdida fejn bdejna niġbru skart isseparat minn quddiem id-djar. Minn meta bdejna din l-iskema sa’ llum ġbarna diġa 'l fuq minn 8000 tunnellata ta’ skart isseparat grazzi għall-koperazzjoni ta’ kulħadd. Ma' dawn l-ammonti wieħed irid iżid dak miġbur mill-Bring-in Sites li, minkejja li bdejna l-iskema Irriċikla t-Tlieta u ħloqna ħames Ċentri għall-Iskart Goff (Civic Amenity Sites), xorta baqgħu popolari fl-użu tagħhom.

Jehtieg insahhu t-tibdil fl-attitudni halli aktar skart jigi separat u riciklat halli b'hekk jintrema anqas skart fl-engineerd landfill. B'hekk niksbu valur u mhux narmu din ir-rizorsa. Hemm bzonn naraw ukoll kif niġġeneraw aktar enerġija mill-iskart. Sabiex ikun hemm inċentiv akbar biddilna l-hlas li jsir biex wiehed idahhal skart imhallat fil-landfill. Bil-miżati l-ġodda żdied l-inċentiv li wieħed jissepara u jibgħat l-iskart f’impjant ta’ riċiklaġġ u mhux iħalli l-iskart imħallat u jibghatu fil-landfill. Il-hlas ghall-Kunsilli Lokali mill-1 t'Ottubru ghall-iskart imhallast issa sar €20 filwaqt li ghal dak separat niezel ghal €0.5

B’din il-miżura l-Kunsilli Lokali li jziedu l-iskart separat jibqalhom aktar flus li jistgħu jintużaw fi proġetti oħrajn għall-ġid tar-residenti. Sabiex insaħħu dan l-inċentiv, il-Gvern għandu wkoll il-ħsieb li jgħaddi lill-Kunsilli Lokali r-responsabilita’ tal-immaniġjar tal-Bring-in Sites. Dan il-pass se jgħin biex il-Kunsilli Lokali jsaħħu aktar dan is-servizz, jinċentivaw aktar lir-residenti jagħmlu użu tajjeb u aktar frekwenti ta’ dawn il-kontenituri u b’hekk dan iwassal biex il-Kunsilli jiffrankaw l-infieq tal-flus fuq l-iskart u jkollhom aktar flus ghal xoghlijiet ohra.

Ir-ricerka mhix monopolju tal-kbar

Is-sena d-diehla fuq is-suq Ewropew se jkun hawn prodott li jahdem kontra l-mard tal-hanek u d-drass. Ix-xjentist li skopra c-celloli li minnu se jkun maghmul il-prodott huwa Franciz b’rabtiet kbar ma’ Malta. Il-gimgha li ghaddiet ghadu kif kien onorat bil-premju prestigjuz tal-Istutut Louis Pasteur ghar-ricerka.

Gilles Gutierrez, xjentist specjalizzat fil-farmatologija, gie Malta aktar minn hmistax-il sena ilu. Kien gie jistudja l-alka li tinsab fl-ibhra Maltin ghax kien cert li din setghet tintuza’ ghal medicina u anke prodotti tas-sbuhija. Gilles minn dak inhar sar sieheb fir-ricerka ma’ xjentist Malti, Charles Saliba. Flimkien waqfu l-Istitut tal-Alka ta’ Qiegh il-Bahar li baqa’ jizviluppa biex illum fil-Mosta hemm fabbrika zghira fejn l-alka li tingabar mill-bughaddasa Maltin tigi trattata u maghmula fi prodotti medicinali. Il-fabbrika thaddem 13-il persuna full time minbarra l-ghaddassa u issa wkoll numru ta’ bdiewa.

Din ir-ricerka issa infirxet u fil-fatt numru ta’ studenti miz-zewg pajjizi komplew fuq l-istess linja. Sa llum saru aktar minn 20 tezi universitarja dwar aspetti differenti tas-suggett. Din ir-ricerka wasslet ukoll ghal skoperta li qed tigi zviluppata f’kura gdida ghall-ostjoporozi, kundizzjoni tal-ghadam. Din ir-ricerka issa qed titmexxa ‘l quddiem minn zewg tobba Maltin, il-professur Mark Brincat u l-ginekologu Ray Galea.

X’irrid nghid b’dan kollu? Din hija storja li tohrog il-potenzjal tar-ricerka. Tassew li biex taghmel ir-ricerka trid il-flus, izda trid ukoll l-imhuh. Ghandna anke f’pajjizna nies kapaci li jaghtu dan il-kontribut. Meta hemm l-impenn u l-gherf, il-flus jinstabu. Dan il-gvern huwa kommess li jaghti spazju hafna akbar lir-ricerka . L-gherf m’hux monopolju tal-pajjizi l-kbar. U jhalli l-gid mhux biss ghall-ghorrief izda ghal kulhadd.

Iva konvincenti

L-Irlandiżi taw l-approvazzjoni tagħhom għat-Trattat ta’ Lisbona b'sahha kbira fir-referendum li sar il-bierah. Ghalkemm ghadhom qed jinghaddu l-voti s'issa jidher li ftit aktar minn 66% tal-poplu Irlandiz qal IVA għat-Trattat ta' Lisbona. Fil-fatt dan kien it-tieni referendum wara li f’Ġunju tas-sena l-oħra kienu vvutaw bi ħġarhom kontra dan it-Trattat. Izda jidher li minn dakinhar kien hemm swing ta' 20% favur it-Trattat.

Bl-iva tal-Irlandiżi, l-Unjoni Ewropea tista’ tħares ‘l quddiem biex tibda timplimenta dan it-Trattat li se jġib bidliet importanti fil-mod kif topera u titmexxa l-Unjoni Ewropea. Dan it-Trattat jidħol fis-seħħ kif ikun hemm l-approvazzjoni tal-Istati Membri kollha. Issa fadal il-Polonja u r-Repubblika Ċeka li jridu jaghtu l-posizzjoni taghhom.

L-Irlanda effettivament waqfet dan il-proċess għax minn mindu kien sar l-ewwel referendum sar xogħol diplomatiku kbir biex ikunu indirizzati l-akbar issues għall-poplu Irlandiż, mhux l-inqas l-issue dwar jekk l-Irlanda jkollhiex tillegalizza l-abort. Din il-ħidma diplomatika wasslet biex ħafna minn dawk li vvutaw le fl-ewwel referendum issa bidlu l-opinjoni tagħhom għax fehmu li l-Irlanda kienet se tissalvagwardja ċertu drittijiet li għandha llum, bħal per eżempju tassazzjoni, issues ta’ newtralita’ u li l-Irlanda jibqa’ jkollha Kummissarju tagħha.

It-Trattat ta’ Lisbona se jolqot ukoll lil Malta fost l-oħrajn biż-żieda ta’ Membru Parlamentari iehor fil-Parlament Ewropew. L-Iva tal-Irlandiżi huwa vot favur bidliet li għandhom itejbu l-mod kif topera l-Unjoni Ewropea u Malta, li diġa rratifikat unanimament dan it-Trattat fil-Parlament, temmen li tista’ tkompli tibbenefika minn dawn il-bidliet.

Muzika ghas-sigar

Id-direttur ta’ fama internazzjonali Paul Max Edlin ghada se jkun qed jidderieġi kunċert li se jittella’ fit-Teatru Manoel, fl-okkażjoni tal-ħames sena mit-tnehdija tal-Kampanja 34U. Kampanja li waslet biex matul l-ahhar hames snin thawlu mas-70,000 sigra f'pajjizna.

Id-dhul kollu mill-biljetti tal-kuncert, li qed issir bil-Kollaborazzjoni tal-Ministeru tal-Edukazzjoni u Kultura se jmur direttament ghax-xiri ta' sigar. Dan kien possibli ghax l-ispejjez tal-kuncert se jkunu koperti bi sponsorships ta' Vodafone, De la Rue, ELC, Vassallo Builders u Tumas group.

L-Orkestra Filarmonika Nazzjonali se tkun qed tesegwixxi l-kunċert Vincero’ from Verdi to Verismo bil-parteċipazzjoni tal-Amadeus Chamber Choir, it-Tenur Brian Cefai flimkien mas-Soprano Michelle Cachia Castalletti akkompanjati minn Albert Buttigieg, Louis Cassar, Josef Cassar u Stephanie Degiorgio Wismayer.

Il-biljetti għal dan il-kunċert jistgħu jinkisbu mi-Teatru Manoel mill-10am-13.00 u bejn il-17.00-19.00. Il-prezzijiet għal dan il-kunċert ivarjaw minn €10 sa €45. Jekk interessat li tattendi jew tixtieq aktar informazzjoni tista ccempel ukoll fuq in-numru 22952333.

Fadlilna 7 gimghat u nofs

Fadlilna 7 gimghat u nofs sabiex nlestu Pjazza San Gorg fil-Belt Valletta. Dalghodu mort flimkien mal-media nara l-progress li ghaddej fuq ix-xoghol. Hassejtni nqawwi qalbi. Meta tiftakar li bdejna x-xoghlijiet fit-8 ta' Gunju u tara l-progress li sar f'dawn is-16 il-gimgha. Inqala kollox, tbaxxa l-materjal, kienu nstallati servizzi kollha godda, installata funtana gdida f'nofs il-piazza u beda jitpogga l-madum gdid.

Pjazza San Ġorg hija ġojjel f’nofs il-Belt Kapitali quddiem palazz majestuż. Hija l-aktar pjazza importanti ġewwa l-Belt Kapitali tagħna. Hija ħasra li din il-pjazza prinċipali ta' pajjizna sa Gunju kienet pjazza mahnuqa bil-karozzi. Morna biex naghtu dehra gdida lil din il-pjazza mhux biss b'pavimentar gdid, izda bl-installazzjoni ta' funtana kbira b'jets tal-ilma hergin mill-art. Morna ghal din l-idea biex inhallu l-flessibilita' li jkun hemm htiega li l-piazza tintuza ghal xi parata jew attivita' nazzjonali ma jkun hemm xejn li jtellef. Il-permess tal-MEPA għal dan il-proġett inħareġ f'Mejju u l-gimgha l-ohra hareg il-permess tal-street furniture mill-MEPA.

Din il-pjazza hija iċ-ċentru tal-Belt u kien għalhekk li ahna hassejna l-bżonn li din tingħata ħajja gdida u tintuża minn nies u mhux mill-karozzi. Dak li qed naghmlu naghmlu fil-pjazza jorbot mal-vizjoni taghna li nirrestawraw il-Palazz halli dan isir ic-centru kulturali ta' pajjizna u b'hekk Pjazza San Gorg u l-Palazz isiru l-qalb tal-attivita' fil-Belt kapitali. Irridu li din il-piazza sservi ta' entrata dinjituza ghal dan il-Palazz. Irridu entrata hajja matul il-gurnata kollha. Hajja anke ghax wiehed jista juza l-ispazju minghajr biza ta' traffiku u dhahen.

Jitkellmu l-Ġermaniżi

Ma jistax jonqos li l-elezzjonijiet ġenerali fl-akbar pajjiz membru tal-Unjoni Ewropea bilfors li ghandhom jinteressawna mill-vicin. Dak li jigri fil-Germanja mhux biss ikollu effett fuq il-poplu Germaniz imma jkollu effett fuq il-kumplament tal-popli tal-UE. Halliha li dan mhux rifless fl-ahbarijiet kif jixxandru f'pajjizna !

Il-poplu Ġermaniż naqqas l-appogg liz-zewg partiti l-kbar, is-CDU u l-SPD, li kienu qed jiffurmaw l-Gvern u ppremjaw il-partiti z-zghar. Id-Demokristjani, CDU, naqsu l-voti taghhom b'1.4%. Tnaqqis zghir hafna meta tqabblu mat-tnaqqis ta' 11.2% li garbu s-Soċjal Demokratiċi, SPD, li garbu l-agħar riżultat tagħhom mit-Tieni Gwerra ‘l hawn. Il-Germanizi b'dan ir-rizultat zammew lil Kanċillier attwali Angela Merkel izda bidlulha l-partner, fil-fatt il-partner favorit tas-CDU, l-FDP, il-Partit Liberali. Gharfu li f'mument ta' krizi din l-ahjar koalizzjoni li tassigura stabilita' u ekonomija aktar attiva.

Riżultat li juri kif poplu sovran kapaċi jibgħat messaġġ ċar u inċiżiv dwar kif irid li jitmexxa pajjiżu. Rizultat izda li biddel ix-xena politika li l-Germanja mdorrija bih. Mhux aktar zewg partiti kbar u ohrajn zghar izda hames partiti mdaqqsa, bis-CDU l-aktar prominenti. Uhud qed jibzghu li dan jista johloq instabbilita' politika. Interessanti l-kumment tal-Corriere della Sera "Il-Germanja giet Italianizzata".

Fuq bażi personali rrid ngħid li se nitlef kollega li kien ġej mill-SPD, il-Ministru tal-Ambjent Germaniz, Sigmar Gabriel, li tul l-ahhar snin naħdmu flimkien fil-fora Ewropej fil-qasam tal-ambjent bnejna rapport ta’ ħidma u ħbiberija.

€ 27 Miljun ta' investiment

€ 27 Miljun ta' investiment fl-agrikoltura. Impressjonanti. Espressjoni ta’ fiduċja kbira fis-settur agrikolu. Ghadni kemm habbart ir-riżultati ta' wahda mill-Iskemi ta' ghajnuna lil bdiewa u rahhala f'pajjizna, li tissejjah Miżura 121. Permezz ta' din l-Iskema madwar 180 benefiċċjarju se jiehdu 50% ghajnuna mill-fondi tal-Unjoni Ewropea halli jaghmlu progetti ta' titjib f'dan is-settur. Dan se jissarraf f’kwalita’ aktar għolja tal-prodott lokali għal benefiċċju tal-konsumatur kif ukoll jaghmel lil bdiewa u r-rahhala aktar kompetittivi f’suq miftuħ. L-ghajnuna li hadu l-bdiewa u r-rahhala m’hijiex taxabbli.

Il-Miżura 121 kienet tiprovdi ghal 3 tipi ta' investiment: 1. immodernizzar u titjib ġenerali, bhal serer jew tined godda ghal bhejjem; 2. investiment ambjentali u 3. investiment sabiex ir-raħħala jiġu konformi mad-direttiva tan-Nitrati u ghalhekk jnaqqsu l-impatt tad-demel fuq l-ilma tal-pjan. Huwa nkorraġġanti l-fatt li mill-ewwel 180 benefiċċjarju li ser jibdew jissejħu sabiex jiffirmaw il-kuntratt għall-għajnuna hemm 77 benefiċċjarju li l-eta tagħhom hija ta’ inqas minn 40 sena.

Fil-ġranet li ġejjin se jifthu ukoll 5 Mizuri ohra taħt il-Programm ghal-Iżvilupp Rurali 2007 – 2013, liema Programm fih pakkett ta’ €100 Miljun. Dan ifisser li issa se jkunu nħarġu 14-il Miżura minn 18-il Miżura taħt il-pjan. Dan juri l-impenn tal-Gvern biex jimplimenta il-Programm tal-Iżvilupp Rurali fl-iqsar żmien possibli halli jsahhah dan is-settur.

Habbart ir-rizultat ta' din il-Mizura il-bierah gewwa serra kbira gewwa l-Imgarr ta' zewgt ahwa li nvestew mal-€130,000 biex bnew din is-serra, ghamlu gibjun kbir tahta u se jinstallaw pannelli solari halli jaghmlu lis-serra self-sufficient fuq l-energija nadifa. Dawn iz-zewgt ahwa se jiehdu nofs l-investiment taghhom minn din il-Mizura. Il-bierah irringrazzjajt lilhom u lil bdiewa u rahhala l-ohra li kienu protagonisti fil-bidla kbira li ra dan is-settur fl-ahhar 5 snin u li anke issa qed juru fiducja ghax qed ikomplu jinvestu. Dan kollu juri kemm kellna ragun ahna u kemm kienu zbaljati dawk bhal Joseph Muscat li qalu li l-bdiewa u r-rahhala jmutu bil-guh jekk pajjizna jissieheb fl-Unjoni Ewropea.

The Age of Stupid

Il-bieraħ kont mistieden mill-Friends of the Earth ghal Global Premiere tal-film the ‘Age of Stupid’. Nahseb li dan hu wiehed mill-ftit films jew dokumentarji li jitratta t-tema tat-tibdil fil-klima b'oġġettivita. L-udjenża giet murija evidenża cara li t-tibdil fil-klima hija problema ta’ kulhadd. Il-premiere ħabat mas-summit tan-Nazzjonijiet Uniti fuq it-tibdil fil-klima li seħħ fi New York din il-gimgha. Avveniment li nittamaw iwassal ghal konvinzjoni politika akbar ghal ftehim gdid f'Copenhagen fuq it-tibdil fil-klima f'Dicembru li gej.

B’ kumbinazzjoni il-22 Settembru kienet ukoll il-gurnata meta jien f'isem il-Gvern ipprezentajt id-dokument finali tal- Istrategija Nazzjonali ghal Tnaqqis tal-Emissjonijiet tal-Gassijiet Serra. Din l-istrategija fiha 96 rakkomandazzjoni u hija rizultat ta’ proccess twil ta’ studju u ta’ konsultazjoni wiesa ma' diversi setturi u mal-pubbliku in generali.

Waqt li l-implementażżjoni tal istrateġija ha taqa' taħt ir-responsabilta ta’ Divizjoni ġdida fi ħdan l-Awtorita ta’ Malta dwar ir-Riżorsi, peress li biex nilhqu l-miri taghna hemm htiega tal-input ta' diversi Ministeri, gie deciz li jitwaqqaf ukoll Kumitat Inter-Ministerjali halli tigi kkordinata l-hidma. Gie deciz ukoll t-twaqqif ta' Kumitat Konsultattiv magħmul fost l-oħrajn mill-għaqdiet ambjentali, is-settur privat, partiti politiċi u rapprezentanti tal-kunsilli lokali biex niżguraw li jkun hemm parteċipażżjoni attiva mis-socjeta ċivili kollha. Dan huwa mportanti ghax kif ghidt il-bierah hemm bzonn li l-Istrategija ma tkunx wahda tal-Gvern imma tal-poplu kollu.

Biex in-nies jifhmu aktar se niehdu hsieb ukoll li nqassmu fid-djar fuljett li jispjega b'mod semplici l-linji principali tal-istrategija. Hija importanti li din l-istrateġija issir tal-poplu u li kulhadd jifhem illi hi battalja li għandna niġġieldu flimkien. Fil-bidu tal-gimgha d-diehla se niddiskutu fil-Parlament din l-Istrategija. Nittama li jkollna diskussjoni matura u li turi li ahna lesti naghmlu l-parti taghna halli l-umanita' ma tkunx stupida u ma titfax dizastru fuqha nnifisha.

Tajtni l-liberta' lura

"Grazzi talli tajtni l-liberta' lura". Dawn kienu l-kliem li qalli ragel li ltqajt mieghu f'dawn l-ahhar granet. Inkun onest ghall-ewwel ma fhimtx x'inhu jghidli. Imbaghad kompla, "Int hadt decizzjoni li ghenitni nbiddel hajti". Kompla jispjegali li d-decizzjoni li niffacilitaw d-dhul f'Malta ta' numru ta' guiding dogs, ghal persuni neqsin mid-dawl, minghajr il-htiega li dawn il-klieb joqghodu perjodu ta' kwarantina.

Ir-regolamenti ta' pajjizna jistabbilixxu li meta kelb jingieb Malta dan ikollu joqghod perjodu ta' 30 gurnata kwarantina, halli nkunu certi li dan m'ghandux xi mard infettiv. Ftit tax-xhur ilu kellna talba sabiex neskludu l-guiding dogs. Sarilna l-argument li peress li dawn il-klieb ikunu gew imharrga ghal 6 xhur shah, xahar kwarantina itellef hafna mill-alertness ta' dawn il-klieb. Iddiskutejna t-talba ma' Dr.Gruppetta, c-Chief Veterinarian, u dan fehem li dawn ghandhom raguni valida bizzejjed biex jaghmel eccezzjoni u minflok joqghodu kwarantina fic-centru ta' Hal-Luqa accetta li jaghmlu l-perjodu ta' kwarantina go d-djar ta' dawk li kienu se jsiru sidien godda taghhom. Dik id-decizzjoni waslet biex ingibu f'Malta minn Sqallija 4 t'iklieb li litteralment bidlu l-hajja tal-persuni neqsin mid-dawl li llum saru l-akbar hbieb taghhom.

Dan ir-ragel spjegali kif il-kelb labrador tieghu issa ffacilitalu hajtu u tah indipendenza minn persuni ohra. Qalli li lil kelb bizzejjed jghidlu "church" u dlonk jiehdu l-knisja tar-rahal. Bizzejjed jghidlu "bus" u jiehdu fuq l-stage tal-karozza tal-linja. Spjegali li llum il-kelb jakkumpanjah sal-post tax-xoghol u joqghod mieghu l-hin kollu. Hadt gost nisma kif semplici decizzjoni amministrattiva tista tbiddel hajjet persuni bi bzonnijiet specjali.

Ilqugh mill-gharar f'Pembroke

Din il-gimgha mort nara l-aħħar fażi tal-proġett tal-ilqugħ mill-għarar f’Pembroke. Il-pożizzjoni ġeografika ta’ din il-lokalita’ hija suxxettibbli għall-għarar minħabba l-fatt li tilqa’ fiha l-ilmijiet li jinżlu minn tal-Ibraġġ u l-Madliena.

Ir-residenti tal-inhawi kien ilhom jitolbu li jsiru interventi halli l-garaxijiet taghhom ma jibqghux jeghrqu kull meta taghmel maltempata. Ghalhekk kont tajt struzzjoni sabiex tigi ddisinjata soluzzjoni u tigi mplimentata fl-iqsar zmien. Ovvjament ix-xoghol ried isir fil-perjodu tas-sajf u qabel ma tinfetah l-iskola Primarja gdida ta' Pembroke li inbniet f'din iz-zona. Irid jinghad ukoll li x-xoghol sar b'ko-ordinazzjoni mal-FTS li minn naha taghha hadet hsieb li jinbena gibjun taht din l-iskola l-gdida.

Ix-xoghol li qed jaghmel il-Ministeru jikkonsisti f'xoghol ta' culverts biex jilqgħu l-ilmijiet f’Pembroke. Gie nstallat culvert mill-coastroad fin-naha tac-cimiterju tas-suldati halli kemm jista jkun nigbru l-ilma li jkun gej minn High Ridge u l-Madliena u jintefa f'gibjun kbir ta' zmien l-Inglizi li hemm taht il-binja maghrufa bhala Sandhurst. Mill-bqija qed jigu nstallati numru ohra ta' culverts fit-toroq li minnhom kien jghaddi kwantita' ta' ilma. Din is-sistema ta’ culverts hija maħsuba biex eventwalment l-ilmijiet li jinġabru fl-inħawi msemmija, jgħaddu minn kanal taħt Triq il-Mediterran.

Waqt li ghaddejjin bix-xoghol instab li l-komunikazzjoni tad-drenaġġ ta’ numru żgħir ta’ djar instabet f’livelli aktar fil-fond minn dak mistenni, u ghalhekk kellhom isiru xi emendi fil-livelli tal-kanal sabiex il-katusi tad-drenagg ma jtelfux il-mogħdija tal-ilma. Sabiex inwettqu dan il-proġett investejna ‘l fuq minn €100,000. Dan huwa progett zghir hdejn il-progett nazzjonali tal-ilqugh mill-gharar li se jqum €56 Miljun fondi Ewropej sabiex isolvi bosta problemi f'lokalitajiet ohra f'pajjizna bhal B'Kara, Imsida, Gzira, Wied il-Ghajn u ohrajn. Dan il-progett bhalissa qed jigi pprocessat mill-MEPA.

Grazzi Michael

Hadt gost nisma t-“testment politiku”, hekk iddeskrivih Michael Refalo waqt ic-cerimonja qasira li saret il-bierah fl-ufficcju tal-PN gewwa Tas-Sliema meta inghata Gieh ghal hidma politika tieghu. Hidma politika li fiha biss biss ghamel 32 sena fil-parlament bhala deputat. Ili naf lil Michael minn mindu twelidt, infatti lil Lawrence Gonzi wara d-diskorsi qallu “lil George nafu jitwieled”. Michael dejjem laqatni bhala persuna habrieka u bhala politiku b’pinna eccellenti. Mhux ta’ b’xejn li ghamel hafna snin ukoll Editur tal-gurnal ta’ nhar ta’ Hadd tal-PN “Il-Mument”.

Illum li rtira mill-hajja politika ma jidhirx li tielef l-entuzjazmu ghal politika. Ghamel diskors tajjeb hafna. Diskors li jispirak. Enfasizza kemm hu mportanti li jkun hemm ghaqda bejn id-deputati u li l-ambizzjoni tkun wahda biss u ambizzjoni komuni: dik li jaghmlu dejjem aktar lil PN “strument ta’ bidla”. Huwa stqarr li l-PN jibqa biss strument ta’ bidla biss jekk jibqa leali lejn il-principji tieghu ta’ liberta’ u solidarjeta’ u jibqa jikkomunika mal-poplu.

Il-midalja li tah il-PN iddedikha lil martu u l-familja tieghu li mieghu qasmu it-tlugh u l-inzul tal-hajja politika. Iddedikha ukoll lil dawk kollha li ghenuh fil-hajja politika tieghu, minn dawk li hadmu mieghu meta kien Ministru ghal dawk li appoggjaw lilu u l-PN ghax jemmnu fl-ambizzjonijiet li jrid jikseb il-partit. Nies li minkejja t-theddid u l-vendikazzjonijiet li ghaddew minnhom fis-16 il-sena ta’ tmexxija Laburista, xorta baqghu sodi fil-principji taghhom.

Laqatni l-kumment li ghamel “Irridu nibqghu sodi dejjem anke meta nircievu l-kritika. Niftakar li meta tlajna fl-1987 kien hemm minn stenna li npattuha. Izda ahna bqqajna sodi ghax fl-Opposizzjoni tghallimna li m’ghandekx taghmel dak li tistenna li haddiehor ma’ jaghmilx mieghek” Kliem sod minn politiku li ghadda hafna minn hajtu fis-servizz tal-ohrajn.

Ftuħ ta’ ġawhra

Hafna se jkollhom l-opportunita' jaraw u jgawdu f'dawn il-granet Villa Francia issa li din il-ġawhra se tinfetah, wara li sarilha xogħol kbir ta’ restawr, manutenzjoni u giet mghammra bl-ghamara necessarja. Din il-villa tifforma parti mill-kullana kbira ta’ patrimonju nazzjonali li pajjizna jista’ jiftaħar bih. Aħna pajjiż żgħir bi storja u wirt liema bħalu.

Din hi villa li tinsab Ħal Lija u hu maħsub li nbniet għall-ħabta tal-1757 fi stil barokk. Studjużi jaffermaw li din il-villa ma nbnietx f’daqqa imma ħadet perjodu ta’ snin biex saret il-villa li nafu llum. Il-villa tikkonsisti f’binja ta’ żewġ sulari b’ġonna quddiem u wara. Fil-ġnien ta’ wara wieħed jista’ jsib ukoll sienja u gibjun kbir.

Il-Villa hija llum ufficjalment residenza tal-Prim Ministru, li minn naħa tiegħu mill-ewwel wera x-xewqa li bix-xogħol li jsir fiha, dan il-wirt storiku jsir post ħaj u flessibli biżżejjed biex ikun jista’ jghaqdi diversi ħtiġijiet tal-Istat. Kien għalhekk li anke l-għamara li ntgħażlet, filwaqt li tirrispetta l-istorja tal-post, hija wkoll komda u adattata għall-bżonnijiet li hemm maħsuba għal dan il-post.

Il-ftuħ ta’ Villa Francia huwa wkoll mafkar ħaj tal-ħila u d-dedikazzjoni tal-ħaddiema li kienu nvoluti f’din il-biċċa xogħol tant delikata. Dawn huma ħaddiema li jaħdmu mad-Diviżjoni tar-Restawr u Diviżjonijiet oħrajn tad-Dipartiment tax-Xogħlijiet. Għal bosta minnhom dan ix-xogħol serva wkoll biex ikomplu jitħarrġu fuq is-snajja tagħhom. Kwalunkwe xogħol li żdied mal-villa matul is-snin u li ma jirrispettax l-istorja tagħha issa tneħħa għal kollox. Irrid nghid grazzi lil predicessur tieghi Ninu Zammit tal-interess personali li ha biex dan il-post ha s-sura li ghandu llum mill-istat dizastruz li kien fih qabel ma nbeda x-xoghol.

Favur is-sostenibbilta’

L-industrija tat-tonn hija waħda importanti għall-ekonomija Maltija u l-Gvern hu favur li jsib il-bilanċ meħtieġ biex jiżgura futur sostenibbli għal din l-ispeċi. Izda huwa obbligu taghna ukoll naraw li din l-attivita’ ekonomika tibqa wahda viabbli u b’sahhitha. Ta’ min jghid li pajjizna appoggja l-Pjan għall-Irkupru tat-Tonn deciz mill-ICCAT (International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas) s-sena l-ohra. Dan il-Pjan, fost affarijiet ohra, impona aktar restrizzjonijiet u infurzar akbar halli jkunu eliminati kemm jista jkun l-abbuzi.

Jien infurmat bid-deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea fejn ġie deċiż li b’mod proviżorju taqbel li tappoġġja t-talba tal-Prinċipat ta’ Monako favur l-inklużjoni tal-ispeċi tat-tonn fl-Appendiċi I tal-Konvenzjoni tas-CITES (Convention on International Trade in Endangered Species). Tajjeb nghid li kieku dan kellu jsehh dan ikun ifisser li jieqaf il-kummerc internazzjonali tat-tonn u s-sajjieda jkunu jistghu jaqbdu biss tonn li jinbiegh fis-suq nazzjonali taghhom. B’hekk tieqaf definittivament l-esportazzjoni u l-attivita' ta' tuna farming ghall-esportazzjoni. Pajjizna mhux konvint li hemm htiega ta’ mizura drastika bhal din galadarba ma hemmx informazzjoni xjentifika certa li ssostni dan.

Tajjeb wiehed jghid li din hija biss decizjoni provizorja, tant li l-Kummissjoni Ewropea ħabbret li d-deċiżjoni finali tagħha tkun imħabbra qabel il-laqgħa tas-CITES li se ssir f’Marzu 2010 wara li tkun evalwat id-data xjentifika. Il-Kummissjoni Ewropea sejra tikkonsulta l-iStati Membri tal-Unjoni Ewropea fuq il-proposta ta’ Monako nhar il-21 ta’ Settembru 2009. Sadanittant se nkomplu bil-laqghat taghna mas-setturi Maltin li jistgħu jiġu affettwati jekk il-proposta ta’ Monako tiġi aċċettata mis-CITES.

Addio Allegria !

Addio Allegria ! Allegria dik il-kelma li tant kien ilissen bil-qalb Mike Bongiorno li halliena l-bierah fl-eta' ta' 85 sena. Miet b'attakk tal-qalb waqt li kien ghal vakanza gewwa Montecarlo. Bongiorno kien dak il-personagg li tant konna drajna fi djarna imexxi programmi quiz li minnhom konna nitghallmu.

Bongiorno beda l-ewwel quiz tieghu fl-1956. L-aktar tnejn li ghallanqas niftakar jien kien "Lascia o raddoppia" u "Rischiatutto". Kien presentatur serju izda simpatiku. Il-programmi ta' quizzes tieghu kienu divertenti u joffru taghlim lil kulhadd. Il-quiz programmes tieghu kienu differenti mill-quizzes li naraw ilum fuq TV, fejn hafna drabi il-kompetitur irid jaghzel risposta tajba minn tlett risposti suggeriti. Lili ghallanqas ituni l-impressjoni ta' lotterija aktar milli ta' quiz serju.

Forsi ftit nies jafu li waqt it-Tieni Gwerra Dinjija Bongiorno kien mitfuh fil-habs ta' Milan wara li kien inghaqad mal-partigjani Taljani fil-muntanji. Kien arrestat f'April tal-1944 u mieghu fic-cella kien hemm ukoll il-famuz gurnalist Indro Montanelli. Minn Ottubru ta' dik is-sena sakemm inheles spicca f'diversi kampi ta' koncentrament. Kien inheles fi Frar tal-1945 wara bdil ta' prigunieri bejn l-Istati Uniti u l-Germanja Nazzista. Bongiorno jirrakkonta li dawk kienu l-aktar mumenti difficli f'hajtu izda kienu l-aktar mumenti li hassu vicin ta' Alla u l-Madonna. Kull meta kien ikellem liz-zghazagh dejjem kien jghidilhom "Tinsewx li jezisti Alla". Il-bierah Mike mar jinghaqad ma' dak li tant kien jemmen fih.

Inbejjed ta' Kwalita' - Investiment fl-ambjent

Il-bierah u dalghodu attendejt zewg attivitajiet li laqqghuni mill-vicin mal-produzzjoni tal-inbejjed ta' kwalita' f'pajjizna. Zort l-ghelieqi tal-kumpanija Marsovin gewwa l-Marnisi limiti ta' M'Xlokk. Il-kumpanija Marsovin, li din is-sena qed ticcelebra d-90 sena taghha, minn din is-sena se tkun qed tipprovdi l-għeneb kollu li teħtieg għall-imbejjed ta' kwalita' taghha mill-ghelieqi ta' pajjizna. Dalghodu akkumpanjajt lil Prim Ministru fil-ftuh ta' impjant gdid modern mill-kumpanija Delicata gewwa l-Marsa.

Irrid nirringrazzja lil dawn iz-zewg produtturi lokali li flimkien mal-produtturi lokali l-ohra bhal Camilleri, Meridiana u MonteKristo emmnu fil-qabza ta' kwalita' li l-inbejjed Maltin setghu jaghmlu. L-għajnuna f'sussidji li dawn il-produtturi kif ukoll il-bdiewa rċevew mingħand il-Gvern u l-UE kienet fattur ewlieni li wassal għat-trasformazzjoni totali tas-settur tal-inbid f'pajjizna fuq medda zghira ta' snin.

Huwa mportanti li l-produtturi lokali jersqu aktar 'l quddiem halli jippromwovu b'mod kollettiv l-inbejjed lokali ta' kwalita'. L-inbejjed Maltin illum huma ċċertifikati ghal kwalita' għolja taghhom mill-aqwa enoteka Taljana. Il-Gvern minn naha tieghu diġà qed jaħdem biex isaħħaħ il-promozzjoni tal-prodott lokali izda hemm bzonn ta' sforz kollettiv akbar mill-produtturi. Bhala Gvern diga bdejn l-ewwel passi halli nifthu f'pajjizna l-ewwel enoteka f'Malta li sservi ta' vetrina ghal aktar minn 100 kwalità ta' nbejjed lokali DOK u IGT filwaqt li qed jahdem biex tibda ssir Festa tal-Inbid Malti kull sena flimkien mal-produtturi lokali kollha. B'hekk jizdied l-apprezzament fost il-pubbliku.

Il-pubbliku ghandu japrezza li llum ghandna art dedikata ghad-dwieli daqs sitt darbiet l-Belt Valletta. Meta wiehed jixrob inbid lokali ikun qed jghin ukoll biex il-hdura li jaghtu d-dwieli lil-kampanja taghna specjalment fix-xhur xotti tas-sajf tkun sostnuta. Min jixrob inbid ta' kwalita Malti mhux biex ikun qed jixrob prodott ta' kwalita' imma jkun qieghed ukoll jghin l-ambjent ta' pajjizna.