Progett iehor fin-naha t'isfel !

F’Jannar se nifthu l-Park tan-Natura fi Xrobb l-Għaġin. Din hija zona verament sabiha lejn in-naha t’isfel ta’ pajjizna. Xrobb l-Ghagin hija bicca art forma ta’ lsien fuq il-bahar (peninsula) u fiha ‘l fuq minn 150 elf metru kwadru. Fuq parti minn din l-art originarjament kien hemm ir-relay station tad-Deutche Welle, li appena gie vakat spicca taht il-mira tal-vandali. Parti sostanzjali minn dik il-binja issa giet restawrata sabiex tilqa fiha centru ghall-apprezzament tas-sistemi ekologici ta’ pajjizna. Centru mghammar anke b’hostel li jista jilqa go fih mat-30 persuna. Dan se jaghti l-opportunita’ lil tfal u zghazagh iqattghu granet jghixu f’din iz-zona verament sabiha u fl-istess hin jsiru aktar konxji tal-wirt naturali ta’ pajjizna.

Dan huwa progett kongunt bejn il-Gvern u n-Nature Trust iffinanzjat b’fondi mill-EEA, mill-Gvern Norvegiz, il-Gvern Malti u anke l-HSBC. Dan huwa progett maqsum fuq tlett fazijiet. L-ewwel zewg fazijiet, li jinkludu t-thawwil ta’ madwar 15,000 sigra u c-centru se jitlestew fil-granet li gejjin, filwaqt li t-tielet fazi se tinkludi Centru ta’ Riabilitazzjoni ghall-Annimali tal-Bahar, liema centru jinfetah fl-2012.

Ic-centru se jaghmel uzu minn bosta energy efficiency features, inkluz l-installazzjoni ta’ sun pipes, l-installazzjoni ta’ trattament tad-drenagg halli l-ilma jintuza ghat-tisqija u l-ilma ghat-toilets, l-installazzjoni ta’ double insulation windows u l-generazzjoni ta’ energija nadifa permezz ta’ pannelli fotovoltaici halli nisfruttaw ix-xemx kif ukoll energija nadifa mir-rih permezz ta’ turbini.

Dan huwa progett ezempju ta’ x’jista jsir meta jinghaqdu flimkien Gvern, NGOs u Privat biex flimkien jahdmu ghal progetti ambjentali. Dan huwa ezempju iehor ta’ progett konkrett ghan-naha t’isfel ta’ Malta. Meta ftahna l-gnien ta’ Qui-si-Sana kien hemm bhas-soltu kritika li bhala Ministru naghmel biss progetti fuq il-kostitwenza tieghi. Ha niddikjara minn issa: Mhux se nkun kandidat fuq M’Xlokk elezzjoni ohra, allavolja ghamilt ukoll il-progett tal-promenade ta’ M’Xlokk li jkun it-tlett fazijiet tax-xoghol fuqu se jitlestew ukoll dalwaqt !

Lejn aktar uzu tal-gass

F’dawn il-jiem ta’ kalma relattiva, il-kwistjoni tad-distribuzzjoni taċ-ċilindri tal-gass kienet fiċ-ċentru tal-attenzjoni tagħna. M’inix beħsiebi nuża dan l-ispazju biex nidħol fil-mertu tal-kwistjoni anke għax il-Gvern diġa ddikjara li se jkun qed ikompli bid-diskussjonijiet fil-ġimgħat li ġejjin. Pero rrid nieħu spunt biex nitkellem fuq kif l-użu tal-gass jista’ jkompli jitwessa’ u jitjieb fis-snin li ġejjin.

L-użu tal-gass f’pajjiżna s’issa kien wieħed limitat. Fl-opinjoni tiegħi s-suq liberalizzat tal-gass għandu jwassal għall-iżvilupp ta’ swieq ġodda ta’ fejn jintuża l-gass, li f’ħafna każijiet joffri alternattiva li tirrispetta aktar l-ambjent. Biżżejjed insemmi oqsma bħalma hu l-autogas, l-installazzjoni ta’ gas storage kemm f’residenzi kif ukoll f’azjendi kummerċjali kif ukoll l-użu tal-gass biex jitħaddem apparat domestiku bħalma huma l-airconditioners. Dan kollu nistghu anke naghmluh bl-introduzzjoni ta’ gas networks fit-toroq taghna.

Sfortunatament ghad hemm biza xi kultant ghall-uzu tal-gass mill-konsumaturi. Fil-verita’ illum hafna mill-appliances ghandhom safety features hafna aktar minn adegwati. Ghad hemm biza ukoll ghall-hazna tal-gass f’reservoirs jew anke id-distribuzzjoni ta’ gass permezz ta’ pajpijiet. Fil-fatt hemm ferm anqas periklu f’hazna ta’ gass bhal din aktar milli l-hazna ta’ gass f’numru ta’ cilindri mqeghda hdejn xulxin.

Nittama li s-sena l-ġdida ġġib magħha l-iżvilupp ta’ dan is-suq tant importanti kemm gaħll-konsumaturi, għall-ambjent tagħna u għal pajjiżna. Biex naslu hemm, hemm bzonn ukoll li l-awtoritajiet jaghmlu l-ahjar taghhom biex jiffacilitaw dan l-izvilupp.

Ma jistghux jiccelebraw il-Milied

Filwaqt li ahna qeghdin niccelebraw dawn il-granet tal-Milied fil-kumdita' ta' djarna u l-knejjes taghna, naghmlu tajjeb li niftakru f'dawk l-insara madwar id-dinja li ma jistghux jiccelebraw din il-festa tant importanti ghax huma persegwitati bil-kbir. Fost dawn insibu lill-insara fl-Iraq li bhalissa ghaddejjin minn perjodu verament ikrah ta' persekuzzjoni mill-Musulmani. Bosta membri ta' din il-komunita' antika hafna fl-Iraq, sahansitra qed ikollhom ihallu pajjizhom ghax qed jisfaw attakkati fi djarhom jew anke fil-knejjes taghhom.

Nofs il-populazzjoni nisranija fl-Iraq, li sal-invazzjoni tal-2003 kienet tlahhaq kwazi mal-miljun u nofs diga halliet l-Iraq. Il-grupp Al Qaeda wissa li jrid jeqred lill-Insara "kull fejn jinsabu". Ix-xahar li ghadda kien hemm diversi attakki fil-belt kapitali Baghdad u l-belt ta' Mosul. L-armata tghid li "ftit tista taghmel" biex tiprotegi lil din il-komunita'. Effettivament hafna nsara jibzghu li l-armata stess hija komplici, u jekk mhux komplici zgur li mhux lesta tispicca fin-nofs ! Dan minkejja li l-kostituzzjoni Iraqqina titkellem fuq liberta' tal-espressjoni anke ghall-minoranzi etnici jew religjuzi.

Uhud mill-familji harbu lejn it-Turkija, is-Sirja jew il-Kurdistan. Ohrajn spiccaw jissakru fil-monasteri nsara. Familji shah spiccaw ippakjati fi spazji zghar fil-monasteri. Il-monasteru ta' San Mattew, wiehed mill-eqdem monasteri fid-dinja, spicca ppakjat bir-refugjati, fejn wiehed jista jsib sahansitra familja ta' 15-il persuna tghix f''kamra wahda ! Minkejja li fl-2008 il-Milied kien gie dikjarat bhala festa nazzjonali, hafna nsara jispiccaw jiccelebraw il-Milied b'mod klandestin. Is-sena li ghaddiet fil-belt ta' Kirkuk lanqas il-quddiesa ta' lejliet il-Milied ma setghet tigi ccelebrata ghax l-Insara kienu attakkati anke fil-knejjes taghhom.

Ghalhekk meta nkunu migbura ghall-ikla tal-milied din is-sena ejja nghidu talba wkoll ghal dawn l-insara, li bhalna jixtiequ jiccelebraw il-migja tal-Mulej fil-kwiet ta' djarhom izda ma jistghux.

Going electric

Il-bierah f’Lisbona ffirmajt ftehim ta’ kollaborazzjoni mal-Portugall fil-qasam tal-mobilita’ elettrika sabiex fix-xhur li gejjin nibdew naraw zviluppi li jwasslu ghall-introduzzjoni ta’ vetturi elettrici moderni fis-suq taghna. Fost affarijiet ohra ghandna naraw il-bidu tal-implimentazzjoni ta’ network ta’ charging points ghall-vetturi elettrici f’pajjizna.

Bhala rizultat tal-impenn tal-Gvern Portugiz, l-kumpanija Renault-Nissan ddecidiet li tuza minn tal-ewwel lil Portugal ghat-tnehdija tal-electric cars li behsieba tohrog fl-2011. Dalghodu kelli l-opportunita’ nsuq jien ukoll din il-karozza fit-toroq ta’ Lisbona. Hallietni tassew impressjonat. Ghandha drive verament smooth u verament spazjuza. Meta kont qed insuq waqaft ukoll hdejn wiehed mis-sensiela ta’ charging points li hemm fit-toroq ta’ Lisbona u ccargjajt il-karozza.

Is-sena d-diehla u s-sena ta’ wara hu mistenni li fuq is-suq internazzjonali jkun hawn ferm aktar vetturi elettrici simili fid-daqs u l-ghamla tal-vetturi konvenzjonali. Dan grazzi ghall-investimenti enormi li qeghdin jaghmlu l-manifatturi l-kbar tal-karozzi madwar id-dinja. Kumpaniji kbar bhal Renault/Nissan, Vauxhall, Mitsubishi, Chrysler/FIAT diga habbru li lejn l-ahhar ta’ din is-sena jew matul is-sena d-diehla se jpoggu fuq is-swieq internazzjonali numru kbir ta' electric cars godda.

Tajjeb infakkru li 16% tal-emissjonijiet kollha li nsibu f’pajjizna huma kkawzati mill-karozzi. Hu rikonoxxut li l-karozzi elettrici ma jiproducux exhaust u jikkontribwixxu biss terz tal-carbon dioxide tal-karozzi konvenzjonali.

Waqt laqgha bilaterali li kelli ma’ Carlos Zorrinho is-Segretarju tal-Istat Portugiz ghall-Energija u l-Innovazzjoni stajt ukoll nikkonferma u nara b’ghajnejja l-importanza tal-uzu ikbar ta’ generazzjoni ta’ energija minn sorsi alternattivi. Il-Portugall tipproduci madwar 45% tal-energija totali taghha minn dawn is-sorsi nodfa u ghandha t-target li sal-2020 tipproduci sa 60% minn dawn is-sorsi. Ovvjament ghandhom vantaggi fizici li ahna ma ghandniex.

L-akbar sodisfazzjon

“Prosit hafna - to you George and your team - we need more of these though. I took my son there this morning !”, “Makes you want to be a child again to be allowed to play there ! A far cry from the playing fields as I remember them”, “Great stuff went to see it today. I hope the security cameras work and that there will be no vandalism”, “I love it, it looks wonderful from our balcony. Well done”. Dawn kienu uhud mill-messaggi li waslu ghandi bhala text messages jew fuq Facebook wara l-ftuh tal-gnien gdid fi Qui-si-Sana.

Se nitrasmetti dawn il-messaggi lil haddiema kollha li hadmu fuq il-progett. Kienu huma li hadmu kontra l-hin u kontra t-temp biex dan il-gnien tlesta fil-hin. Ridna li jitlesta issa halli t-tfal ikollhom ic-cans kollu igawduh f’dan il-perjodu tant sabih tas-sena. Kien hemm hafna minn dawk li kienu jigu jaraw ix-xoghlijiet ghaddejjin li kienu jaqghtu qalbhom li nlestuh fil-hin, izda d-determinazzjoni tal-haddiema rebhet. Stajt nara fuq wicchom sodisfazzjon kbir meta bhali raw dawk il-mijiet ta’ tfal igawdu dan l-ispazju. Xi trid aktar minn hekk fil-hajja !?

Kummenti li jaghtuk kuragg biex inkomplu bil-hidma b’inizzjattivi simili f’lokalitajiet ohra. Sa sena ohra rridu nlestu wkoll Patting Farm gewwa Ta’ Qali u Water Park gewwa Bugibba. Izda l-akbar park progettat li ghandna huwa l-Park tal-Familja gewwa Wied il-Ghajn bejn ic-Centru tar-Riciklagg u r-Razzetta tal-Hbiberija. Ghandu jkun park iehor ta’ kwalita’.

Tama gdida f'Cancun

Wasalt lura mill-laqgha dwar it-Tibdil fil-Klima tan-Nazzjonijiet Uniti f'Cancun nhar is-Sibt. Ghallanqas imxejna bicca ‘l quddiem mis-sena l-ohra f’Copenhagen. Ghallanqas din id-darba d-diskussjonijiet saru fi spirtu miftuh specjalment fl-ahhar grabet. Kien hemm arja ta’ kompromess aktar milli arja ta’ konfrontazzjoni kif kellna sena ilu. Dan wassal biex ghallanqas finalment nispiccaw b’pakkett bilancjat ta’ decizzjonijiet posittivi. Din il-konferenza qed titqies bhala vot ta’ fiducja fis-sistema tan-Nazzjonijiet Uniti, li sena ilu hafna, inkluz jien, kellna dubji serji kemm tista twassal ghal xi rizultati.

Fil-verita ma wasalniex fejn xtaqna naslu, imma ghallanqas wasalna fuq statements u impenji cari. Ghall-ewwel darba kien hemm qbil li kemm il-pajjizi zviluppati kif ukoll dawk li qed jizviluppaw iridu jikkontribwixxu halli jonqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra. Kien hemm ukoll qbil fuq numru ta’ inizjattivi li se jwasslu ghal istituzzjonijiet godda: il-Cancun Adaptation Framework , l-Adaptation Committee, il-Green Climate Fund u t-Technology Mechanism.

Ma jfissirx li l-laqgha ta’ Cancun ma ddizzappuntatx. Sfortunatament bqajna minghajr binding targets ghat-tieni perjodu ta’ impenn ghal Protocol ta’ Kyoto ghall-pajjizi zviluppati. Irridu nispjegaw li pajjizi bhal Gappun kienu kontra li jikkommettu lilhom infushom jekk l-Istati Uniti u c-Cina jibqghu ma jikkommettux ruhhom ghal tnaqqis fl-emmissjonijiet huma wkoll. Lanqas ma kien hemm qbil fuq azzjoni f’setturi specifici bhal dak agrikolu, marittimu u avvjazzjoni. Ahna dejjem sostnejna li mhux gust li l-piz jintefa biss fuq vapuri registrati f’certi pajjizi, imma ghandu jkun hemm equal playing field. Imma ghallanqas il-laqgha f’Cancun tat tama gdida. Kien hemm qbil li jehtieg inkomplu nahdmu halli forsi fl-laqgha tas-sena d-diehla fl-Afrika t’Isfel naslu ghal ftehim li jkun comprehensive legally-binding.

Kontribuzzjoni ghal anqas imwiet

Wasalt f’Cancun, il-Messiku il-bierah bil-lejl ghal Konferenza ohra fuq it-Tibdil fil-Klima. Sena wara l-Konferenza dizappuntatanti ta’ Copenhagen. Imma f’dik il-konferenza ghallanqas il-pajjizi zviluppati kienu rabtu lilhom infushom li jiprovdu b’finanzjament addizjonali, msejjah “fast-track”, halli nghinu lil dawn il-pajjizi jirrispondu ahjar ghat-Tibdil fil-Klima. Ovvjament ahna rbatna lilna nfusna li nikkontribwixxu €800,000 ghal tlett snin. Ghalhekk kif wasalt Cancun dalghodu stess ikkontribwejna b’€125,000 lill-Global Alliance for Clean Cookstoves, inizzjattiva tal-Fondazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti.

Il-Global Alliance for Clean Cookstoves hija public-private initiative, li l-ghan huwa li jghin familji foqra jibdlu l-istufi (cookstoves) antiki u perikoluzi b’ohrajn moderni u nodfa. Ta’ min jgħid illi stufi tradizzjonali u nirien fil-miftuħ huma l-ghodda principali ghat-tisjir għal kważi tlett elef miljun persuna fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw. Id-dħaħen minn dawn il-mezzi jwasslu għall-mewt ta’ madwar 1.9 persuna fis-sena f’eta’ zghira. In-nisa u t-tfal huma l-aktar milquta. Dawn jikkawzaw ukoll firxa ta’ mard kroniku fuq miljuni ohra. Tfal u nisa jgħaddu numru ta’ sigħat fil-gimgħa jiġbru l-injam għall-istufi u nirien, ġieli b’periklu kbir għal ħajjithom. Barra minn hekk dawn l-istufi jew spiritieri inefficjenti jikkontribwixxu għat-tibdil fil-klima billi jemettu hafna carbon dioxide.

L-użu ta’ fran u karburanti nodfa jistghu għalhekk inaqqsu b'mod drammatiku ukoll il-konsum ta’ fuel li jikkaguna danni fuq is-sahha tal-persuni li jkunu jridu juzawhom. Il-Global Alliance for Clean Cookstoves qed taħdem sabiex 100 miljun djar f’pajjiżi li qed jiżviluppaw ikollhom stufi nodfa u effiċjenti sas-sena 2020. Malta, permezz tal-kontribuzzjoni tagħha, ngħaqdet ma’ pajjiżi oħra, kumpaniji u organizazzjonijiet internazzjonali sabiex jgħinu l-Alliance ssalva l-ħajja tan-nies f’pajjiżi li qed jiżviluppaw, ittejjeb ħajjithom, tghin lin-nisa jiddedikaw aktar hin mal-familja u tiġġieled l-bidla fil-klima.

B’din l-inizjattiva ghallanqas se naslu biex nitraducu d-diskors sabih ghall-ghajnuna lil pajjizi foqra b’mod prattiku. Jien u Tonio Borg ridna li nkunu certi li dawn il-flus tal-poplu Malti jintuzaw b’mod tajjeb u b’mod effettiv. Definittivament dan huwa ezempju tajjeb li se jhalli effett posittiv konkret.

http://cleancookstoves.org/

Gnien iehor ta' kwalita'

Ix-xogħlijiet fuq il-proġett tal-ġnien il-gdid gewwa Qui-si-Sana f’Tas-Sliema huma fi stadju avvanzat u fil-fatt qed nipjanaw li nifthuh dan ix-xahar. Kien hemm bżonn li f’din iż-żona urbana ta’ Tas-Sliema nerġgħu nagħtu lura lil-poplu spazju rikreattiv ta’ kwalita'. Il-gnien li kien hemm qabel definittivament ma kienx wiehed li jixraq lil dik iz-zona, li rat fiha tant investiment mill-privat fl-ahhar 20 sena. F’sentejn se nkunu tajna lil komunita’ Slimiza u lil kull min iżur din iz-zona Pjazza Sant’Anna, kif ukoll promenade u Ġnien gdid fi Qui-si-Sana.

Dan il-ġnien qed jinbena f’forma ta’ benniena biex jilqa’ għal-irjiħat li jaħkmu minn fuq in-naħa tal-baħar. Fil-granet li gejjin il-ġnien se jibda jinkesa bit-turf. Sabiex inkunu nistghu inmantnu dan it-turf anke fix-xhur shan tas-sajf, inbnew 3 gibjuni kbar taħt il-ġnien li għandhom kapaċita’ li jilqgħu fihom mal-1,000 metru kubu kull wieħed. Il-gnien se jkun mghammar bi play equipment ghat-tfal ta’ etajiet differenti kif ukoll b’outside gym equipment u 3 funtani.

Tajjeb pero li wieħed japrezza ix-xogħol kollu li sar li hafna drabi ma jkunx evidenti ghal ghajn, allavolja jkun ikkonsma hafna hin. Il-haddiema tat-Taqsima tax-Xoghlijiet fi hdan il-Ministeru għamlu pedamenti tal-konkos rinforzat taħt il-promenade b’tul ta’ madwar 1 kilometru, skavar ta’ trinek għal diversi servizzi, bini tal-gibjuni, inkluż tqegħid ta’ numru kbir ta’ pajpijiet fuq tul ta’ madwar 4.8 kilometru.

Il-gnien originali kien fuq area ta’ madwar 5,000 metru kwadru, filwaqt li l-gnien il-gdid hu mifrux fuq area ta’ madwar 8,000 metru kwadru. Il-proġett tal-ġnien flimkien max-xogħol fuq il-promenade ta’ Qui-si-Sana sar b’investiment ta’ €2 miljun. Dan l-investiment mhux biss se jitgawda mis-Slimizi u dawk il-maltin li jzuru din iz-zona imma se jkompli jgholli l-prodott ta’ pajjizna f’din iz-zona turistika.

3 Mumenti f'Sant'Antnin

Inhossni mpressjonat bir-rispons tan-nies ghall-Open Weekend gewwa l-impjant tar-riciklagg f’Sant’Antnin Wied il-Ghajn. Hu kkalkulat li zaru il-facilita’ madwar sitt elef ruh fuq tlett ijiem. Illum il-Hadd kellhom jestendu l-hin tal-gheluq mill-4.00pm ghall-5.00pm daqs kemm marru nies. In-nies urew l-apprezzament taghhom ghall-impjanti li bnejna f’dan ic-centru b’nefqa ta’ madwar 27 miljun euro, li minnhom madwar 18-il miljun gew mill-Unjoni Ewropea.

Kien hemm tlett mumenti verament sbieh minn nhar il-Hamis filghodu meta il-Prim Ministru fetah din il-facilita’ b’mod ufficjali. L-ewwel wiehed kien meta l-Prim Ministru kixef il-monument ta’ tifkira, li fih innifsu ukoll huwa messagg: monument maghmul mill-gebel riciklat. Monument li sar mill-artist Agius. F’dak il-mument ghidt f’qalbi “Fl-ahhar !” wara tant tfixkil li sibna minkejja li ppruvajna mill-ahjar li nistghu biex infehmu t-titjib li konna se naghmlu.

Mument sinifikanti iehor kien meta l-Hamis filghaxija ltqajt ma’ ragel u martu li gew ir-riceviment li ghamilna ghar-residenti gewwa l-istess impjant. Verament hadt gost narah hemmhekk. Niftakar sew li fl-2005 fis-suppost laqgha ta’ nformazzjoni li kont organizzajt ghar-residenti ta’ M’Scala, dan ir-ragel kien minn ta’ quddiem jghajjat u jopponi d-decizjoni taghna. Irrid nirringrazzjah ghas-sens gholi ta’ maturita’ li wera. Ma qghadx lura milli jigi. U dan apprezzajtu hafna. Verament xtaqt li l-Kap tal-Opposizzjoni wera l-istess livell ta’ maturita’ ta’ dan ir-ragel u gie hu wkoll, minkejja li fl-istess laqgha tal-2005 tghidx kemm kien hambaq li se jaghmel hiltu bhala MEP biex jifriza l-fondi ewropej. Izda ghal darb’ohra il-Partit Laburista baqa’ ankrat mal-passat.

It-tielet u l-isbah mument kien dak tal-Gimgha filghodu meta akkumpanjajt tfal mill-iskejjel ta’ M’Scala u Zejtun ghal zjara fil-facilita’. Mument minnhom gie tifel zghir u staqsini “Sir, ghaliex gewwa hemm ir-riha ta’ skart u hawn barra ma hawnx ?” Ippruvajt nispjegalu l-kuncett ta’ negative pressure fejn li l-arja ta’ gewwa l-bini ma tithalliex tohrog barra u l-arja tispicca tinharaq halli telimina r-riha. Imqar li l-udjenza generali li ffacjajna matul l-ahhar snin kienet kurjuza bizzejjed li tfittex ir-risposti u mhux tibqa mghaddsa fil-pregudizzji !

L-istrategija ekonomika ta' pajjizna

Hekk kif l-Irlanda għadha kif talbet formalment l-għajnuna finanzjarja mill-Unjoni Ewropea, u l-Portugal mistenni jieħu l-istess pass f’qasir żmien, ikompli joħroġ fid-deher l-għaqal tat-tmexxija ekonomika ta’ pajjiżna.

Il-problemi tal-Irlanda huma differenti minn dawk tal-Portugal. Il-Gvern Irlandiż għandu flus imma s-sistema bankarja tal-pajjiż hija mifnija mid-djun u l-Gvern iddeċieda li jagħmel tajjeb għal dawn id-djun biex jiżgura li s-sistema bankarja tibqa’ tiffunzjona. Il-Portugal, mill-banda l-oħra, għandu sistema bankarja fuq saqajha pero l-ekonomija hija staġnata u d-dejn pubbliku m’għadux f’livelli sostenibbli. Barra minn hekk, il-Gvern Portugiż ma rnexxilux din is-sena jindirizza d-deficit, li qieghed dejjem jikber, anzi, fl-ewwel disa’ xhur ta’ din is-sena dan kompla żdied bi 2.3% fuq dak li kien sena ilu.

L-istituzzjonijiet finanzjarji ta’ pajjiżna, u l-mod għaqli ta’ kif joperaw kif ukoll l-qafas legali tagħna wasslu biex aħna nevitaw li nħabbtu wiċċna mal-problemi li issa qed tiffaċċja l-Irlanda. Mill-banda l-oħra, l-prudenza tal-Gvern sa minn meta faqqgħet il-kriżi ekonomika fid-dinja, wasslitna biex nevitaw ukoll il-problemi li llum għandhom il-Portugiżi. Fl-aħħar tlett snin il-Gvern ħadem bla heda biex inaqqas id-deficit, anke waqt li kien qed jgħin lill-kumpaniji li sabu diffikultajiet. Din l-istrateġija ekonomika wasslet biex il-Gvern nefaq flusu biex ikattar il-postijiet tax-xogħol u joħloq il-ġid.

Il-miżuri drastiċi mħabbra minn diversi pajjiżi Ewropej huma deċiżjonijiet li ebda Gvern ma jieħu pjaċir iħabbar. Sa’ llum pajjiżna rnexxielu jevita dan l-għawġ għaliex il-Gvern għaraf jadatta ruħu u janticipa certi sitwazzjonijiet. Ma rridux nahsbu li wasalna, u lanqas ma nieħdu pjaċir b’dak li ksibna s’issa. Waqt li l-ekonomija tagħna tibqa’ tirpilja u toħloq ix-xogħol għal kulħadd, aħna għadna nistgħu nintlaqtu mill-instabbilita’ li għadha thedded iż-żona Ewro.

Dalwaqt 100,000 sigra

Matul l-ahhar tlett ijiem thawlu mal-1,000 siġra minn tfal, familji kif ukoll kumpaniji bhala parti mit-Tree Planting Weekend. Dalgħodu żort l-attivitajiet li ttellgħu fil-Park Nazzjonali tas-Salini fejn rringrazzjat lil kull min ta s-sehem tiegħu. Dawn is-siġar tħawwlu f'żona ġdida fis-Salini li se tkompli tkabbar dan il-park għar-rikreazjoni tal-familji. Din l-estenzjoni tal-Park tas-Salini toffri spazzju biex b'kollox jitħawlu mat-3,000 siġra ohra.

Din l-estenzjoni tal-Park Nazzjonali tas-Salini se tkompli torbot mal-viżjoni tal-Gvern li jkollna aktar parks għar-rikreazjoni tal-familji. Hu għalhekk li l-Gvern qed jaħdem fuq estenzjoni oħra tal-Park Nazzjonali ta' Ta' Qali u dalwaqt nifthu ukoll ghall-pubbliku l-Park ta’ Xrobb l-Ghagin. Barra hekk qed nahdmu halli jkollna Park f'Delimara, u iehor gewwa Wied il-Għajn, apparti l-parks li se jinkisbu mir-rijabilitazzjonijiet tal-miżbliet il-magħluqa fil-Magħtab u il-Qortin f’Ghawdex.

Bit-tħawwil ta' 1,000 siġra illum, tħawwlu 'l fuq minn 96,000 siġra f'pajjiżna f’numru ta’ siti minn kemm ilha mwaqqfa l-iskema 34U f’dawn l-ahhar hames snin. Nittamaw li dalwaqt nilhqu l-100,000 sigra. Huma bosta dawk li llum qed jirrispondu ghad-diversi inizjattivi fi hdan il-kampanja 34U, Sigra Ghalik. Tant li meta jitwieled wild tithawwel sigra, inkella anke meta jmut xi hadd ghaziz minflok ma jinghataw fjuri tithawwel sigra bhala tifkira. Il-kampanja 34U ma nqishiex bhala progett tal-Gvern izda progett tal-poplu malti kollu.

Storja ta' disprament

Irrid ngħid li impressjonatni storja ta’ missier Sqalli li qrajt f’dawn il-ġranet. Impressjonatni għal bosta raġunijiet, ewlenin fosthom hija dwar x’jasal jagħmel missier għal uliedu, kif ukoll id-disprament li jsib ruħu fiha missier li ma jkollux biżżejjed flus biex imantni lill-uliedu u lil familtu.

Raġel ta’ 35 sena minn Gela, fi Sqallija, missier ta’ erbat itfal iddeċieda li joffri l-organi vitali ta’ ġismu għall-bejgħ u dan biex ikollu ftit flus għal uliedu. Dan l-appell ta’ dan il-missier iddisprat huwa l-aħħar minn sensiela ta’ atti estremi ta’ dan ir-raġel, li kienu jinkludu wkoll attentati ta’ suwiċidju għaliex ma setax jibqa’ jara lil uliedu jbatu minhabba li hu m’ghandux dhul dicenti minn impjieg. Sa tlett snin ilu kien impjegat go mahzen gewwa l-belt ta’ Novara fin-naha ta’ fuq tal-Italja. Izda meta tilef l-impjieg nizel lura gewwa Sqallija mal-familja. Hadem imbaghad ghal sena bhala watchman mit-Tnejn sal-Hadd izda mbaghad rega safa bla impjieg.

Din hi storja tal-biża’. Storja li tikkonferma kemm il-bniedem għandu bżonn jaħdem u jaqla x’jiekol biex iħossu tajjeb u utli. Persuna li trid tahdem izda ma ssibx impjieg thossha umiljata u ddisprata. F’hafna kazi anke l-għaqda tal-familja tispicca tbati sew b’esperjenzi simili.

Din l-istorja tfakkarni wkoll fl-importanza li aħna bħala politiċi naraw li nibqgħu nagħtu priorita’ lill-individwu u lill-ħolqien tax-xogħol, apparti t-tqassim ekwu tal-ġid generat fl-ekonomija. Irridu nibqgħu sensittivi ghall-pizijiet finanzjarji u socjali fuq il-familji u niddedikaw l-akbar attenzjoni ghal holqien tax-xoghol. B’hekk biss nistgħu ngħidu li għandna soċjeta’ b’saħħitha, li tagħti każ ta’ kulħadd.

Branding - informazzjoni ghall-konsumatur

F’dawn il-granet inbdiet kampanja ta’ branding għal-laħam tal-majjal frisk lokali. Kif kelli l-okkażjoni ngħid fil-launch, l-għarfien akbar tal-prodott frisk lokali huwa kruċjali biex tkompli tissaħħaħ l-industrija lokali tal-produzzjoni tal-laħam. Dan hu l-aqwa mod kif inkomplu nsostnu lir-raħħala li ma beżgħux jinvestu fl-irziezet u fil-merħliet tagħhom anke permezz ta’ fondi Ewropej u tal-Gvern Malti, biex illum għamlu passi kbar ’l quddiem kemm fil-produzzjoni, kif ukoll fil-kwalita’ tal-laħam li jipproduċu. Tajjeb nghid li sar ukoll titjib fil-ġenetika tal-merħla lokali tal-majjali.

Minn qalbi rringrazzjajt lill-kumitat tat-tmexxija u lill-membri kollha tal-koperattiva ta’ dawk li jrabbu l-majjal (KIM) ghal din l-inizjattiva. Il-KIM għaddejja wkoll b’ħidma biex ikollha fabbrika tagħha tal-ipproċessar tal-majjal li għandha twassal biex il-KIM tkun tista’ timmaniġġja aħjar il-volum ta’ laħam li jkollha mingħand il-membri tagħha u tpoggi fuq is-suq prodotti godda.

Huwa f’dan il-kuntest li awgurajt lill-KIM li l-kampanja ta’ branding imnehdija għandha tibqa’ tiġi estiża biex tkun tinkludi mhux biss il-cuts tal-majjal izda eventwalment anke l-prodotti tal-laħam tal-majjal ipproċessati, kif anke ghamlu produtturi ohra f’pajjizi Ewropej. Halli anke l-konsumatur ikun mgharraf x’qed jixtri. Halli jekk burger fih 40% majjal ta’ Malta dan ikun muri car fuq il-pakkett u mhux il-konsumatur minghalih li fih percentwal akbar, meta fil-fatt ikun imhallat ma’ majjal ta’ barra, li jaf ma jkunx ta’ kwalita’ bhal dak ta’ Malta. Tajjeb nghidu li ahna konxji li fuq is-suq taghna qed jinhadem majjal ta' barra li jkun injected b'ammont qawwi ta' ilma. Dan ma jfissirx li jiprezenta xi periklu lill-konsumatur imma definittivament mhjuwiex tal-livell bhal dak ta' Malta.

Ovvjament sistema ta' branding bhal din titlob li jkun hemm sistema adekwata ta’ awditjar halli wiehed jivverifika x'ikun qed jigri fil-process kollu. Dawn il-passi għandhom ikomplu jibnu l-fiduċja tal-konsumatur Malti fil-prodott frisk lokali li jrid jibqa’ jkun sinonimu ma’ kwalita’ u standards għoljin. Il-Gvern se jkomplu jgħin lill-Koperattiva biex iżżid l-għarfien fuq il-prodott frisk lokali u x-xahar id-dieħel se terġa ssir il-Festa tal-Majjal taħt il-kappa tal-kampanja Naturalment Malti.

Aung San Suu Kyi

Aung San Suu Kyi ghamlet 15 mill-ahhar 20 sena maghluqa f’darha taht il-kontroll tal-militar gewwa pajjizha, Myanmar. Fl-ewwel diskors taghha wara li nhelset jumejn ilu, hi qalet "Jekk irridu notjenu dak li rridu, irridu naghmluh b’mod gust”. Suu Kyi, li kienet rebhet il-premju Nobel ghall-Paci, stqarret li trid tahdem ghar-rikonciljazzjoni demokratika u kompliet tghid “li ma nobghodx lil dawk li cahduli l-liberta’ ghal hafna snin. L-ufficjali militari trattawni tajjeb. Nitlobhom jitrattaw tajjeb anke lill-poplu”.

Diskors qawwi ta’ mara li saret is-simbolu ghad-demokrazija u rezistenza pacifika f’pajjizha, fejn sa llum hu kkalkulat li hemm ‘l fuq minn 2,000 prigunier politiku. Suu Kyi imwielda fl-1945, sfat iltiema ta’ sentejn meta missierha li kien wiehed mill-eroj tal-indipendenza ta’ pajjizha, safa maqtul. Irritornat f’pajjizha wara li studjat f’Oxford u bdiet tmexxi l-partit tal-Opposizzjoni NLD, National League for Democracy. Fl-1990 rebhet l-elezzjoni generali izda ma thallitx tiehu l-Gvern. “Irrid nisma x’irid il-poplu. Tkun tezisti d-demokrazija biss meta l-poplu jikkontrolla l-Gvern. Jien lesta li nkun ikkontrollata mill-poplu”. Kompliet tghid “Il-bazi tal-liberta’ demokratika hija l-liberta’ tal-espressjoni”

Dawn il-kliem ta’ Suu Kyi jinstemghu retorika ghal dawk li jghixu f’pajjiz fejn id-demokrazija hija garantita u xi kultant anke taken for granted. Ghal Suu Kyi, il-granet li gejjin mhumiex facli. Anke ghax waqt li hi kienet imjassra, membri mill-partit taghha stess haduha kontriha li hi “rigida wisq” u ffurmaw partit iehor biex “jippartecipaw” fil-process politiku. L-ewwel ezercizzju taghha jrid ikun dak li tiprova tirbah lura lill-ex kollegi taghha, izda hadd ma jaf kemm se jtawwal dan il-helsien taghha.

Regghet harget id-differenza

Illum approvajna fil-Parlament il-Budget ghall-2011 mill-istadji kollha. Jum wara l-iehor kellna d-dibattiti dwar il-voti ta’ kull Ministeru. Nhar it-Tlieta kelli d-dibattitu tal-estimi tal-Ministeru tiegħi. Okkażjoni utli ferm biex fil-Parlament, u l-pajjiż, jingħata rendikont tal-ħidma mwettqa, kif ukoll ta’ dak li hu ppjanat ghas-sena d-diehla.

Sfortunatament ikolli nghid li regghet harget id-differenza bejn il-Gvern u l-Oppożizzjoni. Gvern dinamiku u li għaddej minn ħidma għal oħra, quddiem oppożizzjoni negattiva, xotta mill-idejat u nieqsa minn viżjoni għall-ġejjieni. Oppożizzjoni li tibqa ma ssemmi xejn bħala proposti konkreti tagħha f’setturi tant kruċjali għal pajjiżna bħalma huma l-immaniġġjar tal-iskart, tibdil fil-klima, ħarsien tar-riżorsi, proġetti pubbliċi, agrikoltura u sajd.

L-uniku wiehed minn naha tal-kelliema tal-Opposizzjoni li ghamel proposta konkreta kien, kien l-Onor.Charles Buhagiar. Ikolli nistqarr li b’mod generali l-interventi tal-Onor. Buhagiar ikunu to the point, fattwali u minghajr emozzjoni. U jekk jikritika xorta jaf ikun bilancjat. Charles issuggerixxa li dawk li teknikament ma jistghux ghal ragunijiet teknici jaghmlu bir allura ghandhom jikkontribwixxu go fond li jmur biex jinbnew gibjuni jew ilqugh ghall-ilma. Fil-verita’ hija proposta simili hafna ghal dik ta’ Flood Tax li hareg biha l-Kumitat li sawwar l-Istrategija Nazzjonali ghall-Addattament mit-Tibdil fil-Klima.

Izda x-xitan m’ghandux halib ! Fl-istess seduta izda aktar kmieni d-Deputat tal-Opposizzjoni Joe Mizzi spicca jikritika l-proposta ta’ dan il-Kumitat. Mela remiha ! Ghal darb’ohra spiccajna niffaċċjaw sitwazzjoni fejn kelliem tal-oppozżizzjoni jikkontradixxi lil sieħbu. L-Oppożizzjoni hija grupp ta’ solisti stunati, kulhadd idoqq ghal rasu, b’eccezzjoni ta’ verament ftit deputati li jaghmlu sforz genwien. Dan jikkuntrasta ferm mat-tim tal-Gvern !

Monument ghad-determinazzjoni

Dalgħodu żort il-haddiema u t-teknici tal-agenzija tal-Gvern ghall-immanigjar tal-iskart, WasteServ, li issa gew trasferiti minn ufficini tal-WasteServ f’Sta.Venera ghall-binjiet biswiet l-impjant ta’ Sant’ Antnin f’Wied il-Għajn. Impjant li se jinfetah mill-Prim Ministru fis-26 ta’ Novembru . Fil-verita se nlestu t-tielet fazi, dik tas-sistema tad-digestjoni fejn l-iskart tal-ikel jigi ffermentat f’tankijiet kbar halli jaghtina gass u kompost. Fl-ahhar sentejn uzajna l-ewwel zewg impjanti minn tlieta f’dan ic-centru.

Bit-trasferiment tal-ufficini tal-amministrazzjoni minn Sta.Venera ghal Sant’Antnin, il-WasteServ qed twassal messaġġ b’saħħtu li dan l-impjant m’hux talli mhux ta’ detrement għas-saħħa tar-residenti tal-madwar, talli l-istess amministraturi tal-WasteServ stess lesti jahdmu kuljum vicin l-istess impjant. Il-madwar 60 haddiem li issa ghandhom l-ufficini taghhom f’Wied il-ghajn jiffurmaw parti mit-team ta’ 150 ħaddiem tal-WasteServ. Hafna minn dawn il-haddiema huma impjiegi ġodda fil-qasam ambjentali, msejħa green jobs. Fil-fatt Gejtu Vella, Segretarju tal-UHM, li akkumpanjani f’din iz-zjara, f’kumment li ta lil media rrimarka l-qabza li ghamel pajjizna fil-generazzjoni ta’ impjiegi fil-qasam ambjentali.

U l-Oppożizzjoni fejn hi f’dan it-tibdil kollu? B’dispjaċir ikolli nosserva li mhux biss ma tgħinx, saħansitra hi minn ta’ quddiem nett biex tfixkel. Sant’Antnin daqs kemm hu monument ghad-determinazzjoni taghna ghall-ambjent ahjar, huwa wkoll monument ghall-irresponsabilita’ tal-Oppożizzjoni. Ma nista ninsa qatt it-tfixkil li sibna mill-Opposizzjoni biex wasalna. Sahansitra kellna lil dak li llum huwa l-Kap tal-Opposizzjoni, Joseph Muscat, jiddikjara li se jaghmel minn kollox biex jifriza l-fondi tal-UE, igifieri madwar 19-il Miljun Euro minn 26 Miljun Euro. Imma jidher li l-Labour ma tghallem xejn minn din l-esperjenza ta’ Sant’Antnin. Ghadhom jipruvaw ibezzghu u jfixklu f’kull inizjattiva li niehdu. Ippruvaw jaghmlu l-istess dan l-ahhar fuq t-trattament tal-iskart perikoluz f’pajjizna. Imma l-kritika taghhom ma ghamlet xejn hlief uriet bl-aktar mod car li lanqas biss jafu b’dak li diga sar ! Opposizzjoni maqtugha mir-realta’.

Risposta ta' poplu frustrat

Dak li sa’ sentejn ilu kien meqjus bħala impossibli li jseħħ, fil-fatt seħħ dan il-lejl meta l-President Amerikan Barak Obama, u l-Partit Demokratiku, sofrew telfiet kbar fl-elezzjonijiet tradizzjonali msejjħa mid-term. Bir-riżultati miksuba, Obama issa tilef il-maġġoranza li kellu fil-Kungress, filwaqt li għalkemm tilef xi siġġijiet, irnexxielu jsalva l-maġġoranza Demokratika fis-Senat bi ftit. Fl-elezzjonijiet li jsiru f’nofs it-terminu presidenzjali, l-poplu Amerikan ikun mistieden jivvota biex jeleġġi l-Kungress kollu u madwar 34 siġġu tas-Senat. Isiru wkoll xi elezzjonijiet ta’ Gvernaturi f’ċertu Stati.

Dawn huma elezzjonijiet importanti ferm, pero ħafna drabi jispiċċaw biex iservu bħala referendum fuq il-Presidenza. Huwa wkoll naturali li dawn ir-riżultati jeffettwaw mhux ftit il-kumplament tat-terminu Presidenzjali. Biss biss, il-President Obama issa se jkollu xenarju ferm aktar diffiċli b’Kungress kontrih u b’Senat li hu favurih bi ftit. F’dan il-kuntest, dawn ta’ dan il-lejl kienu riżultati mportanti ħafna.

Obama rebaħ il-Presidenza Amerikana b’għajta ta’ ottimiżmu u fiduċja. Il-‘Yes we can’ rebħet l-imħuħ u l-qlub tal-Amerikani u ħafna f’Obama raw “id-demm ġdid” li kienu xtaqu li jkollhom. Sentejn biss wara jidher li hemm qasma bejn il-President u l-poplu. Ta’ min jgħid li Obama qed imexxi l-Amerika f’wieħed mill-agħar mumenti kawża ta’ riċessjoni li qajla rajna bħalha. L-ekonomija Amerikana jidher li bdiet tirkupra, imma qed taghmel dan bil-mod wisq. Il-vot huwa risposta ta' poplu frustrat. Wiehed irid jghid ukoll li Obama rnexxielu wkoll iwettaq uħud mir-riformi li tant stinka għalihom, mhux l-anqas dik fis-settur tas-saħħa, izda min kien kontra hareg b'sahhtu biex ipattiha lil Obama u jiprova jirriversja din ir-riforma.

Mhux l-ewwel darba li f’nofs it-terminu, l-President ġarrab riżultati simili. Anzi, din hija r-regola. L-istess jiġri f’bosta pajjiżi fejn il-Gvern tal-ġurnata għandu kollox x’jitlef f’elezzjonijiet li jseħħu f’nofs il-mandat. Mhux kollox hu mitluf għal Obama, pero l-honeymoon li deher li kellu mal-elettorat issa żgur li ntesa u għandu sentejn biex jerġa jirbaħ lura ħafna mill-fiduċja li jirriżulta li tilef.

Esperjenza ta' ugigh u ta' kuragg

Minkejja li ghaddew jumejn mill-Kunsill Generali tal-PN, ma nistax innehhi minn mohhi d-diskors li ghamlet Evelyn Vella Brincat. Evelyn irrakkontat l-esperjenza taghha tiggieled il-marda tal-cancer. Marda li laqtita hames snin ilu fl-eta’ ta’ 44 sena. Kienu tawha biss 8 gimghat hajja meta skoprew il-marda. Izda hi kienet determinata li tiggieled il-marda ghax kif qalet hi stess “ridt nara lil uliedi jikbru”.

Evelyn stqarret li hadet il-kura fi sptar privat ghax sa dak iz-zmien il-medicina li kellha bzonn tiehu ma kenitx fuq il-lista tal-medicini li jinghataw b’xejn fi sptar tal-Gvern. Kien fil-fatt grazzi ghal dik il-medicina, li sa dak iz-zmien kien ghadha ftit aktar minn esperiment, li setghet tiggieled din il-marda. Evelyn qalet li sabet l-appogg tal-familjari taghha u l-Community Chest Fund biex setghet tiehu l-kura li swiet “ghexieren ta’ eluf ta’ euro”.

Meta Evelyn bdiet tigi f’taghha ddecidiet li tibda tahdem halli din il-medicina tinghata gharfien u tibda tinghata b’xejn lil kulhadd. Hi stess stqarret li sabet lil Prim Ministru Gonzi lest li jismaghha u llum hu ta’ sodisfazzjon kbir ghalija li din il-medicini qed tinghata b’xejn lill-pazjenti li jkunu jehtieguha. Evelyn qalet li kull hajja li tigi salvata permezz ta’ din il-medicina u l-kura fl-isptar, “hija hajja salvata grazzi ghal min kellu l-kuragg jinvesti flus il-poplu biex jinghata dan is-servizz”.

Lil Evelyn ili nafha snin twal, ferm qabel ma messitha din il-marda. Stajt ninduna li waqt li qed titkellem kienet emozzjonata hafna, tant li qajla gholliet rasha mill-karti li kellha f’idejha. Waqt li nismaghha ghidt bejni u bejn ruhi: stejjer bhal dawn jaghtuk l-ispinta biex tahdem fil-politika, kif fuq kollox qed taghmel Evelyn stess fil-Kunsill Lokali ta’ Pembroke. Kellha ragun il-President tal-Kunsill Generali, Paula Mifsud Bonnici, tghid “grazzi li qsamt maghna esperjenza ta’ ugigh izda ta’ kuragg”.http://www.youtube.com/watch?v=7TZAjfrV4y8

Tragedja pprezentata fi spettaklu

Ikolli nistqarr li aktar ma jghaddi z-zmien aktar qed nithasseb fuq kif ir-rappurtagg tal-media qed jizviluppa. Il-mod kif il-media fl-Italja rraportat il-qtil taz-zaghzugha Sarah Scazzi kien verament tal-aghar livell. Mewt tragika ta’ tfajla, fejn allegatament Sarah giet maqtula minn zijuha stess bil-komplicita anke ta’ kuginta, spiccat pprezentata fi spettakolu. Tiftah liema stazzjon televiziv Taljan tiftah, din l-istragi kienet mibdula kwazi f’reality show tal-aghar kwalita’. Rajna sahansitra l-avukati ta’ dawk li allegatament wettqu d-delitt, jaghtu ntervisti f’Talk Shows fuq diversi stazzjonijiet fuq dak li qalulhom il-klienti taghhom u fuq kollox jammettu li thallsu biex jippartecipaw fi programmi.

Kellha ragun l-Awtorita’ Taljana ghall-Komunikazzjoni tinnota li hemm bzonn riflessjoni serja fuq ir-rappurtagg ta’ fatti tragici, u fuq kif ix-xandir jista jinjora jew sahansitra jikkalpesta d-dinjita’ umana u d-drittijiet ta’ minorenni.

Il-mentalita tas-suq rikbet lis-sidien tal-media. L-istazzjonijiet tat-televizzjoni qed jispiccaw jintuzaw bhala cash milking cows, li jisfruttaw il-kilba tal-pubbliku ghal dak li huwa spettakolari. Aktar milli strumenti ta’ komunikazzjoni u informazzjoni qed jintuzaw biex jisqu l-ghatx tal-kurzita’. Hafna sidien tal-stazzjonijiet qed juzaw il-kriterju ta’ liema ahbar jew programm igibilhom l-akbar ammont ta’ flus. Il-gurnalizmu kif qal tajjeb dan l-ahhar Fr.Joe Borg fis-Sunday Times of Malta, qed isir dejjem aktar market driven journalism minflok dak li jissejjah normative journalism.

Tislima lil Borg Olivier

Bħal llum tletin sena ilu, Malta tilfet wiehed mill-aqwa statisti u mexxejja politici taghha: George Borg Olivier, missier Malta Indipendenti. Borg Olivier kien beda bhala kap tal-Partit Nazzjonalista fl-1950, hekk kif miet Dr.Nerik Mizzi. Serva wkoll bħala Prim Ministru u anke Kap tal-Oppożizzjoni. Bħala Prim Ministru ta’ dan il-pajjiż stinka bis-shih halli pajjizna jaghzel it-triq tal-indipendenza politika. Ma kienx facli tikkonvinci l-poplu li din kienet l-ahjar triq wara snin shah ta’ dipendenza fuq tmexxija barranija. Izda ma qatax qalbu, kompla jaqdef kontra l-kurrent u wara li nnegozja Kostituzzjoni gdida rebah ir-referendum ghall-Indipendenza.

Bil-fatti wera kif hu, u l-Partit Nazzjonalista, kellhom fiduċja li l-poplu tagħna seta’ jimxi triq gdida u jibni ekonomija li bil-mod il-mod tinfatam minn dipendenza ta’ stat bazi militari. Il-fiduċja hija element konsistenti fit-tmexxija ta’ Gvernijiet Nazzjonalisti suċċessivi. L-indipendenza, it-tishih tad-demokrazija, is-sħubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, is-sħubija ta’ Malta fil-munita komuni Ewropea – kollha għandhom element komuni: il-fiduċja li l-PN għandu fil-kapacitajiet tal-poplu Malti.

Iż-żmien ta raġun lil Borg Olivier, l-istess kif ta lill-mexxejja ta’ warajh li wkoll għamlu deċiżjonijiet ibbażati fuq il-fiduċja. Fiduċja li hija reċiprokata minn poplu grat li llum jagħraf l-għaqal ta’ dawk id-deċiżjonijiet. Borg Olivier ħejja l-pedament u l-mexxejja ta’ warajh għarfu jkomplu jibnu u jsawwru l-identita’ ta’ poplu u dak kollu li ghandna llum. Ta’ dan kollu nsellmulu.

Budget realistiku u responsabli

Ghadna kif temmejna nassistu ghad-diskors tal-Budget ipprezentat mill-Ministru tal-Finanzi ghas-sena d-diehla. Budget ta’ Gvern li qed jibni b’kawteka ghax jaghraf ir-realtajiet ekonomici internazzjonali. Filwaqt li pajjizi ohra qeghdin jiehdu mizuri ta’ awsterita’ u jqacctu l-beneficcji socjali, f’dan il-Budget il-Gvern se jkun qed jinvesti fl-oqsma li huma krucjali ghall-izvilupp ta’ pajjiz: edukazzjoni u tahrig, sahha, pensjonijiet u servizzi socjali u fuq kollox fl-ambjent u l-infrastruttura.

Dan kien budget li kompla joffri ncentivi u mizuri favur l-ambjent. Smajna dwar mizuri li jincentivaw ix-xiri ta’ solar water heaters biex tikkumplimenta l-iskema eżistenti, skemi favur xiri ta’ karozzi li jahdmu bl-elettriku kif ukoll skemi li jhajru persuna jiskrappja karozza antika.

Bħala appoġġ lill-bdiewa u lir-raħħala full-time, se titnaqqas il-kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali tagħhom għal 12%, biex b’hekk kull bidwi u raħħal se jħallas medja ta’ madwar €520 fis-sena anqas f’bolla. Tniehda wkoll fond ta’ €400,000 biex jittaffa l-impatt ta’ prezzijiet dejjem jizdiedu tac-cereali fuq ir-raħħala tagħna.

Dan minbarra aktar investiment fuq progetti li jkomplu jtejbu u jsebbhu pajjizna, fl-immaniggjar tal-iskart, kif ukoll aktar investiment fuq ir-restawr tal-patrimonju taghna. Dawn il-miljuni kollha f’investiment mhux biss se jgawdu minnhom il-maltin b’mod dirett imma se jkomplu jaghmlu lil pajjizna aktar kompetittiv fil-qasam tal-industrija tat-turizmu. Kien ghalhekk li biex isostni din in-nefqa rekord ghat-turizmu, il-Gvern zied b’mod marginali l-VAT fuq l-akkomodazzjoni, liema dhul se jkun ri-investit fl-istess qasam.

Fuq kollox, smajna Budget li jkompli jinvesti fuq il-holqien tax-xoghol. Budget li jsostni t-tkabbir ekonomiku billi jsahhah il-kompettivita’ ta’ pajjizna u l-intraprizi taghna.

Axe Wednesday

Axe Wednesday. Hekk gie deskritt il-jum tal-bierah mill-BBC. Minkejja li kienu ilhom mistennija, il-bierah ic-cittadini tar-Renju Unit saru jafu d-dimensjoni reali tal-miżuri drastiċi ta’ awsterita’ mħabbra mill-Gvern taghhom biex jindirizza d-deficit fil-budget. Miżuri li jlaħħqu għal madwar 81 biljun Lira Sterlina tnaqqis fin-nefqa tal-Gvern. Skond il-Gvern ta’ David Cameron, dawn huma neċessarji biex iwieżnu l-ekonomija taghhom u jgħinuha toħroġ minn kriżi “li qatt ma rat bħalha qabel”.

Miżuri li skont analisti ekonomiċi se jwasslu għal tnaqqis fil-kwalita’ tal-ħajja tal-poplu tar-Renju Unit b’mod ġenerali. Mizuri li jinkludi biss biss madwar nofs miljun sensja mis-settur pubbliku, tnaqqis f’benefiċji soċjali fl-oqsma kollha tas-soċjeta’, tnaqqis fin-nefqa fuq difiża, twaqqif ta’ proġetti kapitali, twaqqif ta’ proġetti kulturali u edukattivi. Tnaqqis li se jħalli effett fit-tul u li se jkollu effett fuq oqsma oħra tas-soċjeta’ bħas-settur privat.

Miżuri ta’ awsterita’ li jkompli jżidu mal-lista dejjem titwal ta’ pajjiżi Ewropej li ħadu din id-deċiżjoni iebsa. Il-Greċja, l-Italja, Spanja, il-Portugall u Franza huma kollha pajjiżi ġara tagħna fir-reġjun tal-Mediterran u li lkoll wettqu dak li tħabbar illum mill-Gvern tar-Renju Unit.

Quddiem dan kollu, jien nistaqsi kif għad hawn min f’pajjiżna, bhal Kap tal-Opposizzjoni u shabu, jipprova jnessina dan kollu ? Kif għad hawn min jipprova jxejjen l-andament tal-ekonomija Maltija li sa’ llum kienet kapaċi tilqa’ għal dan l-għawġ kollu ? Il-fatti huma li l-Gvern irnexxielu jżomm l-ammont ta’ postijiet tax-xogħol, żied l-esportazzjoni, baqa’ jġib lejn Malta investiment barrani u ma naqqas xejn la mill-pagi u lanqas mis-servizzi soċjali. Dan kollu filwaqt li ma żied ebda taxxa ġdida. X’differenza! L-istess differenza li teżisti bejn Gvern li għandu direzzjoni u policies ċari u effettivi u Oppożizzjoni rresponsabbli li trid tnessina dan kollu.

The French connection

Ħadt gost dalgħodu waqt li żort il-kontragwardja ta’ San Mikiel fil-Belt Valletta flimkien ma mistieden speċjali, il-perit ta’ fama internazzjonali Jean Michel Wilmotte. Wilmotte flimkien mal-Ambaxxatur Franċiż għal Malta, Daniel Rondeau, żaru dan il-post waqt workshop li sar flimkien mal-periti tar-Restoration Unit u l-Valletta Rehabilitation Unit f’dan il-post storiku u ta’ nteress kbir mill-aspett ta’ arkittetoniku militari.

Il-perit Wilmotte baqa’ impressjonat bil-valur ta’ dan il-post. L-għan tal-workshop ta’ dalgħodu kien sabiex tkun esplorata l-possibilita’ li l-passaggi nterni li jeżisti fis-swar jerġħu jinfetħu u jservu ta’ entratura oħra għal-Belt Kapitali belt aktar hajja. Ghaddejna minn passaggi fis-swar li ilhom snin twal inaccessbli. F’certu sens kif qalet wahda mill-periti, “konna qed niktbu l-istorja”. Dawk it-tunnels ghandhom potenzjal kbir li rridu naraw kif l-ahjar nisfruttawh. Dawn il-passaggi se jkollhom rwol gdid ghax iridu jiffacilitaw l-uzu ta’ spazji kbar li se nergghu rroddu lura lill-pubbliku galadarba nlestu l-programm kbir ta’ restawr fuq is-swar.

Il-valur storiku ta’ dawn is-swar huwa uniku madwar id-dinja. Il-mod kif inhuma mibnija juru mhux biss kapaċita u ħila fix-xogħol tal-ġebla iżda juru wkoll il-ħsieb li kien hemm wara dan ix-xogħol. Dan il-wirt mhuwiex biss taghna izda huwa wkoll wirt Ewropew. Tajjeb nghidu li l-link Franciza mas-swar ta’ pajjizna ilha hemm ghax uhud mill-linji ta’ difiza tal-Belt Kapitali, specjalment dawk fil-periferija, kienu anke ddisinjati minn esperti Francizi tal-arkitettura militari fil-bidu tas-seklu tmintax.

L-Ghazla li Mhijiex Ghazla

Id-Direttiva tal-UE dwar l-Ilma, li tissejjah il-Water Framework Directive tispecifika l-mod kif il-pajjizi kollha tal-UE iridu jharsu ir-rizorsa tal-ilma. Din id-Direttiva tghid li sal-2015 il-kwalita’ tal-ilma inkluz dak tal-pjan ikun lahaq certu livell. Filwaqt li x-xewqa taghna hija li naslu sal-2015, fil-verita’ b’mod prattiku ma nistghux naslu sa dik id-data. U allura jkun inutli li certi kelliema, inkluz l-MPE Laburista, Edward Scicluna, jghidu li l-Gvern Malti m’ghandux jitlob li jaghmel dan sal-2027.

Meta nghid impossibli, mhux ghax jien qed nghid hekk, imma ghax hemm studji xjentifici nkluz dawk li saru dan fl-2009 mill-British Geological Survey, li jindikaw li l-ilma tal-pjan taghna ma jistax jirkupra b’mod naturali f’perjodu iqsar. Tajjeb wiehed jghid li l-ilma tal-pjan li qed jittella llum mhu xejn hlief l-ilma li beda jipperkola fil-blat ta’ pajjizna mal-40 jew 50 sena ilu. U allura anke jekk mill-llum nibdew niehdu l-mizuri kollha possibli biex niprotegu l-kwalita’ tal-ilma tal-pjan, anke billi nirregolaw l-uzu tal-fertilizzanti li jintuzaw b’mod specjali fil-biedja ta’ pajjizna, se jiehu zmien twil biex titjib il-kwalita’ ta’ dan l-ilma tal-pjan. Sa llum ma jezistux teknologiji li jwaslu biex l-ilma tal-pjan jitnaddaf f’perjodu anqas.

Tajjeb wiehed jghid li d-Direttiva stess tghid li kemm-il darba il-pajjizi membri isibu li difficli li jaslu sal-2015 minhabba spejjez sproporzjonati jew teknikament huwa mpossibli li sa dakinhar tintlahaq l-kwalita’ mitluba, allura il-pajjiz membru jista’ jitlob estensjoni that l-Artiklu 4 tal-istess Direttiva.

Biex pajjizna jilhaq livelli sostenibbli ta’ estrazzjoni tal-ilma ta’ taht l-art sal-2015 tezisti ghazla wahda biss : dik li nordnaw lil WSC biex tieqaf tigbed l-ilma minn taht l-art u tiproduci l-ilma biss mill-impjanti tar-reverse osmosis. Fil-fatt hija ghazla li mhijiex ghazla. Hu kkalkulat li biex naghmlu dan, pajjizna jkollu jonfoq mat-€ 8.5 Miljuni fis-sena aktar. Li jfisser li jkollna nghabbu fuq il-konsumatur malti dik l-ispiza. Din l-option definittivament tiprezenta spiza sproporzonata, u tkun socjalment inaccettabli. Barra hekk tmur kontra l-ispirtu stess tad-direttiva ghax mhijiex is-soluzzjoni li toffri sostenibilita’ ambjentali.

It-triq l-ohra hija numru ta’ mizuri ndikata fil-Water Policy li hrigna ghall-konsultazzjoni pubblika f’Awwissu ta’ din is-sena. Dan id-dokument jibni fuq dak li diġa għamilna u jwitti t-triq biex ikun hemm protezzjoni għall-ilma tal-pjan, jipjana kif nuzaw l-ilma trattat li jigi mill-impjanti tat-tisfija tad-drenagg, kif ikun hemm aktar hazna li tkun cost-effective u janalizza kif l-ahjar nilqghu ghall-ilma tal-gharghar. Bhas-soltu l-Partit Laburista ma tana l-ebda reazzjoni kostruttiva u kollettiva ghal din il-Policy.http://mrra.gov.mt/htdocs/docs/water%20policy%20proposal%20final.pdf

Rivoluzzjoni shiha !

Kemm jinbidlu iż-żminijiet! F’temp ta’ ftit aktar 20 sena dan il-pajjiż ra rivoluzzjoni fil-qasam edukattiv. Bizzejjed wiehed ihares lejn l-Universita’ taghna. Din is-sena daħlu għall-ewwel darba l-Universita’ mat-3,355 student ġdid. Rekord ta’ studenti li applikaw biex jibdew wieħed mill-għażla vasta ta’ korsijiet li l-Universita’ ta’ Malta toffri. Dan se jwassal biex il-popolazzjoni tal-Universita’ issa tlaħħaq mal-11,610 student.

Ftit tal-gimghat ilu gejt mistieden niftah il-wirja tal-Inginerija fl-Universita’ Staqsejt kemm hemm studenti li jsegwu korsijiet fl-Inginerija u Informazzjoni Teknologika. Qaluli li b’kollox hemm madwar 800 student. Fl-1987 kien hemm 800 student fil-korsijiet kollha ! Dik differenza ! Ovvjament biex tmexxi Universita’ bi kwazi 12,000 student hemm bżonn ta’ investiment qawwi kemm fl-infrastruttura fisika kif ukoll fir-rizorsi umani. Hu l-investiment ghadu ghaddej. Bizzejjed wiehed jara l-binja li qed tinbena bhalissa biex tilqa fiha l-Fakulta tal-Informazzjoni Teknologika.

Meta llum nisimgħu b’Maltin li qed jiksbu suċċessi kbar f’oqsma differenti tas-soċjeta’ dawn ma huma xejn ħlief stejjer ta’ success ta’ sistema edukattiva li kabbarna b’ghaqal kbir matul l-ahhar 20 sena. Investejna permezz tal-istipendju f’kull student; investejna fil-libreriji; investejna fl-għalliema u aktar minn hekk qed noffru opportunitajiet akbar ta’ tagħlim permezz tal-boroz ta’ studju. Bizzejjed wiehed jghid li matul l-ahhar hames snin il-Gvern ta madwar 1,100 borza ta' studju ghal Masters u Dottorrati (PhDs).

L-opportunitajiet lill-istudenti tagħna żdiedu wkoll bis-sħubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. Dan l-istudenti jafuh għax jgħixu u jgawdu mill-vantaġġi ta’ din is-sħubija. Għalina l-edukazzjoni u l-avvanz akkademiku li jista’ jagħmel kull persuna huma ċ-ċavetta tal-futur tal-pajjiż kemm fl-aspett soċjali kif ukoll fil-kuntest ekonomiku ta’ pajjiżna.

Works in progress

F'dawn il-granet inghatajt l-opportunita’ mill-Partit Nazzjonalista li nagħti preżentazzjoni tax-xogħolijiet u t-tisbieħ ambjentali li għaddej mill-Ministeru tiegħi lill-membri tal-Kumitati li gejjin minn madwar Malta. Kienet laqgħa li tat lili u lil kull min għeni fit-tħejjija għalija, l-opportunita’ li nirrealizzaw il-ħemel ta’ xogħol, proġetti u inizjattivi li għaddejjin. Sfortunatament ħafna drabi l-anqas nsibu bizzejjed hin biex nesternaw dak li nkunu qed nagħmlu. L-udjenza li kelli kienet sodisfatta u iwriet l-apprezzament taghha ghax-xoghol li għaddej f’kull rokna ta’ pajjiżna.

Xogħol li qed isir grazzi għal investiment minn fondi nazzjonali u anke fondi tal-Unjoni Ewropea. Meta tqis li pajjizna ghaddej minn perjodu iebes, fil-verita' bi problemi ferm anqas minn ta' pajjizi akbar minna, aktar jolqtok il-fatt li pajjizna baqa’ jinvesti fit-titjib tal-kwalita’ tal-ħajja tal-poplu tagħna. Komplejna ninvestu fit-titjib tal-ispazji pubblici taghna, kemm dawk urbani kif ukoll dawk fil-kampanja. Bla dubju ta' xejn il-Belt Kapitali ta' pajjizna qatt ma rat daqstant investiment f'perjodu qasir. Xoghol ta' restawr u ri-generazzjoni fl'inhawi kollha. Ikun hemm xi kultant min jghidlek "Qed tonfqu wisq fuq il-Beltin". Ir-risposta tieghi mill-ewwel tkun: Il-Belt mhijiex biss tal-Beltin. Kull Malti u Ghawdxi ghandu bicca mill-Belt kapitali taghna. Dik trid tkun l-vetrina ta' kulhadd".

Ikrejajna spazji pubblici f'postijiet li kienu mitluqa jew mhux utilizzati tajjeb. Hloqna attivitajiet interessanti f'dawn l-ispazji li jaghtu l-hajja. Kull meta nkun diehel il-Parlament u nara Piazza San Gorg bin-nies, nghid f'qalbi "Imma kif konna nghixu biha din il-piazza kif kienet qabel ? Mahnuqa bil-karozzi!". L-istess jista jinghad fuq Piazza Sant'Anna f'Tas-Sliema u Piazza Sant'Ubaldeska f'Rahal Gdid. Sebbahna ix-Xatt ta' M'Xlokk, San Giljan, Xaghjra u Tas-Sliema. Hloqnqa spazji godda ghall-familji bhal l-Adventure Park f'Ta' Qali. Bhalissa qed nahdmu fuq Gnien gdid fi Qui-si-Sana f'Tas-Sliema, fuq Park fil-Mellieha u Park iehor f'Xrobb l-Ghagin. Impenjati ukoll halli fil-gimghat li gejjin nibdew il-hidma fuq Park Nazzjonali iehor f'Delimara u Park ghall-Familja gewwa Wied il-Ghajn.

Tajjeb wiehed jghid ukoll li ammont qawwi minn dan ix-xoghol qed isir mill-haddiema tal-Gvern tat-Taqsima tax-Xoghlijiet. Hemm bosta haddiema dedikati u li jaghmlu xoghol bil-galbu u b'imhabba. Ma rriddx nghid li jien sodisfatt li kulhadd qed jaghti sehmu, imma b'mod generali kuntent. Għad baqa’ lok għal titjib ghal aktar efficjenza u ko-ordinazzjoni izda l-hidma tidher u n-nies jidher bic-car li qed japrezzawh. Ikun hemm xi kultant certi atti vandali, imma dan mhux se nhalluh jaqtalna qalbna.

Inawgurajna holma ohra

Illum lejliet il-festa ta’ San Frangisk, il-qaddis patrun tal-annimali u l-ambjent il-Prim Ministru u jien inawguraw holma ohra: l-Animal Welfare Centre gewwa Ta’ Qali. Dan iċ-ċentru, li jġib l-isem ta’ dan il-qaddis, minn għada stess se jservi biex ikun post fejn annimal imweġġa jiġi kkurat u wara jinżamm għal perijodu ta’ żmien ta’ konvalaxenza.

Dan iċ-ċentru li nbena b'investiment ta' 'l fuq minn €300,000 u hu mghammar b’apparat li jiswa kwazi l-istess somma, se jkun qiegħed jilqa’ fiħ primarjament klieb u qtates abbandunati li jkunu sfaw feruti. Meta jinstab annimal abbandunat u mwegga li jingabar mis-servizz tal-ambulanza tad-Dipartiment ghall-Harsien tal-Annimali, se jibda jingieb f’dan iċ-ċentru sabiex dak l-annimal jinghata l-kura mehtiega.

Minn ghada l-pubbliku wkoll se jkun jista juża s-servizz ta’ dan iċ-ċentru. Il-familji jistgħu jġibu l-pets tagħhom, li jistghu jinkludu anke zwiemel, f’dan iċ-ċentru fejn tingħata l-kura u s-servizz ta’ after care, liema servizz se jkun offrut bi ħlas ragonevoli. Minn issa ‘l quddiem wieħed jista’ jserraħ rasu li jekk il-pet tiegħu jiġrilu xi ħaġa, jkun x’ħin ikun, se jsib dan iċ-ċentru jopera 24 siegħa kuljum, ħdud u festi nklużi. Dan iċ-ċentru li jiflaħ iżomm fih mal-50 annimal f’daqqa, huwa sostnut minn staff veterinarju professjonali li se jiprovdi kull tip ta' servizz ta' kura.

Dan il-proġett li se jservi anke ta’ centru ta’ edukazzjoni u taghrif fuq l-annimali, hu wieħed innovattiv u environment-friendly. Is-saqaf ta’ dan iċ-ċentru hu mghotti b’wiċċ tal-ħaxix. Dan sar hekk ghal tlett ragunijiet. L-ewwel nett sabiex il-binja tintegra ruha mal-ambjent tal-madwar; it-tieni sabiex is-saqaf iżomm il-bini insulat minn temperaturi għolja jew baxxi. B’hekk il-konsum ta’ l-enerġija ta’ dan il-bini ser ikun baxx. It-tielet sabiex nimmassimissaw l-ispazju minflok ma niehdu aktar art, billi nistghu nuzaw anke l-ispazju li offrilna s-saqaf.

Suċċess għas-Suq tal-Bdiewa

Dalgħodu flimkien mal-Assistent Parlamentari Philip Mifsud żort l-ewwel suq tal-bdiewa organizzat mill-Ministeru. Jidher car li din l-inizjattiva ntlaqghet tajjeb hafna. Mijiet ta’ familji telgħu Ta’ Qali sabiex igawdu mill-offerti vantaġġjużi u minn prodotti agrikoli friski li l-bdiewa u r-raħħala preżenti offrewlhom. Minbarra frott u ħxejjex, il-pubbliku seta jixtri prodotti tal-ħalib, fniek, għasel, inbid u prodotti tal-majjal fost oħrajn.

Tant kienet tajba l-konkorrenza li kien hemm bejjiegħa li diġa' kwazi biegħu kollox fin-nofs ta' nhar filgħodu. Jien hu ndur kienu bosta l-bdiewa li qaluli li sahansitra x-xerrejja bilkemm tawhom cans jarmaw ! Kien hemm nies jistennew sahansitra mis-7.30am, siegha u nofs qabel kellu jiftah. Din il-konkorrenza tawgura tajjeb hafna. L-intenzjoni taghna hi li jkollna erba’ t’iswieq bhal dan, tlieta f'Malta u wieħed f'Għawdex.

L-iskop wara din l-inizjattiva hu li tingħata għażla oħra lill-bidwi minbarra dik li jbiegħ kollox fil-Pitkalija jew permezz tal-ghaqda tal-produtturi u b’hekk il-bidwi jgib prezz ahjar ghall-prodotti li jkun hadem biex kabbar b’tant sagrificcju u minn naha l-ohra anke l-konsumatur ikollu ghazla ohra minn fejn jixtri prodotti friski u bi prezzijiet gusti.

Hadna hsieb li s-suq ikun wiehed organizzat, bit-tined kollha bhal xulxin u f’ordni. Ovvjament dejjem hemm x’itejjeb, tant li nhar it-Tnejn stess se nlaqqghu lil dawk li ramaw halli flimkien naraw x’nistghu ntejjbu fl-interess ta’ kulhadd. Is-Suq tal-Bdiewa se jibda jarma' kull nhar ta' Sibt bejn id-9 ta' filgħodu u l-5 ta' waranofsinhar u nhar ta' Tlieta mill-4 ta' waranofsinhar sas-7 ta' filgħaxija.

Aktar investiment fil-produzzjoni tal-ikel

Illum kelli l-okkażjoni nkun preżenti għall-inawgurazzjoni ta’ mpjant ġdid ta’ Farm Fresh Ltd f’Għawdex mill-Prim Ministru. Farm Fresh Ltd hija kumpanija li tifforma parti mill-grupp ta’ Magro Brothers, li hija kumpanija ewlenija fil-qasam agro-alimentari f’pajjiżna. Fil-fatt, fl-impjant il-ġdid, il-kumpanija Farm Fresh ser tkun qed tipproduċi prodotti bħalma huma l-irkotta u ġobniet, kif ukoll prodotti oħra magħmulin mill-ħalib u derivati minn dawn il-prodotti.

Din ta’ llum hija okkażjoni ta’ sodisfazzjon kbir u li għandha tkompli timla b’kuraġġ lill-poplu kollu. Sodisfazzjon għax kumpanija lokali qed tkompli tkabbar u tiddiversifika l-operat tagħha. Dan hu l-mutur ekonomiku li joħloq il-ġid u l-postijiet tax-xogħol. Sodisafazzjon ukoll għax din hi kumpanija li se topera minn Għawdex u li allura se tkompli tgħin lill-gżira Għawdxija biex tkompli għaddejja ‘l quddiem, minkejja diffikultajiet li għandha bħalma hi l-insularita’ doppja tagħha.

Sodisfazzjon ukoll għax, minkejja s-soliti ġeremiji, mhux talli din l-industrija agro-alimentari lokali ma tkissritx bis-sħubija taghna fl-Unjoni Ewropea, talli dan l-impjant sar propju b’fondi Ewropej ! Din hi d-differenza bejn min jemmen u min ma għandu ebda fiduċja f’pajjiżna u fil-poplu tagħna. Illum il-Prim Ministru inawgura impjant li hu frott tal-għaqal tal-imprenditur Malti u l-għajnuna ta’ fondi Ewropej – żewġ aspetti illi kieku smajna mill-Oppożizzjoni żgur li ma kienetx iseħħ l-inawgurazzjoni ta’ llum.

Irgulija u serjeta'

"Irgulija. L-aqwa mgiba korretta. Serjeta'." Dan hu l-kliem li gie f'mohhi hekk kif, bhal hafna, kont ixxukkjat bir-rizenja ta' Chris Said fuq xi haga li ma ghandha x'taqsam xejn mal-politika u li saret qabel lanqas biss kien Membru tal-Parlament hu u jaqdi dmiru bhala avukat - xhieda dwar jekk xi seduta tal-Qorti sehhitx filghaxija nkella fl-istess gurnata waranofsinhar. U l-kummenti dwaru wara li rrizenja kienu uniformi - simpatija u ammirazzjoni. Nittama li Chris Said jirritorna malajr fil-kariga pubblika tieghu ghax ma hemmx dubju li jgib lura mieghu l-kapacitajiet u l-bzulija li hu maghruf ghalihom.

Nwarrbu l-fidi minn nofs ?

Segwejt xi ftit iz-zjara li qed jaghmel il-Papa Benedittu XVI fir-Renju Unit. Wiehed mill-kummenti tieghu kien li r-religjon - b’mod partikolari dik Nisranija – “qed tigi mwarrba fil-genb” fid-dinja. Dan il-kumment il-Papa ghamlu waqt li kien qed jindirizza lil numru ta’ Membri Parlamentari, raprezentanti tas-socjeta civili u mexxejja religjuzi f’Westminster Hall f’Londra. Il-Papa wissa li hemm nies li jridu joqtlu l-lehen tar-religjon. Rega ghamel referenza ghal dan ukoll f’Westminster Abbey meta talab lill-insara biex jitkellmu fil-berah dwar il-fidi taghhom. Hafna osservaturi nterpretaw dan bhala rallying call, biex ir-religjon ma tigiex meqruda mis-socjeta’ sekularizzata li qed nghixu fiha.

Personalment inhoss li din l-attitudni biex r-religjon titwarrab fil-genb tezisti b’mod qawwi fil-media tal-punent, inkluz dik ta’ pajjizna. Hemm bias kontra r-religjon fir-rappurtagg, li huwa l-aktar b’sahhtu fil-konfront tal-hsieb tal-Knisja Kattolika. Hemm persuni fil-media li jridu jeliminaw id-dimensjoni tal-fidi mill-hajja pubblika.

Il-Knisja taghmel zball jekk tinjora din il-mewga. Ikun zball jekk il-Knisja ddahhal rasha fir-ramel u tahseb li din it-theddida se tmut wahedha. Jehtieg li l-Knisja tkun organizzata aktar biex tfiehem il-hin kollu l-posizzjoni taghha halli tiprova tinnewtralizza kemm jista jkun din it-theddida. Il-Knisja jehtieg tibni alleanzi anke ma’ religjonijiet ohra, inkluz dik Islamika, biex zzomm id-dimensjoni religjuza prezenti specjalment fil-media. Minn naha l-ohra ikun zball kbir jekk il-Knisja tinqeda b’kummentaturi li jesegeraw in-natura ta’ din it-theddida. L-argumenti li jridu jintuzaw iridu jkunu bbazati fuq ir-razzjonalita’ u mhux fuq l-emozzjoni. Sadanittant irridu nkunu ahna lkoll li naghmlu l-parti taghna u mhux nistennew dejjem lill-mexxejja tal-Knisja biex jagixxu.

Vizjoni 2015

Laqatni hafna l-ezercizzju li ghamel l-Moviment Zghazagh tal-PN sabiex jiddefinixxu f’aktar dettall u jaghtu proposti konkerti dwar il-Vizjoni 2015. Ma laqatnix biss ir-rizultat finali imma laqatni fuq kollox il-process li mxew bih biex otjenew ir-rizultat. L-MZPN laqqa grupp ta’ żgħażagħ li ma jiffurmawx parti mill-istrutturi tal-Partit, li wara sensiela ta’ laqgħat konsultattivi mal-istakeholders u esperti f’dawn l-oqsma, flimkien sawru dokument b’sett ta’ 150 proposti konkreti. Proposti li għandhom iwasslu biex flimkien ma’ ideat li diga bdew ikunu mplimentati jghinu halli pajjiżna jiffoka fuq seba' oqsma li fihom għandu vantaġġi naturali. Flimkien irrid naraw kif l-ahjar nibni fuq dawk il-vantaġġi biex inkunu fost l-aħjar fid-dinja f'dawn l-oqsma. B'hekk ukoll, il-ħaddiema f'dawn l-oqsma jkollhom xogħol u dħul aħjar.

Attendejt għall-preżentazzjoni tad-dokument intitolat ‘Team 2015’ li ġie ppreżentat minn dan il-grupp ta’ żgħażagħ lill-Prim Ministru. Apprezzajt il-mod kif dawn iz-zghazagh, immexxijin minn Ryan Callus, ghamlu l-prezentazzjonjiet separati ghal kull qasam. Tkellmu b’mod konvincenti u ma qaghdux lura milli jikritikaw jew josservaw nuqqasijiet. Hekk nistenna li jaghmlu z-zghazagh. Jghidu dak li ghandhom jghidu. Jidher car li l-homework ghamluh tajjeb. Ma tkellmux fuq x’ihossu sempliciment huma imma tkellmu bin-numri u deher car hafna l-input tal-stakeholders f’dan l-ezercizzju. Hu ta’ sodisfazzjoni li nara ezercizzju bhal dan jsir ghax fl-ahhar mil-ahhar il-Vizjoni 2015 li qed nahdmu ghaliha tiddependi wkoll miz-zghazagh, li ghandhom jkunu minn ta’ quddiem fl-implimentazzjoni taghha.

Ma nistax ma napprezzax l-analiżi li saret fuq il-qasam tal-enerġija. Kif rajna fl-aħħar xhur, l-iskemi għall-introduzzjoni ta’ sistemi fotovoltajiċi kif ukoll dawk għal solar water heaters u l-bozoz imqassma b’xejn lil kull familja kienu suċċess totali. M’inix ngħid li wasalna u ma fadlilniex x’naqdfu, pero’ ngħid b’wiċċi minn quddiem li mixjin fid-direzzjoni t-tajba u fil-futur qarib sejrin naraw soqfa ta’ binjiet publiċi jinksew b’aktar panelli fotovoltajiċi. Permezz ta’ dawn il-panelli fotovoltajiċi se tiġi prodotta enerġija daqs kemm jiġġeneraw madwar 1,500 familja.

Xoghol delikat fuq is-swar

Ix-xogholijiet li qegħdin isiru fuq is-swar tal-Imdina huma verament innovattivi u nteressanti. Hawnhekk jinsab għaddej mhux sempliċiment programm estensiv ta’ restawr tal-gebla iżda ħidma ffukata biex ikunu kkonsolidati partijiet tas-swar tal-Imdina li jinsabu fi stat perikoluż ghax il-pedamenti cedew matul l-ahhar 60 sena u aktar. Cedew ghax mibnija fuq qoxra rqiqa ta’ blat fuq fond qawwi ta' tafal.

Ix-xogħol hu wiehed delikat. Bħalissa qed issir ħidma partikolari fuq il-bastjun ta' San Pawl u fuq is-sur ta' taħt il-Palazz Vilhena. Fil-bastjun qed jiddaħħlu mal-40 micropile, b’tul ta’ 30 metru l-waħda. Taħt il-Palazz Vilhena s-sistema ta' konsolidament tinkludi deep piles ta' 16-il metru, flimkien ma' post-tensioned tendons. Biex nifthemu aħjar b’dan il-materjal li qed jidħol fis-swar kemm minn fuq is-swar kif ukoll mill-ġnub, qisna qegħdin inħituħ biex dan il-bastjun jissaħħaħ. Wiehed jista jsib immagni cara li tispjega dan fuq http://www.youtube.com/watch?v=gJQY4Hk9ZAM&feature=player_embedded! Galadarba nikkonsolidaw is-sur ta’ taht il-Palazz Vilhena, imbaghad irridu nibnu mill-gdid il-parti ta’ wara tal-Palazz li kienet iggarfet. Mhux xoghol facli imma naslu.

Bosta huma dawk li qed japrezzaw li x-xoghol li qed isir mhux semplici nterventi ta’ tindif tas-swar. Qed jgharfu x-xoghol li qed isir minn bosta nies tekniċi izda jridu jkunu jafu aktar. L-ghatx ghall-informazzjoni huwa kbir u fil-granet li gejjin se norganizzaw serje ta’ lecturers pubblici li fihom se jkun spjegat l-istorja u x-xoghol li qed isir.Interessanti l-coverage li dan ix-xoghol qed jinghata f’rivisti nternazzjonali spezjalizzati bhal Military Architecture.

Ir-restawr estensiv tal-fortifikazzjonijiet huwa xhieda tax-xogħol kbir li qegħdin nagħmlu bl-użu tal-fondi allokati għalina mill-Unjoni Ewropea. Dan ix-xogħol hu l-isbaħ rigal li nistgħu nagħtu lil uliedna sabiex huma wkoll jkunu jistghu jgawdu dan il-patrimonju fi stat ferm ahjar milli sibnih ahna.
http://www.youtube.com/watch?v=gJQY4Hk9ZAM&feature=player_embedded

Anzjani moqdijin ahjar

Bosta anzjani Slimiezi fl-ahhar granet sabuni biex urew l-apprezzament taghhom ghall-fatt li l-iskema tal-Ispizerija tal-Ghazla Tieghek issa se tigi estiza anke f’Tas-Sliema. Dawk il-pazjenti li joqghodu tas-Sliema li huma ntitolati ghall-medicini b’xejn minghand il-Gvern u li sa llum kienu qed jigbru l-medicini taghhom mic-Centri tas-Sahha tal-Gzira jistghu issa jaghzlu spizerija hdejhom minn fejn jigbru l-medicini taghhom. Ghal bosta anzjani Slimiezi kien verament ta' strapazz biex jinzlu, imma aktar milli jinzlu, biex jitilghu t-telgha wieqfa li hemm mic-Centru tas-Sahha tal-Gzira.

Dawn l-anzjani u pazjenti ohra issa jistghu issa jigbru l-formola tar-registrazzjoni biex jibbenifikaw mill-Iskema tal-Ispizerija tal-Ghazla Tieghek mill-ispizeriji li ser jippartecipaw fl-Iskema. B'din l-iskema l-Gvern qieghed izomm ma’ weghda ohra elettorali, li jistendi l-iskema f'kull belt u rahal. Tajjeb jinghad li sal l-ahhar tal-2009 kien hemm 27 post gewwa Malta li kienu qed jibbenifikaw minn dan is servizz. Matul din is sena is-servizz gie estiz ukoll gewwa Ghawdex. Dan ifisser li kwazi 39,000 pazjent illum ghandhom anqas strapazz biex jotjenu l-medicini taghhom.

Ta’ min jghid ukoll li minn din is-sena il-Gvern zied 11-il medicina ohra li jinghataw b’xejn lill-pazjenti. Il-Gvern illum jiprovdi 1,316 medicini lill-pazjenti. Dan gew jiswew €22 miljun is-sena l-ohra biss, zieda ta’ aktar minn 6% fuq l-ispiza tas-sena ta’ qabel. Dan kollu jkompli juri li minkejja z-zmien difficli li ghaddejjin minnu, il-Gvern baqa jsostni s-sistema socjali ta’ pajjizna biex naghtu wens lil min ghandu bzonn.

Character assassination

L-assassinju tal-karattru mill-Oppożizzjoni Laburista reġa ħareġ fid-deher fl-aħħar jiem b’kampanja ta’ insinwazzjonijiet kontra s-Sur David Spiteri Gingell. Ħareġ ukoll l-element tant għal qalb l-esponenti tal-Oppożizzjoni, dak li bejn il-kliem u l-fatti hemm il-baħar jikkumbatti.

Fil-pubbliku l-Oppożizzjoni fil-passat dejjem tkellmet b’rispett dwar Spiteri Gingell. Fost kitbiet oħra, f’artiklu fil-Malta Independent tas-16 ta’ Settembru 2008, Leo Brincat kien iddeskriva lil Spiteri Gingell bħala bniedem kompetenti meta qal "A committee headed by a highly competent person like David Spiteri Gingell." Iżda malajr waqgħet il-maskra u fl-isforz biex ikomplu jħawdu l-qiegħa u jitfgħu t-tajn dwar il-kuntratt għall-estensjoni tal-power station, l-Oppożizzjoni, bdiet assassinju tal-karattru ta’ Spiteri Gingell. Leo Brincat qal li Spiteri Gingell "ghamel U-turn" fuq l-istrategija dwar l-emissjonijiet u li "dan jaghti lok ghal hafna thassib". Ipprova jinsinwa li Spiteri Gingell kellu xi interessi jaghmel din "il-bidla". Issa kif urejna bil-fatti fi stqarrija ma kien hemm l-ebda "U-turn" la minn Spiteri Gingell u lanqas mill-kumitat.

Leo Brincat jiskandalizza ruhu li Spiteri Gingell qed jaghmel "xoghol ta’ konsulenza ghal kuntrattur Nazzareno Vassallo". Issa kif spjega Spiteri Gingell ix-xogħol ittiehed mill-kumpanija (li hu jifforma parti minoritarja fiha) wara li din rebhet assignment wara li kkompetiet ma' kumpaniji ohra. Barra hekk ix-xoghol ittiehed wara li Spiteri Gingell kien irriżenja minn kull kariga li kellu mal-Gvern. Ix-xogħol involut huwa wieħed li jlaħħaq l-€4,000 u bl-ebda mod m’għandu x’jaqsam max-xogħol li Spiteri Gingell wettaq meta kien jokkupa kariga mal-Gvern.

Din hija s-serjeta’ ta’ Oppożizzjoni li lesta tgħaddi minn fuq kulħadd biex tilħaq l-għan tagħha. L-ghan taghha hu li tbezza lil dawk li lesti jaghtu servizz lil Gvern, biex dawn jibdew jibqghu lura milli jaccettaw li jassocjaw ruhhom ma' xoghol ghall-Gvern. Minn naha l-ohra mbaghad l-istess Opposizzjoni tghid li tqabbad konsulenti biex jghinuha tifformula posizzjonijiet, izda qatt ma tghid minn huma. Meta nikritikawha fuq dan jghidulna, inkluz Leo Brincat, "inkella tippersegwitawhom". Il-veru kaz li l-ispiżjar milli jkollu jaghtik!

L-Islam u t-tolleranza

Il-bierah gejt mistieden nattendi attivita' tal-komunita’ Islamika f’pajjizna. Hadt gost nattendi flimkien anke mal-Prim Ministru, ghax il-presenza taghna tirriafferma l-valur tal-pluralizmu li ghandna f’pajjizna u l-valur tal-konvivenza tal-insara maltin ma’ maltin u barranin ta’ fidi ohra. Nixtieq nwassal l-awguju tieghi ta’ ferh, barka u sliem lil Maltin u barranin Islamici u l-familji taghhom li jghixu fostna. Bhala nisrani ghandi rispett lejn kull komunita’ li tfittex li tghix a bazi ta’ valuri religjuzi f’dinja li sfortunatament qed issir dejjem aktar materjalista’ u mibnija fuq l-arroganza tal-isolazzjoni ndividwalistika.

Habat ukoll li bhalissa ghaddejja l-kontroversja dwar dak li qal l-mexxej Libjan, Muammar Ghaddafi waqt zjara li ghamel f’dawn il-granet fl-Italja. F’laqgha li kellu ma’ grupp ta’ madwar 500 zghazugha appella biex l-Ewropa tikkonverti lejn l-Islam. Din id-dikjarazzjoni qajmet furur fl-Italja. Din id-dikjarazzjoni ma tissorprendinix. Huwa dak li fermament jemmen il-mexxej Libjan bhala bniedem ta’ fidi Islamika. Minkejja li qal hekk tajjeb wkoll li wiehed jiftakar li fil-Libja, l-eluf kbar ta’ nsara li jghixu jew jahdmu hemm, mhux biss ghandhom il-liberta’ li jhaddnu t-twemmin nisrani, izda wkoll li jattendu ghal funzjonijet religuzi fil-Knisja taghhom – f’dik Kattolika, Ortodossa, Anglikana, Kopta jew Evangelika.

Izda minn naha l-ohra wiehed irid japrezza li l-livell ta’ tolleranza u pluralizmu li wiehed isib fl-Ewropa u fil-Libja ma ssibux daqstant fil-pajjizi gharab kollha. Kieku wiehed nisrani kellu jaghmel l-istess appell biex persuni ta’ fidi islamika jikkonvertu ghal fidi nisranija f’uhud mill-pajjizi gharab certament li ma kienx isib l-istess livell ta’ tolleranza. Wisq anqas kieku dik il-persuna tokkupa kariga gholja fi stat iehor.

Nemmen li d-dover principali ta’ kull politiku huwa li jassigura li fil-komunita’ tieghu jkun hemm liberta’ shiha tal-espressjoni, inkluz dik tal-fidi. Imbaghad sta ghal kull persuna taghzel il-fidi li koxjenzjozament temmen li tqarribha l-aktar lejn il-verita’ u tghinna tizviluppa b’mod shih f’komunita’ pluralista.

Mit-turiżmu jiekol kulħadd

"Mit-turiżmu jiekol kulħadd" tgħid kampanja ta’ għarfien tal-Awtorita’ ta’ Malta dwar it-Turiżmu. Fl-aħħar jiem komplejna nisimgħu aħbarijiet pożittivi dwar ix-xejriet ta’ dan is-settur tant importanti fejn smajna dwar l-aħħar statistika li turi żidiet f’kull aspett. In-numri huma indikaturi pero huma biss parti minn stampa wiesa’ li rridu nżommu quddiem għajnejna meta nanalizzaw il-qagħda tas-settur tat-turiżmu. L-istatistika tal-NSO tikkonferma x-xejriet pożittivi li kellna matul din is-sena fejn l-aħħar ċifri juru qabżiet ta’ madwar 17% fin-numru ta’ nies li waslu Malta f’Ġunju li għadda meta mqabbel mal-istess xahar is-sena l-oħra. L-istess qabżiet huma reġistrati fin-numru ta’ ljieli li t-turisti qattgħu f’pajjiżna.

Apparti n-numri wieħed irid jiżgura l-kwalita’ tat-turist li qed iżurna u hawnhekk wieħed ma jistax ma jsemmix l-isforzi li qed isiru biex pajjiżna jkompli jitpoġġa fuq il-mappa ta’ fejn jiġu organizzati konferenzi speċjalizzati. Huwa ta’ sodisfazzjon li wieħed jara kif dawn l-isforzi qed jiġu ppremajti billi fi ftit jiem oħra pajjiżna jospita l-akbar konferenza li qatt ittellgħet, li mistennija tattira mal-5,000 delegat ta’ waħda mill-akbar kumpaniji fis-settur tal-farmaċewtika.

Wieħed jista’ jara kif qed issir mobilizzazzjoni biex dan l-avveniment ikun wieħed ta’ suċċess u dan nawgurawh minn qalbna peress li suċċess ikun ifisser ċans akbar li ’l quddiem anraw attivitajiet simili jerġgħu jseħħu fostna. Dawn ir-riżultati huma wkoll parti mill-istampa akbar ta’ ekonomija dinjija li qed tkompli ħierġa minn riċessjoni u pajjiżna, grazzi gaħl politika għaqlija, llum jinsab lest biex jisfrutta dawn l-opportunitajiet li qed ikollu.

Insett taht kontroll

Ħadt gost kbir dalgħodu nżur produttur tat-tadam u nisma’ dettalji tas-suċċess li ksibna kontra t-tixrid tal-insett maghruf bhala tuta absoluta f’pajjiżna. Dan l-insett li jattakka prodotti agrikoli, bħalma huma t-tadam, u li sas-sena l-oħra ħolqot ferment kbir fost il-komunita’ agrikola tagħna. Ir-rizultat ghal dan l-istagun kien wiehed pozittiv ferm bil-pjan ta' prevenzjoni u kontroll li hadna. Fejn is-sena l-ohra kellu jinharaq mal-20% tat-tadam, din is-sena se jkun inqered biss mal-1 sa 2% tat-tadam prodott f'pajjizna.

B’koperazzjoni sħiħa bejn il-Gvern, il-produtturi, l-għaqdiet tal-bdiewa, għaqdiet tal-produtturi tat-tadam u anke l-proċessuri lokali nihdejna għajnuna u ħejjejna programm ambizzjuż li llum qed jagħti l-frott. Koperazzjoni li kienet ukoll imsaħħa minn allokazzjoni finanzjarja minn naħa tal-Gvern ta’ madwar €300,000, bazikament se nkunu hallasna ghal nofs l-ispiza li kellha ssir. Din hija r-realta’ tal-agrikoltura Maltija. Hija realta’ li hija ħafna differenti mill-istampa mċajpra li jippruvaw ipinġu wħud, fosthom kelliema tal-Opposizzjoni, b’kitbiet u kummenti tagħhom.

Hija realta’ ta’ settur li hu fiduċjuż, li ma jaqtax qalbu minkejja d-diffikultajiet li jiffaċċja. Proprju f’dawn il-jiem ukoll ingħatajt silta minn gazzetta Torka dwar il-ħsara mbassra minn din il-marda fit-Turkija fix-xhur li ġejjin. Illum, meta tħares lura, ninnota b’sodisfazzjon, li flimkien qed ngħelbu problema li pajjiżi oħrajn, ħafna akbar minnha, għadhom jiffaċċjaw sa’ llum. Irrid inrod hajr lil dawk kollha li taw semhom, inkluz il-haddiema tal-Plant Health Department fi hdan il-Ministeru.

International Day for Homeless Animals

Illum huwa l-International Day for Homeless Animals u dehrli li jkun xieraq li propju f'dan il-jum inlaqqa lil persuni li matul l-ahhar xhur addottaw klieb jew qtates minn dawk li jkunu ngabru mit-toroq ta' pajjizna mid-Dipartiment ghall-Kura tal-Annimali. L-iskop tal-attivita' kien li filwaqt li nirringrazzja lilhom, nappella ukoll lil persuni u familji ohra biex jaghmlu l-istess. Wiehed jista jara l-annimali disponibbli ghall-addozzjoni anke fuq http://vafd.gov.mt/str

Id-Dipartiment li jirċievi madwar 200 telefonata fix-xahar, igifieri medja ta’ 7 telefonati kuljum, gabar madwar 800 kelb u qattus minn kemm ilha topera l-ambalunza mid-dipartiment. Meta l-annimali jiġu salvati dawn jittieħda direttament għand vet fejn l-annimal jingħataw l-kura meħtieġa. Wara, dawn jiġu rikoverati ġewwa l-Għammieri u meta jfiequ jingħataw għall-adozzjoni. Sa llum 35% (250 annimali) tal-klieb u qtates li ngabru mit-toroq ta' pajjizna mid-Dipartiment sabu familja x’tilqagħhom.

Mument sabih dalghodu kien dak meta Dr.Suzanne Portelli Demajo laqqatna mal-kelba Katerina. Din il-kelba ingabret ftit tax-xhur ilu minn hdejn il-kamra tan-nar ta' Santa Katerina fiz-Zurrieq (ghalhekk inghatalha l-isem ta' Katerina) u meta nstabet ma kienet madura hafna u ma kienet iccaqlaq l-ebda parti minn gisimha hlief rasha. Bil-pacenzja kollha u b'dedikazzjoni Suzanne tat lil Katerina sieghat twal ta' fizjoterapija u llum din il-kelba qed terga tghix hajja normali. Bhal Dr.Portelli Demajo jiddedikaw hafna attenzjoni l-haddiema kollha tad-Dipartiment li waqqafna f'dawn l-ahhar snin, kif ukoll l-istudenti tal-AgriBusiness Institute tal-MCAST li jghinu f'din il-hidma.

Ftit tal-gimghat ohra qed nipjanaw li nifthu l-After-Care Animal Centre gewwa Ta' Qali halli ntejbu s-servizzi li naghtu lill-annimali f'pajjizna. Hemmhekk hadna hsieb ukoll li noffru spazju ghat-training tal-guide dogs ghall-persuni neqsin mid-dawl. Dan li qed naghmlu ahna bhala stat jikkumplimenta l-hidma kbira li jaghmlu ta' kuljum bosta NGOs li jiddedikaw l-energiji u r-rizorsi anke taghhom personali ghall-kura tal-annimali.