Pantos - kuluri u divertiment !

Fl-ahhar granet mort nara z-zewg pantos principali li ghandna din is-sena The Remarkable Voyage Of Sinbad (The Tailor) tal-MADC u dik ta' Masquerade Jack And The Beanstalk. Hija evidenti l-pika li dahlet bejn dawn iz-zewg akkademji tad-drama, pika posittiva li ggieghel lil kull akkademja tohrog l-ahjar taghha.

Il-pantos saru sinonimi ma' kuluri, muzika, zfin, dahk, partecipazzjoni tal-pubbliku, tqassim ta' helu u skoss botti anke fuq il-politici. Jien ma hlistiex fiz-zewg pantos !

Il-protagonisti taz-zewg pantos ta' din is-sena kienu Alan Zeza Montanaro u Ray Tea Calleja. Bejn dawn iz-zewg dames difficli taghzel min hu l-ahjar. Ghandhom personalita' qawwija li kapaci tikmanda l-attenzjoni tal-udjenza tant li tnehhilek l-inebizzjonijiet kollha u tispicca tghajjat mal-kumplament tal-udjenza !

Imma fl-opinjoni tieghi l-protagonisti veri ta' dawn il-pantos huma n-nies tal-backstage. Li jaffaxinani f'dawn il-pantos huwa x-xoghol kbir fil-kostumi u s-sett tal-produzzjoni kif ukoll il-muzicisti. Insomma prosit u grazzi lil kulhadd !

Gaza : Il-vjolenza ggib aktar vjolenza

Dak li ghaddej bhalissa f"Gaza ma jistax jithalla ghaddej minghajr kumment. L-airstrikes Israeljani, s'issa skond sorsi tas-servizzi tas-sahha Palestinjani, hallew 'l fuq minn 280 mejta, fosthom 'l fuq minn 180 militant tal-grupp estremista Hamas. Dawn l-attakki definittivament ikomplu jikkomplikaw is-sitwazzjoni fil-Lvant Nofsani. L-attakki Israeljani huma risposta ghall-attakki bir-rockets li l-komunita Israeljana, li toqghod vicin il-periferija tal-istrippa ta' Gaza, garbet fl-ahhar gimghat mill-Hamas. Sfortunatament jidher car li l-attakki Israeljani hallew ukoll vittmi civili.

Wisq nibza li l-attakki tal-Hamas aktar milli huma mmirati lejn l-Israel huma mmirati l-aktar lejn l-isforzi ta' paci tal-President Palestinjan, Mahmoud Abbas u l-Gvern Israeljan ! Filwaqt li nifhem l-obbligu tal-Istat Israeljan li jezisti u jiddefendi lill-populazzjoni Israeljana, wisq nibza li l-attakki mhumiex proporzjonati mal-attakki li garbet il-komunita' Israeljana. Barra hekk difficli tolqot lil Hamas biss gewwa Gaza ghax fejn joperaw il-Hamas hemm ukoll nies civili li jahdmu u jghixu. Jidher li hemm sitwazzjoni ta' disperazzjoni fl-isptarijiet f'Gaza. Ma hemmx operating tables bizzejjed.

Ghandi biza li l-attakki Israeljani huma ukoll rizultat tas-sitwazzjoni nterna li hemm fl-Israel stess. Il-fatt li ftit aktar minn xahar iehor se jkun hemm l-elezzjonijiet fl-Israel seta' wassal lil Gvern Israeljan biex iwiegeb b'mod iebes halli jirkupra l-immagini tieghu. Il-pubbliku Israeljan ghandu opinjoni baxxa tal-mod kif il-gvern taghhom mexa fil-kaz ta' dak li jsejhu l-"Hamastan", igifieri Gaza kkontrollata mill-Hamas. Sakemm l-Gvern Israeljan beda jitkellem u jagixxi b'mod iebes fuq Gaza, il-leader tal-Opposizzjoni, Benyamin Netanyahu, kien qed jigri bil-Gvern fil-polls. Issa d-differenza tnaqqset. Nispera li l-mexxejja Israeljani jibqghu jahsbu f'soluzzjoni dejjiema aktar milli l-vantaggi temporanji. Ghax bhas-soltu l-vjolenza ggib aktar vjolenza u kulhadd jispicca tellief.

It-tifel bil-pigama rrigata

Wiehed mill-kotba li ghazilt waqt l-ahhar Fiera tal-Kotba kien il-ktieb tal-Klabb Kotba Maltin, IT-TIFEL BIL-PIĠAMA RRIGATA traduzzjoni ghall-Malti ta' Tony C. Cutajar tal-ktieb ta' John Boyne THE BOY IN THE STRIPED PYJAMAS. "Huwa ktieb li jistħoqqlu jinqara, jiġi diskuss, u jinżamm qrib il-qalb" Hekk kiteb Jacob Hope dwar dan il-ktieb li biegħ 'l fuq minn terz ta’ miljun kopja bl-Ingliż biss u li ġie maqlub f’aktar minn tletin lingwa.

Dan il-ktieb huwa l-istorja ta’ Bruno, tifel ta’ 8 snin, li qiegħed jiprova jifhem x’inhu jiġri madwaru f’(Out-With) Auschwitz waqt it-Tieni Gwerra Dinjija. Bruno huwa t-tifel ta’ Kmandant ta’ kamp ta’ konċentrament tan-Nażi. Huwa kien jgħix mal-familja tiegħu f’dar kbira mifruxa fuq ħames sulari ġewwa Berlin imma darba waħda missieru jġorr il-familja kollha f’post jismu Out-With. Bruno beda jiddispra hemmhekk għax barra li d-dar kienet ferm iżgħar minn dik fejn kien jgħix qabel, huwa kien spiċċa jgħaddi ħafna ħin f’kamartu mingħajr ħbieb.

Mit-tieqa tal-kamra tiegħu Bruno seta’ jara reċint għoli tal-barbedwire u warajh kien hemm ħafna nies libsin piġama rrigata. Dawn kienu Lhud u kienu f’kamp ta’ konċentrament. Xtaq ikun jaf għaliex dawk in-nies dejjem ikunu libsin piġama rrigata. Wieħed mill-passatempi tiegħu kien li jħobb jesplora u darba fost l-oħrajn jitlaq passiġġata twila u jiltaqa’ ma’ tifel Lhudi jismu Shmuel li kien jgħix wara dan iċ-ċint. Saru ħbieb u kienu spiss jitkellmu ma’ xulxin. Darba oħtu qaltlu li n-nies li kienu jgħixu fuq in-naħa l-oħra taċ-ċint kienu Lhud u kienu differenti ħafna minnhom. Fl-aħħar, Bruno jkun ħa jmur lura Berlin ma’ ommu u oħtu iżda bħala l-aħħar avventura, jilbes piġama rrigata u jidħol ħdejn Shmuel biex jgħinu jsib lil missieru.......

Illum iddecidejt li mmur nara l-film li nhadem fuq dan il-ktieb. Film eċċezzjonali b’direzzjoni ta’ Mark Herman u b’Asa Butterfield fil-parti ewlenija. Hemm xi differenzi bejn il-ktieb u l-film izda l-messagg huwa wiehed: kemm ahna boloh meta nipruvaw nibnu dinja mibnija fuq l-ghodju. Fejn nibnu biss zewg fronti : ahna t-tajbin u l-ohrajn il-hziena. Hija l-innocenza tat-tfal li hafna drabi ggibna f'sensina u tfehmna kemm ahna boloh.

Thank You Matt

Matt Bordonaro ir-ragel ta’ l-Ambaxxatrici Amerikana ghal-Malta l-ET Molly Bordonaro fuq inizjattiva personali tieghu gabar numru ta’ diplomati prezenti f'pajjizna li jirraprezentaw pajjizi differenti, f'attivita ta’ tindif u thawwil ta' sigar, bl-ghan li jaghmlu attivita ta’ gid ghal Malta.

L-attivita bdiet bi thawwil ta sigar mill-familji fil-Park Nazzjonali tas-Salina fejn imbaghad l-grupp maghmul minn 40 diplomati nqassmu f'hames gruppi u marru jnaddfu zoni differenti f'pajjizna fosthom il-bajjiet tal-Gnejna u ta' Ghajn Tuffieha u l-inhawi ta' Hagar Qim.

Din kienet tassew inizjattiva eccellenti u li ta' min wiehed jinkoragixxi li din l-attivita ssir ukoll minn numru ta' Maltin ohra li jaghrfu l-bzonn li pajjizna jinzamm nadif u flimkien inwasslu l-messagg posittiv kontra min kapaci jaghmel biss atti negattivi. Nirringrazzja mill-gdid lill Matt Bordonaro ghal din l-inizjattiva stupenda!

Din l-inizjattiva turi ukoll li l-barranin f'pajjizna qed japrezzaw kemm il-kampanja 34U, li permezz taghha hawwilna 'l fuq minn 58,000 sigra fl-ahhar 3 snin kif ukoll il-Clean-Ups li qed norganizzaw.

Christmas Village

F'dawn il-granet il-Ministeru ghar-Rizorsi u l-Affarijiet Rurali ghat-tieni sena qed jorganizza l-Christmas Village gewwa l-Park Nazzjonali ta' Ta' Qali. L-idea tal-Christmas Village kienet harget biha l-mara tieghi, Lourdes is-sena l-ohra. Izda ghamluha realta l-grupp ta' zghazagh li ghandi fis-segretarjat tieghi u l-haddiema tal-PARK Unit. Bdejna nhar il-Gimgha wara nofsinhar ghax sfortunatament il-Gimgha filghodu kien il-maltemp. Dakinhar kellhom jattendu mal-1,400 tifel u tifla tal-iskola !

Jien mort il-bierah wara nofsinhar kif wasalt lura Malta. Kien hemm bahar ta' nies ta' kull eta'. Il-Park Nazzjonali gie mghammar b'tizjien mill-isbah tal-Milied u l-attivita' ma taqta xejn. Din is-sena hemm id-doppju stalls tas-sena l-ohra. Ma jonqosx l-ikel bhal dak tradizzjonali tal-Milied bhal l-imbuljuta, mince pies u l-qaghaq tal-ghasel. Il-bierah stall li jbiegh il-German sausages spicca biegh kollox sas-7.00pm u qalilna li kien gab zalzett id-doppju tas-sena l-ohra ! Hemm ukoll stall b'artisti lokali fosthom wiehed li jaghmel il-pasturi u iehor li jaghmel il-gugarelli tal-injam fuq il-post.

Tiehu gost tara t-tfal jigru minn post ghall-iehor f'ambjent sabih u bla periklu. L-aktar popolari mat-tfal jidher li huwa l-presepju kbir bil-pasturi u l-annimali hajjin. It-tfal joghxew jaraw l-annimali hajjin. Nizlet tajba ukoll l-inizjattiva tal-MaltaPost li qed jaghmlu bolol personalizzati tal-Milied. L-attivitajiet jibqghu sejrin sa l-10.00pm ta' lejla. Isma minni ejja s'hemm. S'issa t-temp habbna !

Bidla zghira li tfisser hafna

Il-bierah filghaxija waqt li kont Poznan giet l-ahbar li l-Kapijiet ta' Stati tal-UE fi Brussels kienu lahqu ftehim u b'hekk ikkonfermaw l-miri maghrufa bhala it-20/20/20 targets. Jissejhu hekk ghax l-UE se timmira biex tnaqqas il-greenhouse gas emissions bi 20%, izzid l-energija nadifa b'20% u izzid l-energy efficiency bi 20%.

Malta mill-bidu nett kienet favur il-pakkett fuq il-klima u l-enerġija għalkemm, bħall-istati membri kollha l-oħra, konna għadejjin b’diskussjonijiet kemm mal-Kummissjoni Ewropeja kif ukoll mal-Presidenża Franciża biex nassiguraw illi il-pakkett jieħu kont tar-realtajiet illi huma unici għal Malta .

Fost il-punti li zammejna iebes fuqhom kien hemm l-ammont ta' emissjonijiet mill-avjazzjoni li jkunu nkluzi fil-final gross energy consumed. L-ammont ta' energija nadifa li jrid jiggenera l-pajjiz ikun ikkalkulat fuq dan il-final gross energy consumed. L-UE kienet qed tinsisti li kull pajjiz jitghabba b'1.5 multiplikat bl-average Ewropew mill-avjazzjoni li huwa 4.2%., igifieri b'kollox 6.2%. L-average tal-kontribut tal-avjazzjoni fil-konsum totali ta' energija ta' Malta huwa ta' madwar 17%.

Ahna ghamilna l-argument li dan mhux gust ghax ahna niddependu hafna fuq l-avjazzjoni bhala mezz ta' trasport mal-pajjizi l-ohra u ma nistghux nissostitwixxu dan il-mod ta' vjaggar b'metodi ohra u ghalhekk konna se nitghabbew b'piz li mhux gust. L-argument taghna l-Presidenza fehmitu specjalment fil-laqgha bilaterali li kelli xi granet ilu f'Parigi u fil-Kunsill tal-Ministri l-gimgha l-ohra. Il-Presidenza Franciza izda bdiet tibza li jekk tiftah tieqa ghalina u ghal Cipru pajjizi ohra jitolbu eccezzjonijiet ohra.

Niehu gost ninnota li l-Prim Ministru l-bierah irnexxielu jissigilla din l-eccezzjoni ghal Malta. Issa Malta se tiehu biss l-average Ewropew tal-avjazzjoni minflok tiehu darba u nofs l-average Ewropew . Mhijiex rebha zghira imma rebha sostanzjali bbazata fuq ir-raguni. Issa fadal l-ahhar pass, dak li dan il-ftehim jigi approvat ukoll mill-Parlament Ewropew sal-ahhar ta' din is-sena.

I will cherish this painting

Illum kelli l-opportunita' niltaqa mas-Segretarju Generali tal-Nazzjonijiet Uniti, Ban Ki-moon waqt li qed nattendi l-laqgha dwar it-Tibdil fil-Klima gewwa Poznan, l-Polonja.

Fil-bidu tal-laqgha pprezentajtlu pittura tal-artist Malti, Luciano Micallef, li tikkommemora l-20 sena minn meta Malta introduciet quddiem l-Assemblea Generali tan-Nazjonijiet Uniti il-kuncett ta' “conservation of climate as part of the common concern of mankind”. Dik il-proposta eventwalment fl-1990 waslet sabiex titwaqqaf il-United Nations Framework Convention for Climate Change - UNFCCC, li sa llum tibqa l-pedament tal-istrategija biex jigi limitat t-tibdil fil-klima. Mieghi ghal-laqgha kien hemm ukoll l-Ambaxxatuer Malti ghat-Tibdil fil-Klima, Michael Zammit Cutajar li sa ftit tas-snin ilu kien ukoll is-Segretarju Ezekuttiv tal-UNFCCC.

Hekk kif ipprezentajtlu l-pittura kien pront qalli "I will cherish this painting". Meta poggejna mill-ewwel spjegali li hu jqis li l-vizjoni ta' Malta 20 sena ilu kienet verament fenominali, meta tqis kemm li idea daqstant importanti giet minn pajjiz zghir. Irringrazzjani ukoll ghal fatt li pajjizna ddecieda li jibda l-process biex Malta tissieheb f'Annex 1 tal-Konvenzjoni. Qalli li d-decizzjoni hija wahda kuragguza ghax ghalkemm mhux se jizdiedu l-obbligi fuq pajjizna, din hija dikjarazzjoni cara ta' commitment aktar b'sahhtu minn pajjizna favur il-glieda kontra t-Tibdil fil-Klima.

Waqt il-laqgha ghedtlu li laqatni l-kumment li kien ghamel aktar kmieni fejn kien accenna ghal fatt li hu jemmen li l-krizi finanzjarja tal-mument tista tigi meghluba billi fost affarijiet ohra l-Gvernijiet jinvestu f'teknologiji aktar nodfa u b'hekk idawru din il-krizi f'opportunita' ta' zvilupp sostenibbli.

Sal-2012 nuzaw bozoz tradizzjonali

Nhar it-Tnejn l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, inkluz Malta, qablu ma’ proposta tal-Kummissjoni Ewropea biex fuq perjodu ta’ 4 snin, mill-2009 sa’ tmiem l-2012, jitneħħew mis-suq b’mod gradwali l- bozoz tradizzjonali. Dan il-ftehim intlaħaq matul laqgħa tal-Kunsill tal-Ministri tal-Enerġija fejn kont prezenti.

Meta jispiccaw minn fuq is-suq dawn il-bozoz tradizzjonali, hu stmat li fil-pajjizi kollha tal-UE se jsir tnaqqis ta’ madwar 15-il miljun tunnellata ta’ emissjonijiet ta’ CO2 fis-sena, filwaqt li mistenni tiġi ffrankata enerġija fl-UE daqs kemm tikkonsma enerġija b’kollox kull sena r-Rumanija ! Il-proposta tal-UE xorta se tħalli għall-konsumaturi varjeta’ ta’ mudelli differenti ta’ bozoz energy-saving kif ukoll ta’ bozoz u lampi halogen li għandhom livelli ta’ effiċjenza għolja.

Tajjeb wiehed ifakkar li l-Gvern Malti fil-budget li għadda ħabbar li mis-sena d-dieħla se jkun qed jimplimenta l-wegħda elettorali li permezz tagħha kull familja f’Malta u Għawdex jingħataw bozoz energy-saving b’xejn skond id-daqs tal-istess familja. Fl-aħħar budget il-Gvern introduċa wkoll eko-kontribuzzjoni ta’ 25 ċentezmu fuq kull bozza tradizzjonali fi sforz biex jiskoraġġixxi l-uzu ta’ dawn il-bozoz.

Il-proposta tal-UE li bozoz inkandexxenti tradizzjonali jkunu rtirati mis-suq sal-2012, nemmen li se tkun mizura effettiva għax se tkun addottata mill-pajjizi kollha li jiffurmaw dan is-suq wiehed. Ma tistax tabolixxi prodott minn pajjiz li jifforma parti minn suq wiehed. Dan jghodd ukoll ghall-uzu tal-boroz tal-plastik. Hasra li f'pajjizna hawn min, bhal Kap tal-Opposizzjoni, ghad ma fehemx dan.

Drittijiet tal-Bniedem - 60 sena wara

Bhal llum 60 sena ilu, fl-10 ta’ Diċembru tal-1948, fl-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti li ltaqgħet f’Pariġi, ntlaħaq qbil fuq Dikjarazzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem. Bosta jqisu din id-Dikjarazzjoni bhala l-akbar kisba tas-seklu għoxrin.

Jien naqbel ma’ min isostni li s-sigriet tas-suċċess tad-Dikjarazzjoni ta’ sittin sena ilu hija s-sempliċita’ tagħha. Dikjarazzjoni ċara li telenka d-drittijiet fundamentali tal-bniedem u saħansitra titkellem ukoll dwar drittijiet f’oqsma bħalma huma s-saħħa u l-edukazzjoni.

60 sena wara dik id-Dikjarazzjoni, it-tema tad-drittijiet tal-bniedem ghadha attwali ferm. F'bosta partijiet tad-dinja il-ksur tad-drittijiet tal-bniedem ghadu xi haga ta' kuljum. Bosta nies ghadhom imzebilha u umiljati f'pajjizi fejn id-dittatura jew kwazi dittatura ghadha tirrenjaw. Quddiemna ghadna naraw kazijiet fiz-Zimbabwe, ic-Cina, Cuba u bosta pajjizi tal-Amerika t'Isfel u ohrajn. Jiddispjacini ninnota ukoll li f'pajjizi li kienu xempju tal-harsien tad-drittijiet tal-bniedem, bhal Istati Uniti, inghataw ezempji hziena bl-uzu ta' metodi addottati f'habs bhal dak ta' Guantanamo.

Nemmen li r-rispett uman għandu jkun fil-qofol tal-azzjonijiet kollha tagħna. Il-mibki Papa Ġwanni Pawlu II kien ddeskriva din id-Dikjarazzjoni bħala "waħda mill-aqwa espressjonijiet tal-kuxjenza umana ta’ zminijietna". Forsi wasal iz-zmien li kif qalet dan l-ahhar Rita Levi-Montalcini, li rebhet il-premju Nobel fl-1986, nibdew nfasslu ukoll Dikjarazzjoni dwar id-Dmirijiet tal-Bniedem !

Progett ghall-annimali u ghan-nies.

Dalgħodu żort il-bini li qed jinbena ġewwa Ta’ Qali biex jilqa fih l-ewwel Animal After Care Centre f’pajjiżna. Dan ic-centru, li nittamaw li jibda jiffunzjona fl-2010, ghandu jilqa fih kemm 1) annimali mweġġa li jingabru mit-triq u li jigu kkurati, kif ukoll 2) pets li wara li jkunu operati fi vet clinics privati jinzammu f'dan ic-centru ghal perjodu ta’ konvalaxenza.

Bosta nies li ghandhom pet hafna drabi ma jkunux jafu kif idewwu l-annimal waqt il-perjodu ta' konvalexenza jew ma jkunx possibli joqghodu mieghu matul il-gurnata. Fil-każ ta’ annimali abbandunati li jkunu mwegga, dawn ikunu jistghu jinġiebu f’dan iċ-ċentru, jiġu medikati, neutered u wara jinstabilhom post f’xi santwarju.

Fil-laqghat li jkolli mal-NGOs giet indikata l-htiega ta' centru bhal dan u rnexxieli notjeni l-commitment tal-Gvern biex jiprovdi facilita' bhal din.
Dan il-proġett huwa wieħed innovattiv għax huwa ‘green building’. Is-saqaf ta’ dan iċ-ċentru se jkun mghotti b’wicc tal-ħaxix, dan l-istess saqaf se jkun qed iżomm il-bini insulat minn temperaturi għolja jew baxxi. B’hekk il-konsum ta’ l-enerġija ta’ dan il-bini ser ikun baxx u l-‘carbon footprint’ ikun ridott. Biex l-impatt viziv fuq iż-żona rurali ta’ Ta’ Qali jkun minimu, is-saqaf ta’ dan il-bini se jkun ftit aktar għoli mill-livell ta’ l-art tal-madwar izda xorta jibbenefika minn ammont kbir ta’ ventilazzjoni u dawl naturali.

Għal din l-attivita ta’ dalgħodu attendew numru ta' raprezentanti ta' NGOs li lkoll ferħu meta raw li din il-ħolma tagħhom ukoll, qegħda tissarraf f’realta’ bis-sahha tal-investiment tal-Gvern. Dalghodu ghal darb'ohra rringrazzjajt lill-NGO’s tax-xogħol siewi li qed jagħmlu u ergajt heggigthom jahdmu aktar flimkien halli jsibu sinergija bejniethom u jimmassimizzaw r-rizultati fl-interess tal-protezzjoni tal-annimali f'pajjizna.

AIDS - epidemija qalila li qed tinfirex

Illum huwa l-Jum Dinji tal-AIDS, sabiex jizdied l-għarfien dwar din il-marda. Ġew f’idejja ftit numri dwar din il-marda fid-dinja u nistqarr magħkom li xxukkjajt ruħi.

Fid-dinja hawn mat-33 miljun ruħ infettati bil-virus tal-HIV. Minn dawn ftit anqas minn 31 miljun ruħ huma adulti u mal 15-il miljun u nofs ruħ huma nisa. Maz-zewġ miljuni minnhom huma tfal taħt il 15-il sena. Fl-2007 ġew irreġistrati mat-2.7 miljun kaz ġdid ta’ nies infettati, li minnhom kwazi 400,000 huma tfal taħt il 15-il sena. Matul is-sena li għaddiet kien hemm maz-zewġ miljun imwiet kawza ta’ din il-marda!

Numri li ma jħallu ebda dubju li din hi marda qalila, u li qed tinfirex. Numri li juru li din qed issir epidemija u li m’għandniex alternattiva ħlief li nagħmlu l-almu tagħna biex inkattru l-għarfien ta’ din il-marda għaliex dik hi l-aqwa prevenzjoni li nistgħu nieħdu kontra li din il-marda tkompli tinfirex. Dan il-Jum Dinji huwa utli wkoll biex jikkumbatti kull forma ta’ preġudizzju li jista’ jkollna kontra nies infettati b’din il-marda.

Infatti, b’għaqal, persuna infettata tista’ tgħix ħajja kwazi normali. Kellna xi ezempji ta’dan, bħal per ezempju l-istilla tal-basketball Amerikan Magic Johnson li minn mindu ħabbar li għandu l-virus iddedika ħinu u l-enerġija tiegħu biex ikattar l-għarfien ta’ din il-marda u kif wieħed jsta’ jgħix biha. Johnson qed jghin finanzjarjament wkoll kampanja ta’ riċerka biex tinstab kura għal din il-marda. Forsi mhux kulħadd għandu l-mezzi u l-istatura ta’ Johnson, pero bil-ftit u bl-impenn ta’ kulħadd, ilkoll nistgħu nagħmlu differenza kbira biex nikkumbattu t-tixrid ta’ din l-epidemija.

Zona pedonali

Il-bierah filghodu nzilt sa Triq it-Torri fejn il-haddiema kienu qed jaghmlu l-ahhar xoghol fuq il-pavimentar gdid. Illum ghandu jinghata l-ahhar wicc bit-tarmac lit-triq biex b'hekk ix-xoghol ikun tlesta 8 ijiem qabel id-data li konna stabbilejna li fih kellu jitlesta x-xoghol kollu.

L-aktar haga li laqtitni kien l-ammont kbir ta' nies li gew fuqi jghiduli kemm hi sabiha t-triq mhux daqstant ghax tlesta l-pavimentar u tnehha l-periklu li kienet toffri l-bankina qabel, izda ghax it-triq kienet maghluqa ghat-traffiku. Kienet hielsa mill-exhaust u mill-istorbju tal-vetturi u n-nies setghu jimxu fit-triq minghajr periklu. "Hekk imisskom thalluha" qalli wiehed anzjan. Hadt gost nara tfal jinzlu fit-triq minghajr periklu u l-genituri komdi jitkelmu u jaraw il-hwienet minflok mohhhom biex jaraw uliedhom fejnhom. Dan jidher bic-car fir-ritratt anke t'hawn.

Inzerta li hin minnhom ltqajt mal-editur ta' The Times, Ray Bugeja, u l-familja tieghu u anke hu seta' jisma dak li bdew jghiduli n-nies li ngabru madwari. Nies li hafna drabi sfortunatament ma jaslux biex jiktbu fuq il-gurnali. Jien heggigthom jiktbu fuq il-gurnali mhux daqstant biex jikkonvincu lili, ghax jien konvint, izda biex jikkonvincu lil dawk li sfortunatament ghadhom xettici mill-htiega ta' zona pedonali ghal qalba tac-centru kummercjali ta' Tas-Sliema.

L-esperjenza sfortunatament urietni li f'pajjizna il-media hafna drabi tispicca abbuzata minn grupp zghir ta' nies li jispiccaw jiktbu ittra wara l-ohra u l-opinjoni taghhom tirbah fuq l-ghajta siekta tal-maggoranza li ma titrasmettiex ruhha f'kitba fil-gurnali. Jien konvint li s-Sliemizi u l-pubbliku ngenerali jixirqilhom centru kummercjali aktar nadif u nieqes mill-periklu, u se nibqa nistinka biex dik il-mira tintlahaq anke billi nkomplu nikkonvincu lil dawk li ghadhom xettici. Xi nies kontra dejjem se jibqa, izda ghandna nibqghu nahdmu biex jirbah il-gid komuni.

Innehhu l-Kurcifiss ?

Id-dibattitu perenni dwar il-lajċita’ tas-soċjeta’ u tal-pajjizi huwa wieħed jaħraq. Jiġri wkoll li minn zmien għal zmien iseħħu fatti li jerġgħu jqajmu u jiftħu beraħ dan id-dibattitu. Id-deċizjoni li ħa din il-ġimgħa Maġistrat fi Tribunal f’Valladolid fi Spanja, li qatagħha li l-kurċifiss għandu jitneħħa mill-klassijiet u miz-zoni pubbliċi kollha fl-iskola pubblika tal-istess belt "halla titnehha l-impressjoni li l-istat jipreferi r-religjon Kattolika".

Il-kwistjoni kollha tizvolġi madwar l-argument jekk il-prezenza tal-kurċifiss, li hu l-aktar simbolu viziv tal-Kattoliċizmu, f’post pubbliku tmurx kontra l-liberta’ ta’ ħsieb, ta’ espressjoni u ta’ affiljazzjoni ta’ individwu. Id-deċizjoni ta’ Valladolid hija preċedent peress li hija l-ewwel tat-tip tagħha fi Spanja, pajjiz fejn dan id-dibattitu huwa wieħed ħaj ħafna, l-aktar kemm ilha t-tmexxija tal-Gvern ta’ Zapatero.

Eqreb lejn pajjizna, dan it-tip ta’ dibattitu huwa wieħed regolari wkoll fl-Italja. Matul il-leġislatura li għaddiet, kien hemm maġistrat li wkoll laqa’ talba ta’ minorita’ Izlamika u abolixxa l-prezenza ta’ kurċifissi f’postijiet pubbliċi, wara li dawn ħassewhom urtati minħabba impediment tal-liberta’ tagħhom. Il-Gvern Taljan ta’ dak iz-zmien iddeċieda li ma jimxix ma’ dik id-deċizjoni, minkejja li l-gvern kien maghmul minn Kristjani prattikanti u anke ateisti.

Għall-grazzja t’Alla, dawn il-polemiċi għadhom ma waslux f’artna. Aħna poplu bi storja twil ta’ Kristjanezmu. Jien intenni dak li ddikjara l-Papa Ġwanni Pawlu II nhar il-Ħadd 15 ta’ Settembru 2002 meta ddikjara li "f’dinja dejjem aktar sekulari u materjalista, il-prezenza ta’ simbolu tal-fidi, bħalma hu l-kurċifiss qed issir dejjem aktar importanti f’postijiet pubbliċi".

Onestament naqbel totalment ma' dak li qal Mons. Rodriguez Plaza, Arcisqof ta' Valladolid wara din id-decizzjoni, "il-Kurcifiss f'kultura bhal taghna ma joffendi lil hadd, ghax il-Kurcifiss huwa biss simbolu ta' mhabba u paci"

Deroga ohra ghall-agrikoltura ta' pajjizna

Fil-granet li ghaddew kont prezenti ghan-negozjati twal u intensivi li kkarratterizzaw il-laqgha tal-Kunsill tal-Ministri tal-Agrikoltura li saret fl-ahhar jiem fi Brussels. Taht il-Presidenza Franciza tal-UE rnexxielha tilhaq ftehim fuq ir-riforma msejjha Health Check tal-Politika Agrikola Komuni wara sieghat twal ta' negozjati. Bizzejjed nghid li bqajna mqajmin matul il-lejl kollu ta' bejn l-Erbgha u l-Hamis.

Waqt il-laqgha ghamilt kaz biex pajjizna jkollu aktar flessibilita’ fl-uzu ta’ fondi sabiex ikun jista’ jindirizza sfidi specifici fis-settur tal-produzzjoni tal-halib. Kien ghalhekk ta’ sodisfazzjon ghal Malta li fil-ftehim finali ta’ din ir-riforma nghatat deroga sabiex Malta tkun tista’ tuza sa’ massimu ta’ €2 miljuni mill-fondi taghha ghal dan il-ghan.

Dan huwa sinifikanti l-aktar meta wiehed iqis li dan jammonta ghal madwar 40% tal-allokazzjoni finanzjarja ta’ Malta ghal dan is-settur u ghalhekk wiehed japprezza li l-livell tal-flessibilita’ ghal pajjizna issa huwa wiehed konsiderevoli. Huwa ta' sodisfazzon ghalija li l-issues ewlenin imqajma mis-settur agrikolu Malti gew indirizzati b’mod pozittiv fil-ftehim finali tar-riforma u li dawn id-diskussjonijiet kienu konferma ohra tal-importanza li pajjizna jkun partecipi fit-tehid tad-decizjonijiet.

The Art of Fortress Building in Hospitaller Malta

Ghadu kemm gie f'idejja l-ktieb The Art of Fortress Building in Hospitaller Malta ta' Stephen C. Spiteri, is-Supretendent tal-Fortifikazzjonijiet ta' pajjizna. Dan il-ktieb stupend huwa studju dettaljat ta' kif il-Kavallieri tal-Ordni u l-inginiera militari iddisinjaw, bnew, irrangaw u armaw id-difiza ta' pajjizna matul it-268 sena presenza taghhom f'pajjizna.

Il-ktieb jezamina b'mod dettaljat il-materjali, l-ghodda, t-teknika u sahansitra id-diffikultajiet teknici u amministrattivi li kellhom jiffacjaw l-inginiera militari biex jibnu dan in-network ta' fortifikazzjonjiet. Dan il-ktieb jezamina l-organizazzjoni tal-workforce li kienet maghmula minn inginiera, surveyors, draughtsmen, imghalmin tal-bini u mijiet ta' haddiema tas-sengha.

Il-ktieb ihares fid-dettall anke kif il-Kavallieri rrekordjaw dak kollu li kien qed isir f'dan l-esercizzju. Stephen Spiteri ma halla l-ebda dokument bi kwietu ! Il-ktieb jinkludi fih ukoll mijiet ta' illustrazzjonijiet, ritratti, pjanti, sketches, u hafna rikostruzzjonijiet grafici li pinga l-awtur stess tal-ktieb. Din il-grafika taghmel lil dan il-ktieb tassew haj u effettiv.

Lil Stephen ili nafu. Huwa iben wiehed mill-aqwa periti ta' pajjizna, l-Perit Joe Spiteri. Kemm ili Ministru responsabbli mit-Taqsima tax-Xoghlijiet sirt nafu aktar. Huwa persuna metikoluza u istruwit ferm f'dan is-suggett. Noghxa nisimghu jitkellem. Minn hawn nixtieq nirringrazzja lil Stephen ghal dan il-kapolavur li ghandu jkun f'idejn kull persuna li thobb l-wirt storiku ta' pajjizna.

Festa tal-Ghasel

Il-bierah filghodu attendejt il-Festa tal-Għasel li ttellgħet fi Ġnien Romeo Romano f'Santa Venera mill-Kunsill Lokali Santa Venera flimkien mad-Dipartiment tal-Apikultura fid-Diviżjoni tal-Agrikoltura. It-trobbija tan-naħal hi popolari ħafna fil-gżejjer Maltin u bosta jfittxu biex jixtru u jikkunsmaw l-għasel awtentiku u prodotti oħra tan-naħal. Anke l-isem Malta hemm min jghid li tnissel mill-kelma Griega Mel, li tfisser għasel.

Mijiet ta' nies zaru l-festa tal-Għasel u xtraw prodotti magħmula min-naħal mingħand l-għaxar produtturi tal-għasel li ħadu sehem. Għall-bejgħ kien hemm għasel differenti, inbid magħmul mill-għasel, jam, ħelu u xemgħa. Apprezzajt hafna l-istand li tellghu l-istudenti tal-Istitut ghall-Istudji Turistiċi (ITS) fejn ħejjew ikel u xorb a bazi ta' għasel. Nittama li din l-attivita' ndahluha flimkien mal-Kunsill Lokali Santa Venera ukoll fil-kalendarju annwali tal-attivitajiet li jipromwovu l-prodotti lokali.

Mas-Sindku ta' Santa Venera u kunsilliera ohra kelli opportunita' ndur parti ohra ta' Gnien Romeo Romano li kont ghadni qatt ma zort u li sa llum ma hiex miftuha ghall-publiku. Nnutajt il-potenzjal kbir li ghandu dan il-gnien f'din iz-zona urbana fejn huwa nieqes l-ispazju miftuh. Weghdthom li flimkien mat-Taqsima tax-Xoghlijiet u l-Unit ghar-Restawr naraw kif nziedu r-ritmu tal-programm tar-restawr u ri-abilitazzjoni ta' dan il-gnien.

Tree Planting Weekend

Il-bierah filghodu mort sa Ghajn Tuffieha nara lit-tfal joghxew ihawlu s-sigar bhala parti mit-Tree Planting Weekend. Din l-attivita' tifforma parti mill-inizjattiva 34U li issa sar tant popolari. Jien dejjem nghid li dan il-programm beda minn inizjattiva tal-Gvern hames snin ilu imma issa sar programm tal-poplu. Il-poplu wiegeb b'qawwa kbira u addotta eluf ta' sigar.

Bizzejjed nghid li fl-ahhar sentejn biss f'pajjizna thawlu 'l fuq minn 50,000 sigra. huwa veru li l-gvern ilesti l-infrastruttura bhal hitan tas-sejjiegh, riserva ta' ilma u sistema ta' tisqija imma mbaghad is-sigar li thawlu kollha nghataw minn persuni, minn familji jew minn kumpaniji.

Permezz ta' dan il-programm irnexxielna nkissru parti ukoll mill-percessjoni li f'dan il-pajjiz difficli jikbru s-sigar. F'dan il-programm qed inhawlu sigar indigeni ta' pajjizna bhal harrub, ballut, gharghar, zebbug u znuber.

Apparti t-tfal il-bierah hawlu mijiet ta' sigar raprezentanti u haddiema ta' bosta kumpaniji li taw donazzjoni ta' sigar fosthom Hotel Excelsior, Baxter, C.Degiorgio u Systec. Minn hawn nixtieq nirringrazzjhom kollha. It-Tree Planting Weekend ikompli llum u ghada gewwa Ghajn Tuffieha fiz-zona ezatt wara l-hotel Radisson Golden Sands. Ejja int ukoll sabiex filwaqt li tiddeverti taghti sehmek ukoll biex inkomplu nhaddru pajjizna.

Il-Green Flag - bandiera ta' impenn

Il-bierah jien u Dolores Cristina attendejna Seminar tal-Programm EkoSkola fis-Siġġiewi. Attivita' helwa fejn ghal darb'ohra spikka l-entuzjazmu li ghandhom it-tfal biex jitghallmu fuq l-ambjent. Dan il-programm issa sploda. Meta bdejnih 7 snin ilu kellna biss 6 skejjel, issa ghandna 94 skola tippartecipa fih. Spluzzjoni posittiva. Uhud mill-iskejjel inghataw il-Green Flag, turija li lahqu standard ta' livell gholi. It-tfal b'ucuh ferhana qishom rebhu l-akbar rigal li taf taghtihom id-dinja !

Meta tkellimt ma stajtx ma nirringrazzjax lil Dr.Paul Pace, ko-ordinatur tal-programm u lil Vince Attard, President tan-Nature Trust li maghha norganizzaw dan il-programm. Il-bierah habbart ukoll li f’Jannar li ġej, se norganizzaw Climate Change Kids Summit, fejn numru ta' tfal li jippartecipaw fil-programm EkoSkola se jkunu mistiedna sabiex jattendu għal din l-attivita’ mifruxa fuq weekend sabiex jiddiskutu il-bdil fil-klima.

Heġġiġt ukoll lill-iskejjel sabiex isiru huma wkoll Carbon Neutral, jiġifieri jroddu lill-ambjent siġar li jinnewtralizzaw il-volum ta’ diossidju tal-karbonju (CO2), li l-iskejjel ikunu kkontribwew permezz tal-konsum tad-dawl tagħhom. Spjegajt li bhala Gvern ahna determinati li s-sena d-dieħla jitfassal Carbon Neutral Programme għal pajjiżna.

Obama - il-bidla f'idejk !

Ghadni gej mill-US Election b'fast li l-Ambaxxatrici Amerikana organizzat dalghodu ghal numru ta' persuni biex isegwu r-rizultat tal-elezzjoni Presidenzjali. Fil-verita kont ili li qomt. Xi l-4.30am qomt insegwi fuq l-BBC. Deher minn kmieni li Barack Obama rebah, u rebah b'mod komdu.

Wasalt r-residenza tal-Ambaxxata ma' Lourdes xi s-6.00am waqt li Obama kien qed jaghmel id-diskors tieghu quddiem is-supporters tieghu f'Chicago. Waqt li kont qed insuq smajt bicciet fuq Radio Rai. Diskors kompost u qawwi.

Wara lejl storiku, Obama sar l-ewwel President Amerikan ta' gilda skura. Fid-diskors tieghu spikkat ghal darb'ohra l-kelma li sawret il-kampanja elettorali tieghu "Change". Mument minnhom qal “It’s been a long time coming but tonight because of what we did on this day, in this election, at this defining moment, change has come to America”.

Laqtitni s-sentenza wkoll meta qal li l-kobor tal-Istati Uniti ma tridx tohrog mis-sahha tal-armi izda mill-ideali li thaddan: demokrazija, liberta', opportunitajiet u tama li ma tmutx. L-isbah bicca tad-diskors kienet meta tkellem fuq anzjana ta' gilda sewda ta' 106 sena, Anne Nixon Cooper, li vvutat, wara li ghal hafna zmien f'hajjitha ma setghetx tivvota. Fi ftit sentenzi spjega x'rat f'hajjitha. Ghexet fit-tama ta' bidla fl-Amerika u ratha.

"U issa jekk it-tfal tieghi jghixu sa 100 sena, x'bidla se jkunu raw?...Dik il-bidla hija f'idejna, issa l-mument taghna...Ghal dawk li jipruvaw jaqtughlna qalbna milli ngibu l-bidla nghidulhom: Yes We Can !"

Budget '09 - Responsabilita' u Sostenibilita'

Ftit tal-ħin ilu l-Ministru Tonio Fenech temm jipprezenta l-budget għas-sena d-dieħla, budget li hu l-ewwel wieħed għalih u l-ewwel wieħed għal din il-leġislatura. Budget li sa ċertu punt huwa wieħed straordinarju meta tqis il-kuntest ta’ krizi internazzjonali li għaddejja bħalissa madwar id-dinja kollha. Proprju llum il-Kummissarju Ewropew, Almunia, ddeskriva s-sena d-dieħla bħala waħda ‘b’orizzont skur ħafna’.

Budget li fost affarijiet ohra fih incentivi favur energija nadifa u tnaqqis fil-hela tal-energija. Pakkett finanzjarju li jinkludi ukoll mizuri li jkomplu jintroducu fil-pajjiz il-principju ta' "min ihammeg ihallas".

Fost l-oħrajn il-Gvern zamm mal-weghda elettorali li ghamel u niehda skema ta’ bozoz energy saving b’xejn ghal kull familja. Barra hekk hemm incentivi kemm ghall-familji kif ukoll ghall-industrija biex tiggenera energija nadifa, inkluz permezz ta' solar water heaters u photovoltaic panels. Din l-inizjattiva ser tkun ikkumplimentata bit-tahrig ta’ numru ta’ nies li ser izuru d-djar taghna jedukaw lir-residenti fuq l-uzu aktar ghaqli tal-energija.

Minn naha l-ohra hemm eko kontribuzzjoni fuq it-tqassim ta' leaflets u materjal kummercjali li sar idejjaq lin-nies, kuljum bil-letterbox mimlija. Kif ukoll mizura biex nkomplu nindirizzaw
l-uzu esagerat tal-basktijiet tal-plastik. Ser ikun hemm prezz ta’ 15-il ewro cent fuq kull basket. Hwienet li jinqabdu ma jzommux flus ghal xi baskett tal-plastikk mogħti minn fuq il-bank ser ikunu immultati €500.

B'hekk ghal darb'ohra urejna li l-ambjent huwa pilastru mportanti tal-politika taghna lejn zvilupp sostenibbli ghal pajjizna. Zvilupp li filwaqt li jistimula attivita' ekonomika fl-istess waqt ihares lejn titjib ambjentali.

Triq it-Torri - ezempju ta' xoghol bil-ghaqal.

Meta dalgħodu żort ix-xogħolijiet li qegħdin isiru fi Triq it-Torri rajt kif meta ix-xogħol isir tajjeb, minkejja xi inkonvenjenti li jistgħu jinħolqu, flok ilmenti tirċievi komplimenti.

It-Taqsima tax-Xogħolijiet matul dawn l-aħħar tlett ġimgħat ħadmet bis-sħiħ sabiex inżommu mal-programm miftiehem u b’hekk ix-xogħolijiet jitlestew fil-ħin. L-ewwel fażi tal-proġett hija issa lesta wara li nqalghet it-triq u gew mghoddija s-servizzi kollha mill-gdid. It-triq reġghet infetħet għat-traffiku. Issa fadal l-aħħar fażi, ix-xogħol tal-pavimentar tal-bankini kemm ta' Triq it-Torri kif ukoll taż-żewġ sqaqien li jmissu magħha. Hadt gost nara l-pavimentar li tlesta s'issa. X'differenza mill-mod kif kienet qabel !Kont nisthi kwazi nghaddi minn hemm.

In-nies li waqfuni waqt li kont għaddej f’din it-triq kellhom kliem ta’ tifħir għal mod ta' kif imxew il-haddiema f’dan il-proġett. Kulħadd jifhem li ż-żona kummerċjali ta’ Tas-Sliema għandha tingħata attenzjoni u prijorita’ fuq l-aġenda tagħna mhux biss għal-benefiċċju tal-komunita’ Sliemiża iżda wkoll għal-kwantita’ ta Maltin u turisti li jiffrekwentaw din iż-żona.

Lejn il-Bidu tas-sena d-dieħla se nkunu qegħdin nerġgħu nagħtu l-ħajja lill-pjazza Sant’Anna. Din il-pjazza li llum hija biex ngħid hekk ‘magħluqa’ se tara kambjament enormi. Fl-istess perjodu irid isir ix-xoghol ukoll fuq parti ohra ta' Triq it-Torri, il-parti li twasslek ghal Piazzetta. Eventwalment nirrangaw ix-Xatt ta' Tas-Sliema kollu. Fadal hafna xoghol, izda naslu.

Going to the People

Fi tmiem il-gimgha kelli l-opportunita’ nindirizza l-Workshop li organizzat l-ghaqda tal-istudenti tal-Fakulta tal-Ambjent Mibni, dik li kienet il-Fakulta tal-Arkitettura. Kienet it-tielet darba li kont mistieden naghmel dan. Biex inkun onest, veru li niehu gost naghmel dan ghax igibli nostalgija ghal meta kont jien student tal-Arkitettura ! Kull sena jaghzlu post fejn jghixu u jahdmu flimkien ghal tlett ijiem. Xi xahrejn ilu kienu kelmuni biex nghinhom isibu post fejn jorganizzaw il-workshop ta’ din is-sena. Issuggerejt l-Ospizio fil-Furjana fejn it-Taqsima tar-Restawr ghandha l-ufficcji taghha.

Dan il-workshop jaghtihom l-opportunita’ li jahdmu flimkien u jikrejaw disinji nnovattivi. Minn xi snin ilu bdew imbaghad jesponu dak li jkunu kkrejaw f’postijiet pubblici. Din is-sena hadu l-istallazzjonijiet taghhom fit-toroq tal-Belt Valletta. Hija idea tajba ghax b’hekk iqajjmu diskussjoni pubblika dwar l-ideat taghhom. Fid-diskors tieghi shaqt kemm hu mportanti li ma jinghalqux fil-campus ta’ Tal-Qroqq izda johorgu ‘l barra halli jifhmu aktar x’jahseb il-pubbliku u jaqsmu fl-istess hin l-ideat taghhom mal-pubbliku. B’hekk biss jirbhu l-fiducja tal-pubbliku. Fl-istess hin appellajtilhom biex ma jiddejqux ikunu avventuruzi u innovattivi.

Nemmen li fl-Universita’ hemm minjiera ta’ ideat li xi kultant mhijiex sfruttata bizzejjed. Kien ghalhekk li xi xahrejn ilu ssuggerejt lil Kap tal-Fakulta, Dr.Alex Torpiano, numru ta’ progetti li nixtieq nara l-ideat u l-kreattivita’ tal-istudenti tal-Arkitettura fuqhom halli mbaghad eventwalment ikunu trasformati fi progetti pubblici mit-Taqsima tax-Xoghlijiet. Hadt gost li mhux biss accetta imma gie b’ideat hu stess. Ferhan li l-Perit Alex Torpiano qieghed bil-mod il-mod ibiddel il-Fakulta’, mhux biss fl-isem izda fil-mod kif tidjaloga u tahdem mal-istudenti. Fakulta’ li anke jien kont kritiku hafna taghha ghax fl-opinjoni tieghi kienet qed issir irrelevanti ghax ma kenitx pro-attiva bizzejjed.

Clean-up bil-fjuri

Matul l-ahhar tlett ijiem kellna Clean-Up madwar Malta u Ghawdex. B'kollox ippartecipaw madwar 2,400 persuna f'dawn it-tlett ijiem. L-idea kienet li ngeghlu lill-pubbliku jiprotesta kontra it-tfiegh ta' skart billi jaghmel azzjoni posittiva. Hadu sehem diversi gruppi, minn girl guides u scouts sa abseilers, minn haddiema klerikali tal-MEPA sa haddiema tal-id tat-Taqsima tax-Xoghlijiet, minn sewwieqa tal-go-karts ghal divers. Kollha taw semhom.

L-attivita' tat-tindif li l-aktar impressjonatni kienet dik tal-bierah fejn haddiema tat-Taqsima tax-Xoghlijiet naddfu area kbira bejn Zonqor Point, M'scala u x-Xaghra. Kien hemm minn kollox ! TVs, washing machines, injam, pipes, madum tal-kmamar tal-banju u sahansitra sinks u toilets ! Tal-misthija kif nies irrendew din il-parti tant sabiha tal-kosta tan-naha t'isfel ta' Malta. Ma nistax nifhem xi htiega hemm li persuna tarmi oggetti hawn meta ghandna s-servizz tal-bulky refuse collection jew tal-facilitajiet tal-iskart goff (CAS).

Wiehed mill-attivitajiet l-aktar interessanti kienet dik ta' madwar 16-il girl guide li dalghodu marru fi Triq ir-Republika u lil kull min qabdu jitfa xi haga fl-art tawh fjura b'messagg "Ghandna bzonnok...titfax affarijiet fl-art". Messagg posittiv minflok citazzjoni. Ghal llum biss. Minn ghada min ma jismax bis-sewwa ikollu jisma bid-dnewwa !

Lejn energija nadifa

Fi tmiem il-ġimgħa kemm il-Prim Ministru kif ukoll jien, tajna hjiel dwar l-inizjattivi li behsiebu jiehu l-Gvern biex jintlahqu l-miri ambizzjuzi li għandu quddiemu pajjizna specjalment fil-generazzjoni ta' energija minn sorsi nodfa, bhar-rih.

Spjegajna kif fl-aħħar xhur konna qed naħdmu bis-sħiħ biex inkunu f’pozizzjoni li nibnu proposta konkreta halli f'pajjizna jkollna l-ewwel windfarm off-shore, speċifikament fuq is-Sikka l-Bajda. Dan hu proġett li l-investiment għalih mistenni jlaħħaq il-€130 miljun, liema investiment isir primarjament mill-privat. L-energija minn dan il-windfarm ghanda taghti lil pajjiz mal-4% tal-energija li nikkunsmaw kull sena. Il-Gvern ser jipproponi wkoll xi siti fuq l-art fejn fihom ikunu jistgħu jitpoġġew ukoll xi windmasts.

Biex nilhqu l-mira taghna hemm inizjattivi li jrid jiehu l-Gvern izda hemm ukoll hidma li trid issir minn mill-familji sabiex jutilizzaw sorsi ohra ta' energija jew jaghmlu uzu minn apparat li jnaqqas il-konsum tal-energija. Kif ġa ħabbarna, se nkunu qed ngħaddu mat-€33 miljun lill-familji u kumpaniji biex fil-ħames snin li ġejjin jixtru sistemi li jiġġeneraw enerġija nadifa bħalma huma l-photovoltaic panels.

Fid-diskors li ghamilt fil-Kunsill Generali ghamilt appell sinċier sabiex ikollna diskussjoni matura li tmur lil hemm mill-partiġġjanizmu politiku halli naslu biex ikollna dawn il-facilitajiet. F'pajjiz zghir bhal taghna xi hadd bilfors se jghid li dawn il-facilitajiet se jkunu "vicin" tieghu. Izda minn naha l-ohra ma nistghux nibqghu ma naghmlu xejn. Biex nilhqu l-miri taghna hemm bzonn nuzaw is-sorsi nofda kollha, specjalment mix-xemx u mir-rih. Jekk naslu biex naghmlu dan allura ikollna ukoll anqas tniggiz.

Promozzjoni ta' prodotti lokali

Il-gimgha l-ohra ħadt sehem fl-ewwel laqgħa ta’ kumitat li waqqaft apposta biex jgħinha fil-promozzjoni tal-prodott lokali. Nemmen li aħna għandna prodott mill-aqwa, uniku, u fl-istess waqt nibza li kultant ma nieħduhx ħsiebu bizzejjed.

Fis-snin li għaddew, bħala Ministeru responsabbli, konna ġa bdejna xi inizjattivi fosthom logo ‘Naturalment Malti’ kif ukoll kampanja ta’ informazzjoni dwar diversi prodotti tipiċi Maltin u issa rrid li nkomplu nibnu fuq dawn l-inizjattivi. Kull meta nsiefer, u ċert li din hi esperjenza li jgħaddi minnha kulħadd, ninnota kemm pajjizi barranin jiddelettaw bil-prodott tipiku tagħhom. Jagħmlu sew pero għalfejn m’għandniex nagħmlu hekk aħna wkoll?

Il-Kumitat qed jitmexxa minn Matty Cremona (ara ritratt) li hija awtur ta' numru ta' kotba fuq il-prodotti u l-ikel Malti. Hassejt il-htiega li nwaqqaf dan il-kumitat, anke minhabba l-isfidi li qed jiffaċċja l-prodott tagħna prinċipalment minħabba l-importazzjoni ta’ prodotti agrikoli. Meta ndirizzajt lil kumitat ghidt li dan għandu jara, fost affarijiet oħrajn, kif jista’ jindirizza dawn l-isfidi billi juri kif tista tkun imtejba d-dehra tal-prodott lokali u jsib ukoll niċeċ ta’ fejn il-prodott lokali jista’ jkollu suċċess.

Il-Kumitat jiġbor fih rapprezentanza wiesa’ mis-settur agrikolu, kif ukoll minn nies mill-qasam tal-promozzjoni u marketing u nies li għandhom għal qalbhom il-prodott u l-kċina Maltija.

Ninnota b’sodisfazzjon l-għarfien dejjem jikber għall-prodott Malti. Infaħħar lid-diversi Kunsilli Lokali u għaqdiet lokali li donnhom daħlu f’taqtiegħa pozittiva bejniethom ta’ min ser jorganizza l-aqwa attivitajiet favur il-prodott lokali. Is-Sibt l-iehor zort l-attivita’ Casal Fornaro f’Ħal Qormi, attivita’ li ssellem it-tjubija tal-ħobza Maltija. Ċert li dan l-għarfien dejjem jikber għandu jkompli jtina l-kuraġġ biex inkomplu ngħollu l-livell, it-tjubija u l-imħabba lejn il-prodott lokali.

Politika u Umorizmu

Il-gimgha filghaxija ircivejt sms minghand habib tieghi li mar jara il-produzzjoni More Fourplay fit-Teatru Manoel. Mill-sms stajt nifhem li ddejjaq li ra ritratt tieghi on stage. Ippruvajt nfiehem li ma hemm xejn hazin u li tajjeb li nidhqu aktar anke bil-politici. Il-politika ta' pajjizna xi kultant tmur minn estrem ghall-iehor, jew serja zzejjed jew taqa' f'disprezz totali.

Ftit li xejn ikollna okkazzjonijiet f'pajjizna fejn l-umorizmu u l-politika jithalltu flimkien. Din il-gimgha gewwa New York kien hemm fundraising event u stiednu liz-zewg kandidati Presidenzjali, Obama u McCain. Ma ddejjqu xejn jghidu jokes fuqhom stess. Biddlu l-battuti iebsin lejn xulxin ghal self-deprecating jokes. Hadt gost narhom fuq bbc.online.

Il-bierah filghaxija mort ma' Lourdes nara More Fourplay u l-veru ghoxejt. Kont ili ma nidhaq dahqa tajba daqshekk. L-erba atturi Alan Montanaro, Louiselle Vassallo, Alan Paris u Isabel Warrington kienu eccellenti. Fil-break smajt bosta jghidu "Imqar li jkollna ferm aktar produzzjonijiet bhal dawn". Hekk hu. Ghandna More & More. Dakinhar nerga nkun hemm !

Il-fkieren jinhelsu

Kieku jafu jitkellmu zgur li llum id-disa’ fkieren li ħlisna wara li ddewwew kienu jgħidulna ‘grazzi u għall-erwieħ’!

Din is-sena wkoll ħadt gost li ningħaqad ma’ numru ta’ tfal li jipparteċipaw fil-programm EkoSkola biex flimkien naraw il-ħelsien ta’ dawn il-fkieren li fiha nnifisha hija wkoll esperjenza ta’ tagħlim mill-aqwa ta’ kemm għandna nirrispettaw lill-annimali. Hija wkoll lezzjoni utli biex nirrispettaw l-ambjent għaliex ħafna drabi dawn l-annimali tant sbieħ jispiċċaw vittmi tal-ħmieġ li nwaddbu fil-baħar.

L-ezerċizzju li bih fkieren jiddewwew u jinħelsu huwa wieħed regolari u jinvolvi proċess twil ta’ kura lill-fkieren fiċ-ċentru ta’ l-Akwakultura ta’ San Luċjan. Il-fkieren jinġiebu minn persuni li jaraw speċi ta’ fkieren li jkunu midruba jew ikunu f’diffikulta’, imbagħad meta jkun iċċertifikat li dawn fiequ jerġgħu jinħelsu.

F’attivita’ bħal din jispikka mhux biss l-entuzjazmu tat-tfal prezenti izda anke d-dedikazzjoni tal-volontarji tan-Nature Trust li jghinu anke fil-kura tal-fkieren gewwa c-centru ta' San Luċjan. Ħadt gost dalgħodu nagħti sorpriza lil Vince Attard, President Nature Trust, u mat-tfal kantajnilu Happy Birthday. Zgur li kieku setgħu anke l-fkieren kienu jkantaw magħna!immexxija minn Vince Attard.

Ilma ghall-llum u ghal ghada

Din il-ġimgħa ħabbart it-tnehdija ta’ ezerċizzju ta’ notifikazzjoni għall-boreholes li għandna f’pajjizna. Irrid ngħid li huwa fatt magħruf li pajjizna huwa miksi b’dawn il-boreholes u l-Gvern iħoss li wasal iz-zmien li nerġgħu nagħmlu dan l-ezerċizzju.

Skond kalkoli tal-Awtorita’ Maltija dwar ir-Riżorsi, biex ir-rata ta’ estrazzjoni ta’ l-ilma tkun waħda sostenibbli għandu jiġi estratt mhux aktar minn 23 Miljun metru kubu ta’ ilma fis-sena. Biss huwa stmat li qed jitella mill-pjan madwar 34 Miljun metru kubu fis-sena, jiġifieri madwar 11-il miljun metru kubu aktar fis-sena.

Il-Gvern ħareġ żewġ Avviżi Legali ħalli l-awtoritajiet ikollhom stampa ċara ta’ kif qed tintuża ir-riżorsa ta’ l-ilma ta’ taħt l-art. Dan għaliex huwa fatt stabbilit li l-kundizzjoni ta’ dan ir-riżors, li huwa l-uniku sors ta’ ilma naturali għall-pajjiż, jinsab taħt pressjoni kbira u għalhekk hemm bżonn li pajjiżna jibda jieħu l-passi neċessarji sabiex tiġi garantita s-sostenibilita’ ta’ dan ir-riżors. Hemm ħtieġa li l-ilma ta’ taħt l-art jibqa’ sors ta’ ilma tajjeb u li jkun kapaċi jsostni d-domanda għall-ilma f’Malta u Għawdex mhux biss għal-lum iżda wkoll għall-ġenerazzjonijiet futuri.

Impressjonanti !

Hekk għidt bejni u bejn ruħi l-bieraħ meta kelli l-okkazjoni li flimkien mal-media ninzel nara l-progress li sar fix-xogħlijiet ta’ mmodernizzar ta’ l-impjant ta’ riċiklaġġ ta’ Sant’Antnin f’Wied il-Għajn.

Jekk Alla jrid, f’Marzu li ġej l-impjant jitlesta minn kollox u jkun jista’ jibda jaħdem skond il-kapaċita’ kollha tiegħu. Ifisser ukoll li fi ftit xhur oħra minn dan l-impjant tibda tkun iġġenerata enerġija daqs kemm tintuza minn 1,400 dar 'sena. Dan l-impjant modern, li fih investejna mat-€23 miljun qed jippermettilna li nilqgħu fih materjal riċiklabbli. Irrid ngħid li r-rispons tal-pubbliku jimlina b’kuraġġ biex ninvestu aktar. Il-bieraħ għidt kif sa’ Settembru ta’ din is-sena ġbarna skart separat daqs kemm konna ġbarna fl-2007 kollha.

Mal-ġurnalisti dħalt taħt it-tinda magħluqa u magħhom stajt nara kif il-proċess kollu qed isir bl-anqas impatt possibli għar-residenti ta’ l-inħawi. Ftit metri biss bogħod mit-tinda fejn is-sir il-proċess ta’ riċiklar l-anqas biss tinduna bl-attivita’ kbira li tkun għaddejja. Fuq kollox, ma xxomm xejn. Urejna kif mhux veru dak li certi persuni kitbu fil-gurnali li gejja riha tintenn mill-impjant.

Kien b’kumbinazzjoni li z-zjara tiegħi tal-bieraħ seħħet jumejn biss wara li l-Kumitat tal-Petizzjonijiet tal-Parlament Ewropew iddeċieda li ma jaċċettax petizzjoni li kienet saret mill-Front Kontra l-Impjant. Ghal darb'ohra dan il-Kumitat qal ċar u tond li fil-proċess kollu li wassal għall-immodernizzar ta’ l-impjant, l-awtoritajiet Maltin osservaw ir-regoli Ewropej.

Madwar tliet snin u nofs ilu kont inzilt ukoll hemmhekk u impressjonatni l-intolleranza ta’ udjenza ostili li dawret laqgħa suppost ta’ konsultazzjoni f’waħda ta’ konfrontazzjoni. Fost dawk li dakinhar rewħu l-konfrontazzjoni kien hemm il-mexxej attwali tal-MLP, li tgħidx kemm qala’ ċapċip meta ddikajra li kien se jagħmel ħiltu biex jiffrizalna l-fondi tal-Unjoni Ewropea !

Dinja f’taqlib

Dak li jkun għaddej f’pajjiż partikolari llum malajr jinħass fl-erbat irjieħ tad-dinja. M’għandniex xi ngħidu jekk dak il-pajjiż ikun l-Istati Uniti allura l-effetti globali jinħassu ferm iktar, u ferm aktar malajr. Dak li għaddej bħalissa fid-dinja finanzjarja kellu effett prattikament fuq iċ-ċentri finanzjarji ewlenin u heżżet il-pedamenti ta’ wħud mill-pilastri finanzjarji internazzjonali. Dan kollu jaf il-bidu tieghu fi prattiċi ta’ self fuq propjeta’ fl-Istati Uniti li ma kenux sostenibbli.

Biex wieħed jixtri propjeta’ ħafna drabi jmur jissellef minn bank jew istituzzjoni finanzjarja. Il-bank isellfek il-flus, imbagħad hu jissellef ma’ istituzzjonijiet ta’ investiment speċjalizzati. Sakemm il-prezz tal-propjeta’ kien dejjem tiela’, u sakemm ir-rati ta’ imgħax kienu neżlin jew baqgħu baxxi, ma nqala xejn. Pero l-għawġ beda hekk kif in-nies bdew iħossu l-effetti ta’ rati ta’ imgħax li bdew telgħin mill-ġdid, ekonomija li bdiet tbatti, u allura bdew isibuha diffiċli biex jagħmlu l-pagamenti dovuti, din il-‘magna perfetta’ bdiet tieqaf. Il-banek minn naħa tagħhom bdew iħossu l-problema ta’ likwidita’ u s-sistema finanzjarja daħlet f’ċirku vizzjuż.

Irrid ngħid li r-rispons tal-Gvernijiet, Banek Ċentrali u l-awtoritajiet kien wieħed deċiż u immedjat. Sa’ llum stess għadna kif smajna li l-Banek Ċentrali ewlenin naqqsu r-rati ta’ l-imgħax f’mossa konġunta u rari, pero li tindika kemm id-dinja qed tieħu din il-krizi b’serjeta’.

Jidher li s-sistema finanzjarja Maltija hija mħarsa minn din il-kriżi u l-istituzzjonijiet finanzjarji Maltin huma esposti b’mod limitat. Dan ma jfissirx li m’għandniex nibqgħu nużaw l-akbar kawtela. Kien dan il-messagg principali tal-Ministru tal-Finanzi, Tonio Fenech, illejla meta ta spjega dettaljata. Hadt gost nisimghu u tghallimt. Ma nistax nghid l-istess fuq l-Deputat Mexxej tal-MLP, Anglu Farrugia, li fid-diskors tieghu bazikament allega li l-istqarrija tal-Ministru Fenech hija paraventu ghall-falliment ekonomiku tal-Gvern !

Voices - Tell me why ?

Fi tmiem il-gimgha attendejna ghall-kuncert Voices li din is-sena wasal fl-10 edizzjoni tieghu. Bhas-soltu kien kuncert mill-aqwa. Minkejja li f’dawn l-ahhar snin drajna b’kuncerti ta’ uhud mill-aqwa esponenti tal-muzika internazzjonali, xorta dan il-kor ta’ 200 ruh, kollha kemm huma voluntiera, baqa’ jigbed folol kbar ta’ nies ghall-kuncerti li jorganizza darba kull sentejn. Din is-sena il-kuncerti kienu mqassma fuq 10 serati u kollha kienu mimlijin daqs bajda.

L-ghazla tar-repertorju bhas-soltu kienet wahda varjata u differenti mis-snin ta’ qabel. Kienet ghazla ta’ muzika li nahseb li kient tappella ghal gosti ta’ kulhadd. Muzika bhal Se Bastasse Una Canzone ta' Eros Ramazotti jew Rocket Man ta’ Elton John li aktar appellaw lili u lil Lourdes waqt li l-kanzunetti Grace Kelly u You can’t stop the beat izjed ghogbu lit-tifla Mattea.

Fil-break kelli cans nitkellem ftit ma’ l-organizzaturi. Qaluli li l-kor u l-banda ilhom mill-bidu tas-sajf ghaddejjin bir-rehearsals. Bhas-snin ta’ qabel dan l-impenn kollu minn grupp ta’ voluntiera qed isir biex jingabru fondi ghal bosta progetti socjali, fosthom centru ta’ taghlim imexxi mill-Caritas ghal madwar 50 resident f’San Blas.

Ghal din is-sena l-organizzaturi ghazlu t-tema ‘Tell me why? Domanda li z-zghazagh taghna ta’ spiss isaqsu lilhom infushom. Ghalfejn dan il-faqar? Ghalfejn din il-vjolenza? Ghalfejn id-droga ? Domandi li hafna drabi l-anqas ahna l-adulti ma’ nafu nwiegbu.

Ritratt: Darrin Zammit Lupi

Titjib fis-santwarji tal-annimali

Il-bierah kelli l-okkazjoni li niltaqa’ ma’ numru ta’ għaqdiet volontarji li jaħdmu fil-qasam tal-ħarsien ta’ l-annimali. L-attivita’ tal-bierah kienet konsegwenza wara li f’Mejju li għadda l-Gvern kien niehda skema li permezz taghha pogga ghad-disposizzjoni tal-NGOs li ghandhom santwarji tal-annimali €175,000 biex isir titjib fis-santwarji taghhom.

Il-proġetti li ġew sottomessi mill-għaqdiet volontarji, ghaddew minn proċess ta’ għazla li sar minn bord indipendenti maħtur minni u mmexxi minn Dr Austin Sammut. Bhala Gvern ghamilniha cara, u hemm qbil fuq dan anke mal-NGOs, li se naghtu sentejn sabiex is-santwarji tal-annimali f'pajjizna jigu up-to-standard. Izda mbaghad se jkollna nagixxu biex naghlqu s-santwarji li ma jkunux lahqu l-istandard.

Minn barra din il-mizura din is-sena nhedejna inizzjattiva ohra favur il-ħarsien u l-ġid tal-annimali. Bdejna flimkien mal-NGOs programm ta' neutering fuq klieb u qtates li jiggerrew barra. Ghal din l-inizjattiva bhala Gvern hrigna is-somma ta' madwar €175,000 li ntefqu biex jitħallsu l-veterinarji. B'hekk s'issa ġew neutered aktar minn 1,500 annimal.

Dawn huma uhud mill-inizjattivi li l-Gvern prezenti ha biex jghin lil bosta NGOs li jahdmu f'dan il-qasam tant importanti ta' pajjizna. L-ghajnuna tal-Istat hija wkoll rikonoxximent ghall-hidma kbira lil hafna volontiera jaghmlu sabiex ikunu mharrsa l-annimali.

Ghajnuna ghal kwalita' ghola

Il-bierah filghodu mort sal-impjanttal-Malta Dairy Products (MDP) fil-Ħamrun, impjant mill-aktar modern u li jien inqisu bħala wieħed minn ta’ quddiem nett, anzi vetrina, tat-titjib li sar fl-agro-industrija Maltija fl-aħħar snin. Fl-ahhar erba' snin l-MDP investiet xejn anqas minn €10M biex titrasforma dan l-impjant ghal wiehed li jilhaq l-istandards ewropej.

Mort l-MDP għax propju din il-kumpanija hija waħda mill-benefiċjarji ta’ fondi mill-Unjoni Ewropea maħsuba għall-titjib fl-ipproċessar u promozzjoni ta’ prodotti. Bil-fondi li hadet l-MDP issa se jkollha makkinarju li se jghinha tintroduci sensiela ta' yogurts godda fuq is-suq lokali

Jien kelli okkazjoni ngħid kif dawn il-flus se jagħtu lis-settur agrikolu valur miżjud li jgawdi minnu l-proċessur, il-bidwi, r-raħħal u fuq kollox il-konsumatur li se jkollu prodott ta’ kwalità ogħla skond in-normi ta’ l-iġene u konformi ma’ standards Ewropej. Fost il-kumpaniji li gawdew il-bierah insibu kumpanija li tiproduci t-tadam, ohra li trabbi l-fniek, kumpanija li tiproduci l-inbid, ohra li tiproduci zejt taz-zebbuga u ohra li tiprocessa laham lokali.

Fl-istess attivita’ ħabbart ukoll li fit-tieni pjan għall-iżvilupp rurali li jkopri s-snin mill-2007 sal-2013 hemm allokati għalih madwar €100 miljun. ghall-perjodu 2004-2006 kellna €33M. Meta tqabbel l-ammont li kellna ghall-ewwel perjodu u l-perjodu ta' issa ssib li fil-fatt se jkollna zieda ta' 8%. Dan huwa settur li ghamel bidla kbira f'mument fejn ma kellux biss jikkompeti f'suq hieles imma qed ikollu jiffaccja ukoll l-isfida taz-zieda fil-prezzijiet tal-ghalf u z-zejt.

Dak kien zmien !

Il-bierah filghaxija kelli okkazzjoni li geghlitni nifhem kemm qed nixjieh ! :) Kelli re-union tal-membri tal-choir tal-Parrocca ta' San Girgor, Sliema. Gew hafna mill-membri ta' dak iz-zmien. Uhud sfortunatament m'ghadhomx maghna. Hadna gost niltaqghu wara hafna snin. Flimkien ma' huti kont membru fil-choir, apparti li kont ghal zmien twil abbati fl-istess parrocca. Dak iz-zmien konna skoss tfal fil-Parrocca ta' San Girgor, imma llum il-parrocca, u kwazi tas-Sliema kollha, saret kwazi centru tal-anzjani !

Ma waqafniex nirrakontaw il-hmerijiet li konna naghmlu ta' tfal li konna. Kulhadd ghadu jiftakar li waqt ir-rehearsals tal-choir bosta drabi Ms.Baldacchino li kienet d-direttrici tal-kor kienet tispicca tkeccini 'l barra ghax inkun qed inparla jew naghmel xi cajta goffa ! "George u Charles barra !" Charles Azzopardi li llum jahdem il-BOV, imma dak iz-zmien kien il-percimess mieghi.

Id-diskors waqa' fuq kif konna nghixu ahna u kif jghixu llum t-tfal taghna. Omm minnhom qaltli "Ma kellna xejn u konna niehdu gost b'kollox, illum t-tfal ghandhom kollox u ma jafu jiehdu gost b'xejn!" Hafna mill-membri kienu tfal tal-haddiema. Konna niehdu gost b'affarijiet semplici u nfittxu attivitajiet fi grupp bhal l-kor stess, hikes u ghum. Iz-zmien jinbidel u nbdilna ahna ukoll.

Frott b'xejn ghat-tfal fl-iskejjel primarji.

Ħadt gost li waqt il-laqgħa ta' llum tal-Kunsill tal-Ministri tal-Agrikoltura ta’ l-UE tennejt l-appoġġ ta' Malta għall-proposta tal-Kummissjoni Ewropea biex jingħataw frott u ħxejjex b’xejn lit-tfal fl-iskejjel primarji.

Il-Kummissjoni Ewropea qed tipproponi li tiffinanzja sa’ 75% ta’ l-ispiża biex dan il-faxx ta' studenti Maltin u Għawdxin jingħataw frott u ħxejjex fl-iskejjel primarji. Nhoss li din il-proposta hija miżura konkreta li permezz tagħha nistgħu ngħallmu lill-ġenerazzjonijiet futuri l-ħtieġa ta’ nutrizzjoni bbażata fuq frott u hxejjex. Sfortunatament f'pajjizna ghandna rata gholja ta' tfal bi problema ta' hxuna zejda u hemm bzonn programm aktar aggressiv bejn l-awtoritajiet kollha biex innaqqsu din il-problema.

Enfasizzajt fuq il-ħtieġa li fl-implimentazzjoni ta’ din l-iskema jkun hemm biżżejjed flessibilita’ lill-iStati Membri biex jimplimentawha. Shaqt ukoll li l-flus ghandhom jitqassmu lill-pajjizi li l-aktar ghandhom rata gholja ta' obesita' fost it-tfal. Din l-inizjattiva għandha twassal sabiex it-tfal jiżviluppaw apprezzament ukoll għal mod li bih ikun ġie prodott l-ikel ipprovdut u appellajt biex id-diskussjoni dwar din il-proposta ma ddumx ma tkun konkluża mill-Unjoni Ewropea.

Tibdil fil-Klima - Htiega ta' impenn serju

Jekk qatt kien hemm bżonn ta’ konferma tas-superfiċjalita’ tal-Partit Laburista, wieħed għandu jara kif l-MLP qed jittratta tema importanti u sensittiva bħalma hi t-Tibdil fil-Klima. Leo Brincat il-bierah ħareġ stqarrija oħra, l-aħħar waħda minn sensiela, fejn jirrepeti li jrid jara impenn izda sfortunatament bl-ebda mod mhu jimpenja ruhu biex jissuggeriixxi x'tip ta' mizuri ghandu bzonn jiehu pajjizna biex inaqqas il-volum tal-carbon dioxide.

Tajjeb wiehed ifakkar li l-Gvern ftit tal-gimghat ilu hatar kumitat ta’ esperti biex iħejji rakkomandazzjonijiet għal strateġija nazzjonali li twassal għall-implimentazzjoni ta’ mizuri konkreti li jnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u l-generazzjoni ta' energija nadifa. U dan il-kumitat ltaqa anke ma' Leo Brincat biex jisma ideat ta' mizuri. Leo Brincat qal biss li hemm bzonn nillegizlaw biex l-istrategija nkunu certi li tigi mplimentata. Grazzi ! U sadanittant x'tahseb li ghandhom ikunu l-mizuri li dik l-istrategija ghanda tirrakkomanda ??

Fl-istqarrija tal-bierah Brincat rega rrepeti li "Hemm bzonn li nghaddu mit-tfassil ta’ pjani u strategiji ghall infurzar taghhom u ghall kontabbilita’ u t-trasparenza f’dawn l-oqsma." Ovvja li naqblu li galadarba jkollna strategija nazzjonali irrid naraw kif il-mizuri ta' dik l-istrategija jigu mplimentati u jkun hemm kontabilita', imma l-ewwel hemm bzonn li kulhadd, inkluz Leo Brincat jikkontribwixxi halli jkollna dik l-istrategija. Issa mhux se noqghod nikritikah li waqa ghac-cajt meta xi gimghat ilu talab pubblikament biex jitwaqqaf kumitat ta’ esperti meta konna ilna gimghat li waqqafnih !

Id-dikjarazzjoni tal-bierah hija konferma oħra, jekk għad hemm bżonn, li l-għan tal-MLP huwa wieħed - dak li jibqa’ gallerija u ma’ jipproponi xejn bħala mizuri konkreti għall-istrateġija, biex ma jmurx jidher ikrah ma' xi sezzjoni tal-poplu. Bhas-soltu jrid imexxi minghajr ma jahraq idejh !

Tama ghall-anzjani

Il-bierah filghaxija attendejt il-funzjoni fejn Patri Joe Caruana O.F.M. ha l-pussess bhala l-kappillan il-gdid tal-Parrocca tas-Sacro Cuor gewwa tas-Sliema. Il-funzjoni li tmexxiet mill-Arcisqof Paul Cremona kienet kwazi fl-istess jum li 90 sena ilu din il-Parrocca nghatalha l-ewwel kappillan. Il-komunita' parrokjali nbidlet sew minn dakinhar. Dakinhar tas-Sliema kienet ghada zona gdida b'familji kbar fin-numru izda zghar fl-eta', illum il-kontra familji zghar b'hafna anzjani.

Hadt gosta li l-Kappillan il-gdid semma fil-messagg qasir tieghu l-htiega li l-komunita' tahdem aktar biex tghin lill-anzjani jirbhu s-solitudni li hafna minnhom ikollhom. Miz-zjajjar tieghi fid-djar hafna drabi anke jien ninhasad kemm ghandna anzjani li jghixu wahedhom u ftit ikollhom kuntatt ma' nies ghal zmien twil. Gieli jispiccaw jghidulek "Iva, oqghod ftit iehor" sforz kemm ikunu jixtiequ li jibqghu jghidu kelma.

Fil-bibita ta' wara l-funzjoni li saret fil-kazin tal-Banda Sliema, hadt l-opportunita', fil-ftit minuti li kelli, naqbad proprju dan is-suggett tas-solitudni tal-anzjani u nirringrazzjah li semma din it-tema. Lil Patri Joe spjegatlu kemm nixtieq li xi darba go Tas-Sliema jinbeda l-progett socjali "Addotta Anzjan", programm volontarju organizzat li jaghti l-opportunita' liz-zghazagh jew familji zghazagh jaddottaw persuna anzjana li tkun tghix wahedha. B'hekk dik l-anzjana ghallanqas f'numru ta' granet fil-gimgha jkollha lil xi hadd li jzurha, li jkellimha u jara jistax jghinha fil-bzonnijiet taghha. Dan biex inkomplu anke nibnu fuq il-programmi li diga waqqaf il-gvern, li ghalkemm tajbin ovvjament huma limitati. B'hekk inkunu qed nirbhu l-akbar problema li ghandhom uhud mill-anzjani taghna, is-solitudni.

M'ghandix dubju li Patri Joe, li kif qalli anke Chris Said, qatta zmien twil fis-Seminarju ta' Ghawdex, u kien organizzatur kbir maz-zghazagh, issa se jaghraf ukoll jiddedika hsibijietu u hinu ukoll ghall-bzonnijiet tal-komunita' gdida li giet fdata lilu, fosthom lil dik anzjana. Minn hawn ghal darb'ohra nsellimlu u nawguralu l-hidma t-tajba.

Triq twila

Fl-ahhar granet attendejt il-laqgha nformali tal-Ministri tal-Agrikoltura tal-UE, li saret gewwa l-belt ta’ Annecy hdejn l-alpi ta’ Franza. Irrid nghid li dawn il-laqghat informali, li kull Presidenza torganizza matul il-Presidenza taghha, hafna drabi jaghtu l-opportunita’ lill-Ministri tal-pajjizi msiehba tal-UE fejn isir qsim ta’ esperjenzi u bidu ta’ hidma bilaterali ferm aktar mill-laqghat formali li jkun hemm kull xahar.

Dawn il-laqghat jaghtu opportunita’ ukoll lill-pajjiz li jkun qed jospita juri r-realta’ tal-attivita’ agrikola tieghu. Il-Ministru Franciz tal-Agrikoltura, Michel Barnier, (ex Kummissarju tal-UE ghall-Politika Regjonali) ma qghadx lura milli jorganizza programm intensiv biex jlghaqqana mal-esperjenza tal-bdiewa u r-rahhala taz-zona muntanjuza ta’ Savoia. Sahansitra hadna nimxu fil-muntanji u gabna wicc imwicc ma’ familja li trabbi l-baqar ghall-halib fil-muntanji. Biex inkun onest il-mixja kienet wahda ta’ strapazz u moment minnhom ma hsibtx li se naghmilha ! Imma ppersistejt u wasalt ! Jekk xejn ikkonvincejt ruhi li ghandi bzonn nibda mill-gdid naghmel l-ezercizzju fiziku. Ma jghixux hajja facli. Jiffacjaw problemi ta’ access, spejjez aktar anke biex jghammru l-facilitajiet ghall-bhejjem kif ukoll spejjez ta’ transport biex jitrasferixxu lill-baqar f’zoni ohra fix-xitwa.

Matul dawn il-laqghat ikun hemm ukoll diskussjoni ‘formali’. Din id-darba kienet dwar il-futur tal-Politika Agrikola Komuni wara l-2013. Fid-diskors tieghi shaqt li l-UE ghanda zzomm programm ta’ ghajnuna ghaz-zoni l-aktar zvantaggati bhal dawk tal-muntanji jew bhal art agrikola ta’ pajjizna fejn il-biedwi jiffacja diffikultajiet akbar minhabba n-nuqqas ta’ provista adegwata ta’ ilma u bicciet ta’ art zghar. Tkellimt ukoll fuq id-diffikulta li r-rahhala ta’ pajjizna jiffacjaw minhabba li pajjizna huwa kwazi totalment dipendenti fuq pajjiz ohra ghall-ghalf ghall-bhejjem u dan ifisser spejjez aktar anke ghax zdiedu l-ispejjez tat-trasport. Il-Ministri kollha esprimew ruhhom fuq is-suggett. Hargu hafna punti, uhud minnhom kontrastanti. Zmien fadal biex wiehed jiddiskuti imma l-process inbeda.

Falza stikka

Wara break mhux hazin, back to blog ! Nhar il-ħadd li għadda l-gurnal tal-MLP Il-Kullħadd ppublika b’tant prominenza storja li allegat li fil-mizbla tal-Magħtab dieħel ammont ta’ skart iġġenerat mill-industrija tal-kostruzzjoni. Din l-allegazzjoni ġiet ripetuta wkoll fil-ġurnal elettroniku tal-MLP, MaltaStar.com.

Din is-suppost scoop mhi xejn ħlief hlieqa nfondata! It-trakkijiet kienu qegħdin iġorru tafal u mhux materjal tal-bini. Tajjeb wiehed ikun jaf li biex isiru l-engineered landfills wiehed irid jaghmel 5 saffi ta' protezzjoni li wiehed minnhom jista jkun GCL (Geosyntetic Clay Liner) jew tafal. Dan il-GCL jinxtara €5 ghal kull metru kwadru ! Biex tifranka l-flus imma fl-istess hin l-istess protezzjoni il-WasteServ tiprova kemm jista jkun tutilizza t-tafal naturali li jiswa anqas.

Peress li f’Malta m'hawnx hafna siti minn fejn jista’ jinqala’ dan it-tafal, u wiehed mhux dejjem isibu meta jkollu bzonnu, WasteServ hafna drabi tixtri dak li ssib fis-suq lokali li jkun qed jinqala minn postijiet li jkunu qed ikunu skavati. Għal dan il-ghan, u peress li dan il-materjal għandu valur għall-engineering tal-landfills, WasteServ ma timponiex ħlas talli jinġieb u jitwassal fuq is-sit tal-WasteServ. Infatti, t-tafal diġa beda jidħol għal dan l-iskop, u bejn Jannar u llum intuzaw madwar 61,000 elf tunnellata ta’ tafal.

Niddejjaq li l-Opposizzjoni sa llum ghad ma tridx taccetta l-bidla kbira li sar f'pajjizna f'dan il-qasam. Dak li sar ma sarx ghan-Nazzjonalisti izda sar ghal kulhadd. Kull ma kellu jaghmel il-gurnalist qabel ma jharbex, kien li jiccekkja l-fatti.

Phelps il-Bullet

Michael Phelps dalghodu rebah it-tmien medalja tad-deheb tieghu fl-Olympics ta' Beijing biex issa kiser ir-rekord ta' Mark Spitz li kien rebhah 7 fl-1972. Dalghodu rebah bhala parti minn team fil-4x100m medley. S'issa rebha b'kollox 14-il midalja tad-deheb fl-Olimpiadi, 16 b'kollox.

Kienet tigrija li poggiet lil Phelps ta' 23 sena fl-istorja tal-Olimpiadi, ghallanqas dawk moderni. It-team Amerikan qiesu ried jaghmilha bil-kbir ghax irnexxielu ukoll jistabbilixxi world record time b'hin ta' 3 minuti u 29.34 secondi. Il-midalja finali tieghu ma kenitx minghajr diffikulta. Qabez ghat-third leg tal-butterfly bit-team Amerikan fit-tielet post imma rnexxielu jgibhom fil-vantagg.

Ghogobni l-kumment ta' Phelps wara t-tigrija : "Nothing is impossible. With so many people saying it couldn't be done, all it takes is an imagination." Xi spirtu dak ! Ghandu kuragg aktar u aktar meta tiftakar li Michael meta kien teenager kien ibghati mill-Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. Fl-Olimpiadi ta' Sydney fl-2000 fl-eta' ta' 15-il sena kien sar l-izghar ghawwiem Amerikan li qatt irraprezenta lil pajjizu.

Phelps maghruf bhala l-Baltimore Bullet fl-eta' ta' 23 sena, ghandu futur quddiemu. Ghadu zghir bizzejjed biex izid ir-rebh ta' aktar midalji ma' ghonqu fl-Olimpiadi ta' Londra tal-2012 !

Nsellimlek Joe

Din il-gimgha halliena Joe Mercieca, lecturer magħruf tal-ġurnaliżmu, u wieħed mill-ġurnalisti veterani. Joe ħadem fost l-oħrajn għal 16-il sena sħaħ ma' The Times. Joe, li miet fl-eta' ta' 63 sena, mhux biss kien jagħti lectures fil-Komunikazzjoni fl-Universita' ta' Malta iżda serva wkoll bħala Koordinatur ta' l-Istudji tal-Ġurnalizmu fiċ-Ċentru għat-Teknoloġija tal-Komunikazzjoni fl-istess Universita'.

Ili naf lil Joe minn mindu kelli xi 16-il sena meta bdejt inkun attiv fl-SDM. Kont immur l-Ambaxxata Amerikana, fejn huwa kien jahdem bhala Ufficjal għar-Relazzjonijiet Pubbliċi, nissellef xi kotba jew materjal viziv iehor u kont niehu gost inkellmu. Kien jitkellem b'passjoni izda car u korrett fi kliemu. Kellu pinna mirquma u trasparenti.

Bqajt okkazjonalment inzomm kuntatt mieghu. L-akbar dizappunt li kellu kien dak li fil-perjodu li kien Kap tat-Taqsima tal-Aħbarijiet tal-PBS ma kienx irnexxielu jirriforma dik li kienet bejta ta' gurnalista b'agenda favur il-partit Laburista. Ma riedx jibni newsroom li tara kulur wiehed izda ried li l-gurnalisti tal-PBS, kif qalet gurnalista tal-PBS stess, "to report simply, without inventions, without omissions, everything that is true". Dak iz-zmien Joe ghadda minn zmien difficli anke ghax kien hemm min fetah il-kanuni tieghu fuqu.

Ezempju ta' solidarjeta'

It-traġedja li laqtet lill-persuni li kienu fuq il-lanċa tas-sajd Simshar għadha fuq fomm kulħadd. Disgrazzja kbira li ħalliet ferita fost il-familjari tal-vittmi ta’ din id-disgrazzja kif ukoll fost il-komunita’ ta’ sajjieda Xlukkajri.

Kif diġa kelli okkazjoni ngħid, minn din it-traġedja hemm x’wieħed jitgħallem, mhux l-anqas l-ezempju ta’ solidarjeta’ li taw is-sajjieda hekk kif ġew iffaċjati b’dizgrazzja kbira. B’sodisfazzjon ngħid li issa li għaddew ftit jiem mhux ħazin minn din id-dizgrazzja, dawn l-atti ta’ solidarjeta’ għadhom ma ntemmux u kien ta’ pjaċir għalija li l-bierah filgħodu zort lil wieħed mis-sajjieda veterani f’Marsaxlokk, Toni Carabott li kien għaddej b’maratona ta’ rbit ta’ snanar bl-iskop li jinġabru fondi għall-familjari tal-vittmi tas-Simshar. Wara li zort lil Toni, mort ukoll inzur lil Simon Bugeja li qed jirkupra d-dar.

Irrid infakkar li l-Ministeru, flimkien maz-zewġ Koperattivi tas-Sajd ewlenin, niehda fond fejn wieħed jista’ jgħin lill-familjari tal-vittmi ta’ din id-dizgrazzja. Il-kontijiet bankarji huma kif ġej:
Bank of Valletta plc Numru tal-Kont 40017401487; u
HSBC Bank Malta plc Numru tal-Kont 089020028050.

Il-ġest ta’ Toni huwa ta’ min ifaħħru, ghax permezz tieghu ngabru madwar €8,500. Il-Koperattivi tas-Sajjieda diga gabru bejniethom mal-€16,000. Dan hu s-sabiħ tal-poplu Malti. Poplu passjonali, li ma jiddejjaq xejn jargumenta fuq kollox. Pero poplu li f’mument ta’ diffikulta’ ssibu lest li jgħinek u jagħtik minn tiegħu.

Jekk għall-inqas nieħdu dan l-ezempju minn din id-dizgrazzja, nkunu qed naċċertaw li t-traġedja tas-Simshar ma seħħitx għalxejn.

Prosit Blues !

Il-bierah filghaxija mort nara l-loghba waterpolo Sliema vs Neptunes flimkien mat-tifla. Irbahna kontra r-rivali eterni bl-score ta' 12-10, biex b'hekk issa r-rebh tal-kampjonat, wara 4 snin, jidher aktar vicin.

Kienet loghba kombattuta ghalkemm is-Sliema dejjem kienu minn fuq. B'mod generali kienu kkoncentrati, ghalkemm kien hemm mumenti specjalment fit-tielet sessjoni fejn tilfu l-koncentrazzjoni u qalghu goals li setghu facilment gew evitati.


Laghab loghba eccezzjonali l-goaler tas-Sliema, Josie Cachia li salva diversi shots. Laghab ukoll loghba tajba l-Ungeriz Rajmund Fodor. Ghogobni fil-mumenti li kien uzat, iz-zaghzugh Daniel Paolella, t-tifel ta' Peter, l-ex player u coach tas-Sliema.

Biex inkun onest meta jilghabu Sliema kontra Neptunes ghadni nkun ecitat. Ir-rivalita' bejn il-hbieb hija qawwija. Hekk kif spiccat il-loghba bghatt xi erba' smss lil xi hbieb li s-soltu jibghatuli xi botti ! Issa d-daqqa tieghi. Prosit Blues !

Clean-Up fil-Mellieha

Il-bierah filghodu mort sal-Mellieha fejn il-Kunsill Lokali t'hemmhekk organizza Clean-Up. Hadu sehem diversi ghaqdiet tal-lokal u persuni. Impressjonanti x'gabru. Minn kollox ! X'hasra. Irrid nghid li fl-ahhar snin sar titjib, imma ghadni ma nistax nifhem kif f'pajjizna ghandna servizz b'xejn tal-Bulky Refuse u facilitajiet tas-Civic Amenity Sites u certi nies xorta jiddeciedu li jnittnu l-kampanja minflok ma juzaw servizzi bhal dawn.

Il-kwistjoni tal-indafa pubblika se tinghata priorita' fil-gimghat li gejjin. Fost affarijiet ohra se niehdu inizjattivi biex 1) ikunu nstallati madwar 1,200 litter bin gdid f'postijiet li huma mantenuti mill-Gvern Centrali u f'zoni turistici, 2) se ninfurzaw regolamenti aktar stretti fuq kif jitghattew it-trakkijiet tal-industrija tal-kostruzzjoni, 3) se nimpenjaw aktar nies biex jaghtu semhom biex jingabar l-iskart anke billi f'Ottubru se norganizzaw Clean-Up Weekend, 4) se ninstallaw numru ta' CCTVs f'postijiet fejn jintefa hmieg u 5) se norganizzaw kampanja aggressiva fuq il-media favur l-indafa.

Fost it-Taqsimiet li jaqghu taht il-Ministeru tieghi hemm il-Cleansing Services Department li jaghmel xoghol tajjeb hafna, ghalkemm irrid nammetti li hemm fejn wiehed jista jtejjeb anke b'uzu ta' aktar makkinarju. Il-haddiema jaghtu semhom imma anke l-bierah esprimew mieghi d-dizzappunt taghhom li meta jkunu ghadhom kemm nadfu post, wara ftit dan jerga jsir mandra.

Irridu nkomplu nfehmu bis-sewwa imma rriedu nkunu lesti ukoll li nfehmu bid-dnewwa lil dawk li huma egoistici u jtellfu mis-sbuhija ta' pajjizna. Anke hawn hemm bzonn il-hidma tal-hafna.

Cerimonja mpressjonanti !

Għadni kif rajt iċ-ċerimonja ta’ l-inawgurazzjoni ta’ l-Olimpjadi ta' Beijing, waqt li qed nghum fil-karti fl-ufficcju. Ċerimonja impressjonanti! Laqatitni l-precissjoni ta' dawk l-mijiet jew mhux eluf ta' nies fil-parti tal-bidu, specjalment kif issinkronizzaw id-dawl tal-countdown mad-daqqiet fuq l-ispeci ta' tnabar.

L-istennija għaddiet u llum bdiet id-29 edizzjoni tal-logħob olimpiku. Iċ-Ċina għamlet li setgħet biex dawn il-logħob iservu ta’ vetrina għall-progress li għamel dan il-pajjiz fl-aħħar snin. Mill-lenti ta’ perit, irrid ngħid li b’dan il-logħob iċ-Ċinizi bnew ukoll ftit ġawhar arkitettoniku, bħalma hu l-istadium olimpiku.

Nittama li l-ħmistax li ġejjin ikunu festa ta’ sport, pero ma jistax jonqos li l-argumenti politiċi marbutin maċ-Ċina ma jsirux ukoll. Mill-jum li fih intgħazel Beijing biex jospita l-logħob, smajna fuq li smajna fuq ir-rekords tad-drittijiet tal-bniedem taċ-Ċina, speċjalment fir-rigward tal-oppressjoni fit-Tibet.

Nemmen li dawn huma issues li wieħed għandu jitkellem fuqhom u jinsisti għal soluzzjonijiet pero nemmen ukoll li l-isport għandu wkoll rwol importanti x’jaqdi, lil hinn mill-politika. L-olimpjadi huma mezz importanti kif iġib persuni, aktar milli pajjizi, jikkompetu ma’ xulxin f’atmosfera ta’ għaqda. Ninnota b’dispjaċir li għad hawn atleti li jippruvaw jirbħu billi jqarrqu pero fiduċjuz li l-mediċina sportiva għamlet passi kbar fil-ġlieda tagħha kontra min iqarraq.

Nittama li l-jiem li ġejjin iwasslu biex kulħadd jirbaħ il-midalja tad-deheb – tal-lealta’, tal-għaqda u tal-komeptizzjoni ġusta.